Saadet zinciri; sisteme katılan üyenin sisteme başka üyeler eklemesiyle para üzerinden para kazanmasına dayalı olan, aslında içinde herhangi bir hizmet ya da ürün barındırmayan bir iş modelidir. Bu zincirde genel olarak yeni katılımcılardan alınan paralar önceden mevcut olan katılımcılara ödenir. İlk başta bu durum yeni katılımcılar için pozitif bir etki gibi görünebilirse de yeni katılımcılar bulunması zorlaştığı durumda sistem kendiliğinden tıkanabilir ve çökebilir.
Ülkemizde de herkes tarafından bilinen ve binlerce insanın dolandırılmasına neden olan Çiftlik Bank da saadet zincirine bir örnektir ve bilişim sistemleri kullanılarak bu suç işlendiğinden nitelikli dolandırıcılık suçundan dolayı failler mahkûm edilmiş, toplamda 511 milyon TL vurguna sebep olan kurucu Mehmet Aydın da yurt dışına kaçmıştır.
Saadet zinciri, Türk Ceza Kanunu’ndaki dolandırıcılık suçunu oluşturan bir dolandırıcılık türüdür. Bu suçun temel yaptırımı ise bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezasıdır. Son zamanlarda bu zincirlerin artması ve insanların da bundan dolayı giderek mağdur olması, bu dolandırıcılık türünün halk tarafından bilinmesinin ve faillerin cezalandırılmasının ne kadar önemli olduğunu gösterir.
Ceza Hukuku ile ilgili daha detaylı bilgi almak ve Ceza Hukuku alanındaki diğer konularda bilgi edinmek isterseniz, ilgili sayfayı ziyaret edebilirsiniz.
Ponzi Dolandırıcılığı Nedir?
Ponzi dolandırıcılığı, kullanıcılara hızlı kâr elde etme vaadini veren ancak katılımcıların yatırımlarını çalmayı hedefleyen bir tür dolandırıcılık türüdür. Bu sistemde mevcut katılımcıların paraları yeni yatırımcılardan gelen paralarla ödenir ve kısa zaman diliminde olağandan fazla miktarı geri ödeme niyetini taşır. Ponzi şemasının devamlılığı yeni yatırımcıların gelmesine bağlıdır ve genelde katılımcılardan gelen paralar azaldıkça sistem çöker ve paraları alan kurucular yurt dışına kaçarlar.
Ponzi Dolandırıcılığı hakkında daha fazla bilgi almak isterseniz, içeriğimizi ziyaret edebilirsiniz.
Saadet Zinciri Nedir?
Saadet zinciri; sisteme katılan üyenin sisteme başka üyeler eklemesi suretiyle para üzerinden para kazanmasına dayalı olarak geliri artıran ama içinde herhangi bir hizmet ya da ürün barındırmayan bir tür iş modelidir.
Piramit Satış Sistemi Nedir?
Piramit satış sistemi, katılımcılarına belirli bir miktarda para veya malvarlığı koymaları karşılığında, aynı şartlarla sisteme yeni katılımcılar bulmaları koşuluyla para veya malvarlığı kazancı elde etme ümidi veren ve bu kazancın, diğer katılımcıların da koşullara uygun davranmalarına bağlı olduğu, gerçekten uzak veya gerçekleşmesi çok zor olan kazanç beklentisi yaratan bir satış sistemdir.
Saadet Zincirinin Unsurları Nelerdir?
Saadet zinciri ya da bir diğer adıyla ponzi dolandırıcılığının unsurları şunlardır:
1. Bir Miktar Para Ya Da Malvarlığı Ortaya Koyma Unsuru
Ponzi sistemine girebilmek için öncelikle bir miktar para ya da malvarlığının katılımcılar tarafından yatırılması gerekir. Buna ‘giriş ücreti’ de denir. Ödenecek olan para yabancı para birimi ya da TL üzerinden yapılabilir. Eğer ki giriş ücreti olarak taşınmaz ortaya konmuşsa bunların tescilinin yapılmış olması zorunludur, eğer ki giriş ücreti olarak taşınır getirilmişse bunların devri için teslim yeterli olduğundan ayrıca taşınırların tescil edilmesine gerek yoktur.
