Zimmet suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Millete ve Devlete Karşı Suçlar ve Son Hükümler başlıklı dördüncü kısmının birinci bölümünde yer alan Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar arasında (m.247) düzenlenmiştir. Zimmet suçu aynı zamanda özgü bir suçtur. Bu nedenle yalnızca belirli kimseler tarafından işlendiğinde suç teşkil etmektedir. Bu kişiler de madde metninden de anlaşıldığı üzere, devletin görevlendirdiği kamu görevlileridir.
Zimmet Suçu Nedir?
TCK madde 247’ye göre Zimmet Suçu: “Görevinin gereğinden dolayı zilyetliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimle yükümlü olduğu malı kendi zimmetine veya kendisinden başka birinin zimmetine geçiren kamu görevlisi beş yıldan on iki yıla kadar cezalandırılır.”
Yani genel itibariyle zimmet suçu, kamu görevlisi olan kişinin görevinin gereği olarak kendisine devredilmiş olan mal üzerinde sanki kendi malıymış gibi tasarrufta bulunması veya onu tasarrufu altına almadan sadece kullanması durumudur. Madde metninden de anlaşıldığı gibi kamu görevlisi olan kişinin elinde bulundurduğu veya sadece kullandığı malın üzerinde malik gibi tasarrufta bulunması gerekmektedir. Bu nedenle zimmet suçu icrai bir hareketle işlenebildiği gibi ihmali bir hareketle de işlenebilmektedir.
Zimmet suçunun koruduğu hukuki değer konusunda öğretide bir görüş birliği bulunmamaktadır. Öğretide bu konuda birçok görüş yer alsa da gerek suçun düzenlendiği konu başlığından gerekse de madde içeriğinden bu suçla korunan hukuki değer olarak vatandaşın kamu görevlilerine duyduğu güven olduğu sonucunu çıkarmak gerekmektedir.
Ceza Hukuku ile ilgili daha detaylı bilgi almak ve ceza hukuku alanındaki diğer konularda bilgi edinmek isterseniz, ilgili sayfayı ziyaret edebilirsiniz.
Zimmet ve Bankacılık Zimmeti Farkı
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen zimmet suçu ile 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nda düzenlenen bankacılık zimmeti suçları arasında genel hatlarıyla benzerlik bulunmaktadır ama bazı noktalarda birbirlerinden ayrılmaktadırlar. Bankacılık zimmeti TCK’da düzenlenen zimmet suçu ile benzer unsurları taşımakla beraber fail ve maddi konu unsuru bakımından farklılık gösterir. TCK’da düzenlenen zimmet suçunun faili devletin görevlendirdiği bir kamu görevlisi iken, bankacılık zimmetinde suçun faili ise ancak banka yönetim kurulu başkanı ile üyeleri veya diğer bankada çalışan kişiler olabilir.
Fail dışında diğer bir farklılık da maddi konu bakımındandır. Zimmet suçunda maddi konu yani eşya kamu görevlisine görevi nedeniyle devredilmiş veya bırakılmış herhangi bir malken banka zimmeti suçunda maddi konu para, evrak senet veya diğer mallar olarak tanımlanmıştır.
Ceza hukuku ile ilgili diğer yazılarımızı da inceleyebilirsiniz.
TARİHİ ESER KAÇAKÇILIĞI – https://temizerhukuk.com/tarihi-eser-kacakciligi-sucu/
MALA ZARAR VERME SUÇU -https://temizerhukuk.com/mala-zarar-verme-sucu-ve-cezasi/
TEROR ORGUTU ÜYELİĞİ https://temizerhukuk.com/teror-orgutu-uyeligi-sucu-ve-cezasi/
Zimmet Suçunun Unsurları Nelerdir?