2. Sisteme Başka Katılımcılar Bulma Unsuru
Bu sisteme dahil olabilmek için sisteme yeni katılımcılar eklenmelidir. Zira katılımcı sayısının artması para kazanma imkanını da artırmaktadır. Sisteme yeni gelecek olan katılımcıların da tıpkı eski katılımcılar gibi giriş ücreti ödemesi zorunludur. Eski katılımcılarda olduğu gibi giriş ücreti bir miktar para ya da malvarlığı olabilir.
3. Bir Miktar Para Ya Da Malvarlığı Kazanma Vaadinde Bulunma Unsuru
Bu sisteme dahil olan yeni üyelere bir miktar para ya da malvarlığı kazanma vaadinde bulunulur. Sistemdeki satıcı ilk olarak kendi tarafından satılan ürünlerden para kazanırken aynı zamanda sisteme diğer katılımcıların eklenmesiyle de kazanılacak olan paralardan bir miktar pay alırlar.
4. Diğer Katılımcıların Sisteme Uyumu Unsuru
Diğer katılımcılar da tıpkı eski katılımcılar gibi sisteme uyum sağlamalıdır. Yeni katılımcılar sisteme uyum sağlayarak sistemin işleyişini öğrenir ve böylece sistemin devamlılığı sağlanır. Ayrıca diğer katılımcıların giriş ücreti yatırması da bu sisteme uyumun bir göstergesidir.
Ponzi Sistemi Nasıl Çalışır?
Ponzi sisteminde sistem öncelikle kullanıcılara yüksek kâr getirten bir yatırım fırsatıyla başlar. Daha sonra katılımcılardan belli miktarlarda malvarlığı talep edilir. Bu mal varlığı bir para, kripto para, taşınır mal, ev ya da arsa da olabilir. Daha sonra gerçekleşmesi neredeyse imkânsız olan birtakım kazançlar vaat edilir ancak bu kazançlar yeni yatırımcı bulma şartına bağlanır. Zira ponzi sisteminin çalışabilmesi için sürekli olarak sisteme yeni katılımcıların girmesi gerekmektedir. Nitekim ilk katılımcılar için önceden vaat edilen kâr, bu yeni katılımcılardan alının giriş ücreti ile karşılanır. Asıl amaç ise sistemin inandırıcılığını sağlamak ve yatırımcıların güveninin kazanmak ve nihayetinde katılımcıların dolandırılmasına yol açmaktır.
Saadet Zincirinin Cezası ve Nitelikli Halleri
Saadet zinciri dolandırıcılığının temel cezası bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezasıdır. Saadet zincirinin; kişinin içinde bulunduğu zor şartlardan yararlanmak suretiyle işlenmesi, kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle işlenmesi, bilişim sistemleri ya da banka, kredi kuruluşlarının araç olarak kullanılarak işlenmesi, suçun kooperatif ya da şirket nezdinde işlenmesi ve kişinin kendisini kamu görevlisi ya da banka, sigorta ya da kredi kurumlarının bir çalışanı olarak nitelendirmesi veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkisinin olduğunu söylemesi yoluyla bu suçun işlenmesi durumunda nitelikli dolandırıcılık suçu meydana gelir ve bu durumda fail ya da faillere üç yıldan on yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası verilir.
Zimmet Suçu hakkında da bilgi almak isterseniz, içeriğimizi ziyaret edebilirsiniz.
Ponzi Dolandırıcılığının Varlığı Nasıl Anlaşılır?
Ponzi dolandırıcılığının anlaşılmasında aşağıdaki durumlar göz önünde tutulabilir:
- Yüksek getirilerin vaat edilmesi: Gerçekleşmesi imkânsız ya da gerçekleşme ihtimali çok az olan vaatlere yatırımcılar dikkat etmelidir. Bu durum ponzi dolandırıcılığının bir göstergesi olabilir.
- Kârların garanti edilmesi: Eğer ki elde edilecek kârların garantisi tamamen veriliyorsa bu durum da şüpheli bir durum olabilir ve ponzi dolandırıcılığının bir göstergesi olabilir.
- Bilinmeyen ya da lisansı olmayan şirketlerin varlığı: Yatırım yapılan şirketleri araştırmak mühimdir. Zira bilinmeyen ya da lisansız şirketlere bu tür yatırımların yapılması ponzi dolandırıcılığının bir göstergesi olabilir.
- Bilgilerin şeffaflığı: Yatırım yapan kişiler yatırım yaptıkları yerlerden gerekli bilgiyi şeffaf şekilde alabilmeleri gerekir. Bunun sağlanamaması da ponzi dolandırıcılığının bir göstergesi olabilir.
- Gerçekçi olmayan beklentiler: Yatırım yapan kişilerin beklentileri gerçekçi olmalıdır. Nitekim gerçekçi olmayan beklentiler ponzi dolandırıcılığının bir göstergesi olabilir.
- Yeni yatırımcılar bulma zorunluluğu: Eğer ki yatırım yaptığınız yer sizden yeni katılımcılar eklemenizi bekliyorsa bu durum da ponzi dolandırıcılığının bir göstergesi olabilir.
Yatırımcılar Saadet Zinciri Suçunun Faili Olabilir Mi?
Saadet zincirinde kurucuların sorumluluğu vardır ve bundan ötürü de kurucular ceza alırlar. Bu sisteme ücret ödeyerek giren ve başka katılımcılara da burayı öneren ve kullanıcıların sözleşmeyi imzalamasını sağlayan ve bundan ötürü de pay alan kişiler bu suçtan ötürü cezalandırılamazlar. Ancak bu katılımcılar zamanla bu sistemin bir dolandırıcılık sistemi olduğunu anlayıp buna rağmen katılımcılar gibi hareket ettikleri takdirde bu kullanıcılar, katılımcılar gibi cezalandırılabilirler.
Saadet Zincirine Birkaç Örnek: Titan, Çiftlik Bank, Güneş Tarlası…
1. Titan Saadet Zinciri
Saadet zinciri ülkemizde 1990’lı yıllarda ilk kez Titan saadet zinciri ile birlikte ortaya çıkmıştır. Bu saadet zinciri üyelere katılım ücreti ödettikten sonra yüksek kâr oranı sunan ve onlara sisteme getirdikleri her üye ile beraber prim vaat eden bir zincirdi.
2. Çiftlik Bank Saadet Zinciri
Çiftlik Bank saadet zinciri ise 2016 yılında bir internet sitesi olarak tanıtılmış ve insanlara yatırım yaparak tarım işletmesi kurabileceklerini ve bunun sonucunda da yüksek gelirler elde edebileceklerini vaat eden bir saadet zinciridir. Bu sistem oyun üzerine kurulmuş bir sistemdir. Yani kullanıcılar sanal çiftlikten hayvanlar satın alarak bunları yetiştirirler ve bu ürünleri satarak para kazanırlar. Bu sistem sürdürülebilir olamadı zira yeni katılımcılar var olan sisteme eklenemediğinden sistem çökme noktasına gelmiştir. Sistemin kurucusu ise yurt dışına kaçarken yakalanmıştır.
3. Güneş Tarlası Saadet Zinciri
Son zamanlarda ponzi dolandırıcılığına örnek olan güneş tarlası saadet zinciri, dijital platformlarda birtakım reklam ve ilan veren enerji şirketi adı altında insanları dolandıran bir saadet zinciridir. Dolandırıcıların vaatleri 25 metrekarelik parselleri 20.000 TL’den satarak daha sonra inşa edilecek olan güneş panellerinde üretilen elektrikle ayda 2.000 TL kiraydı.
4. Flexkom Saadet Zinciri
Bu zincirde 20.000 TL ödeyen kişiye ömür boyu süper emeklilik hakkı verileceği vaat edildi. Aralarında Tanju Çolak’ın da olduğu 40.000’e yakın kişi aylık 30.000-40.000 kazanç elde etmek için dolandırıldı. Bu kişiler Flexkom bayiliği satın aldılar ve Çin’de 60 dolara satılan bu pos cihazları Türkiye de 650 liraya satıldı ve kişiler daha sonrasında dolandırıldıklarını anladılar.
5. Nilfa Kobi A.Ş. Saadet Zinciri
Bu saadet zinciri 4 ayda %45 getiri vaadiyle 6 ayda 40 milyon toplandı. Bu paralar halktan hisse senetleriyle beraber alındı ve adeta bir borsa gibi kendilerini gösterdiler. Ayrıca Sermaye Piyasası Kuruluna ya da Borsa İstanbul’da da bunların mevcut bir kayıtları yoktu. Daha sonra sisteme yeni üyeler eklenmeye başladı ve bir piramit oluşturuldu. Nihayetinde ise kullanıcılar dolandırıldıklarını anladılar.
6. Kairos Planet Saadet Zinciri
Bu saadet zincirinde kullanıcılara bilgisayarlarını 10 saat açık tutmak suretiyle binlerce dolar kazanacakları vaat edildi ve kullanıcılardan toplamda 25 milyon dolar getiri elde edilmiştir.
Network Marketing ve Saadet Zinciri Arasındaki Farklar
Network marketing ve saadet zinciri arasındaki temel farklar şunlardır:
- Network marketing ’de gerçek ve somut bir ürün satılır ve katılımcılar hem kendi satışlarından hem de ağlarındaki diğer kişilerin satışlarından para kazanırlar, saadet zincirinde ise gerçek ve somut bir ürün genelde satılmaz ve sisteme yeni kişiler getirmek suretiyle kazançlar artırılır.
- Network marketingde komisyonlar ürün veya hizmetin satışına göre belirlenir, saadet zinciri ise kullanıcılar yeni kişiler getirdikleri zaman para kazanırlar.
- Network marketing yasalara uygun olarak bir ürün veya hizmeti satar ve bu nedenle pek çok ülkede yasaldır, saadet zinciri ise yasalara aykırı olarak para kazandırır ve genelde Türkiye dahil pek çok ülkede yasal değildir.
İnternet Dolandırıcılığı Suçu hakkında da bilgi almak isterseniz, içeriğimizi ziyaret edebilirsiniz.
Saadet Zinciri Basit Dolandırıcılık Mı? Yoksa Nitelikli Dolandırıcılık Türü Müdür?
Türk hukukunda saadet zinciri hem basit dolandırıcılık olarak hem de nitelikli dolandırıcılık olarak somut olayın şartlarına göre değerlendirilebilir. Nitekim, failin mağduru aldatıp onun ya da bir başkasının zararına olarak kendisine ya da başkasına yarar sağlamak sonucunda bu suç bir şekilde oluşmuşsa basit dolandırıcılık suçu oluşur. Ancak, fail TCK 158’de belirtilen hal ve hareketlerle bu suçu işlerse nitelikli dolandırıcılık suçu oluşur. Uygulamada da sıkça saadet zincirinin bilişim sistemleriyle veya bankalar aracılığıyla işlendiği görülmektedir. O nedenle de Yargıtay kararlarında da görüldüğü üzere failler nitelikli dolandırıcılık suçundan ötürü genel olarak ceza almışlardır. Ancak söz konusu durum bu suçun basit dolandırıcılık şeklinde işlenebileceğine engel teşkil etmez.
Saadet Zinciri Yargıtay Kararları
1. Yargıtay 13. HD, 1999/ 5959 E., 1999/6672 K.
Yargıtayın bu kararında davacı, davalıca organize edilen birtakım toplantılara katılarak para kazanma vaadinde bulunmuştur. Her birinden 2450 DM alınmasına rağmen kendilerine herhangi bir kazanç geri gelmediğinden davacı kendilerine 4900 DM’nin geri verilmesini talep ve dava etmiştir. Başlangıçta bu sisteme Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından 4.12.1996 tarihinde izin verilmiş ve 1.9.1997 tarihinde birden çok kişiden usulsüz ve yetkisiz para toplanmış olması nedeniyle verilen izin iptal edilmiştir. Davacıların bu davranışları mahkemece ahlaka ve adaba aykırı bulunmuştur.
2. 23. Ceza Dairesi 2015/678 E. , 2015/3193 K.
Yargıtayın bu kararında saadet zinciri şeklinde bir Quest-Net adlı bir organizasyonla katılımcılara birtakım imkânsız vaatlerde bulunulmuş ve dolandırıcılık suçu işlendiği iddia edilmiştir. Bu yüzden Yargıtay davaların birleştirme hususunu değerlendirip ve bu mümkün olmadığı takdirde asıl dosya incelenip ona göre karar verilmesi gerekirken eksik incelemeyle beraat kararı verilmesini yasaya aykırı bulmuştur.
3. 11. Hukuk Dairesi 2015/15371 E. , 2016/346 K.
Yargıtayın bu kararında davacı, davalı şirkete kâr kazandırmak için internetten sözleşmeyle üye olduğunu ve bunun karşılığında 4.5000 TL alındığını ve davalının kendisine tatil paketi gönderdiğini daha sonra yapmış olduğu araştırmalar neticesinde bu sistemin bir saadet zinciri olduğunu öğrendiğinden sözleşmenin feshini ve 4.500 TL’yi ve yasal faizi ile talep ve dava etmiştir. Yerel mahkeme ise söz konusu bu davada kendisinin görevli olmadığını, asliye ticaret mahkemesinin bu davada görevli olduğundan bahisle davanın usulden reddine karar vermiştir. Yargıtay ise bu kararı bozarak Tüketici mahkemelerinin bu davada görevli olduğuna karar vermiştir.
4. 15. Ceza Dairesi 2018/5932 E., 2020/4510 K.
Yargıtayın bu kararında internet sitesinde organizasyonu olan bir saadet zinciri kurulduğu ve yaklaşık olarak Türkiye’de 320.000 üyesi olduğu ve katılanlardan haksız menfaat elde ettiği anlaşılmasından ötürü üzerlerine atılı suçun işlendiğine kanaat getirilmiş ve sanıklar mahkum edilmiştir.
Sıkça Sorulan Sorular
Saadet Zinciri Bir Dolandırıcılık Türü Mü?
Saadet zinciri; sisteme katılan üyenin sisteme başka üyeler eklemesiyle para üzerinden para kazanmasına dayalı olan, aslında içinde herhangi bir hizmet ya da ürün barındırmayan bir dolandırıcılık türüdür.
Yatırımlarımda Saadet Zinciri Olup Olmadığını Nasıl Anlarım?
Eğer ki yatırımlarınız gerçekçi olmayan vaatlere dayanıyorsa ve bu vaadin de gerçekleşmesi yeni katılımcıların sisteme getirilmesine bağlanıyorsa yatırımlarınızda saadet zinciri olabilir.
Bilmeden Yatırım Yapmış Olduğum Şirketin Saadet Zinciri Olduğunu Öğrendim, Ben De Ceza Alır Mıyım?
Saadet zincirinde kural olarak sistemin kurucuları cezalandırmaktadır. Bu sisteme ücret ödeyerek giren ve başka katılımcılara da burayı öneren ve kullanıcıların sözleşmeyi imzalamasını sağlayan ve bundan ötürü pay alan kişiler bu suçtan ötürü cezalandırılamazlar. O nedenle ceza almayacaksınız. Ancak bu sistemin saadet zinciri olduğunu bilerek bu sistemde var olursanız ve bundan ötürü kazanç elde ederseniz siz de cezalandırılırsınız.
Saadet Zinciri Ne Zaman Yasaklandı?
Saadet zinciri ilk olarak 1988 yılında Titan saadet zinciri ile yasaklanmıştır ve günümüzde de bu yasak devam etmektedir.
Ponzi Dolandırıcılığından Dolandırıldığımı Öğrendim, Ne Yapmalıyım?
Eğer ki ponzi dolandırıcılığına yakalandıysanız ilk olarak banka hesaplarınıza bloke koydurmalı daha sonra bu alanda uzman bir avukata başvurmalısınız. Burak Temizer hukuk bürosu size bu konuda alanında uzman kadrosuyla beraber yardımcı olabilir.
Dolandırıldım Ne Yapmalıyım? konusu hakkında daha fazla bilgi almak isterseniz, içeriğimizi ziyaret edebilirsiniz.
Piramit Sistemi Yasal Mıdır?
Tüketicinin korunması hakkında kanuna göre piramit sisteminin kurulması, yayılması ve tavsiyesi yasaklanmıştır ve bu nedenle piramit sistemi yasal değildir.
Ponzicilik Nedir?
Ponzi şeması, sanki yüksek kâr getiren bir üretim varmışçasına yatırımcılarını sisteme dahil eden ve ilk yatırımcılara yapılan ödemelerin son yatırımcılar tarafından yapıldığı bir dolandırıcılık türüdür.
Saadet Zinciri Suç Mudur?
Evet, saadet zinciri bir suçtur. Türk hukukunda bu zincir hem basit dolandırıcılık olarak hem de nitelikli dolandırıcılık olarak somut olayın şartlarına göre suç olarak değerlendirilir.
Saadet Zincirinde Yeni Yasa Teklifi İle Değişiklikler Mi Olacak?
Evet yeni tüketici yasa teklifi ile saadet zincirinde birtakım değişiklikler olması gündemdedir. Örneğin, sisteme üye olan satıcılar, yeni satıcı kazandırmak suretiyle artık menfaat elde edemeyecekler. Ayrıca doğrudan satış sistemine de yeni düzenlemeler getirilecektir.
Saadet Zinciri İlk Olarak Nasıl Ortaya Çıktı?
Saadet zinciri ilk kez 1997 yılında Kenan Şeranoğlu’nun kurduğu Titan saadet zinciri ile ortaya çıkmıştır. Kenan Şerenoğlu 25 yıl 10 ay hapis cezasıyla mahkûm edilmiştir.
Kripto Paralar Saadet Zinciri Midir?
Hayır, kripto paralar saadet zinciri değildir. Zira burada herkes eşit şartlarda işlemlerini yaparlar, sisteme yeni katılımcı getirme zorunluluğu ve piramit şeklinde bir yapılanma da yoktur.
Seçil Erzan Saadet Zinciri Mi Kurdu?
Evet, Seçil Erzan bir saadet zinciri kurmuştur. Zira ünlü futbolcuların da içinde bulunduğu insanların elindeki paraları 2-3 hafta gibi kısa bir süre içinde fon adı altında toplayarak 2-3 katına kadar artırmıştır. İnsanlara da bunun karşılığında bir makbuz düzenlemek yerine bir kâğıt parçası vermesi de bu durumu güçlendirmektedir.
Burak Temizer Hukuk Bürosu Saadet Zinciri Suçuna Yönelik Hizmetlerimiz
Saadet zinciri suçu ile ilgili tüm sorunlarınız için bize ulaşın!
Burak Temizer Hukuk bürosu müvekkillerinin haklarını koruyan ve onlara her konuda destek veren bir hukuk bürosudur. Burak Temizer Hukuk bürosuna güvenerek saadet zinciri suçu hakkındaki tüm yasal haklarınızın korunduğundan emin olabilirsiniz. Siz de sayfamızdaki iletişim bölümünden bizlere ulaşarak gereken hukuki yardımları alabilirsiniz.
NİSANUR CEBECİ