Maddi Unsurlar
- Fail
Suçun madde tanımında fail olarak “kamu görevlisi” olabileceği belirtilmiştir ve bu suç bir özgü suçtur. Bu nedenle suçun faili yalnızca kamu görevlisi olabilir. Peki kamu görevlisi nedir? Kamu görevlisi, devletin kamu kurumlarına kamusal faaliyetlerin yürütülmesi ve işlemesi adına atama, seçilme veya başka bir seçim yoluyla katılan kişidir.
Zimmet suçunun işlendiği sırada kişinin kamu görevlisi olması gerekmektedir. Suç işlendiği sırada kamu görevlisi olmayan bir kişinin işlediği suç zimmet suçunu değil, güveni kötüye kullanma suçunu oluşturacaktır. Kamu görevlisi olmayan kişilerin bu suçun işlenişine katılması durumunda, suç özgü olduğundan fail olarak değil azmettiren veya yardım eden olarak cezalandırılmaları gerekecektir.
Ayrıca Türk vatandaşı olmayan kişiler kamu kurumlarında kamu görevlisi olarak atanıp çalışamayacaklarından Türk vatandaşı olmayan şahıslar bu suçun faili olamazlar.
- Mağdur
Zimmet suçunun mağduru konusunda öğretide bir görüş birliği yoktur. Bazı görüşlere göre madde metni ve düzenleniş şeklinden yola çıkarak bu suçla korunan hukuki değer kamu görevlilerine duyulan güven olduğundan suçun mağduru toplumu oluşturan herkestir. Ancak eğer ayrıca mağdur olan bir gerçek veya tüzel kişi varsa o kişi de özel olarak mağdur kabul edilir. Bazı görüşler devleti de mağdur olarak kabul etse de devlet bu suçun direkt muhatabı olmadığından yalnızca bu suçtan zarar gören olarak adlandırılabilir.
- Suçun Konusu
Zimmet suçunun konusunu, kamu görevlisinin kamu görevinin gereği olarak elinde bulundurduğu veya kendisine teslim edilen, kullanması için verilen ve görevi nedeniyle koruması ve gözetmesi beklenen mal oluşturur. Bu mal kavramını geniş bir anlamda anlamak gerekmektedir. Bu nedenle bu mal taşınır bir mal olabileceği gibi taşınmaz bir mal da olabilir. Ayrıca malın mülkiyetinin kime ait olduğu da bu suçun oluşması bakımından bir önem taşımamaktadır.
- Fiil
Zimmet suçunda fiil, kamu görevlisinin görevi gereği kendisine devredilmiş olan mal üzerinde zilyetmiş gibi tasarrufta bulunmasıdır. Bu suçun fiil unsurunda kamu görevlisinin malı kendisinin veya bir başkasının zimmetine geçirmesi arasında bir fark bulunmamaktadır. Her iki durumda da suç oluşmuş olacaktır. Suç, suç konusu malın kamu görevlisi tarafından kullanım amacı dışında bir başkasına verilmesi, satılması, tüketilmesi, borç verilmesi, rehin verilmesi şeklinde işlenebilir.
Zimmet suçu serbest hareketli bir suçtur ve ayrıca bir zarar suçudur. Bu suç her türlü icrai ve ihmali hareketle işlenebilir. Bu açıdan failin fiili icrai bir hareketle örneğin kamu tarafından zimmetine yatırılmak üzere verilmiş bir parayı kendi özel hesabına aktarması gibi işlenebileceği gibi, banka hesabından kamu göreviyle ilgili kendisine gelen ve başka bir kamu makamına göndermesi gereken paranın banka hesabında unutulması ve kendisinin de bunu ilgili makamlara söylememesi ve parayı kişisel olarak harcaması gibi icrai bir hareketle de işlenebilmektedir.
Manevi Unsurlar
Zimmete geçirme suçu ancak kasten işlenebilen bir suçtur. Bu nedenle bu suçun taksirle işlenmesi mümkün değildir ve kanunda da taksirli hali düzenlenmemiştir. Bu suç işlenirken kamu görevlisinin eylemi bilerek ve isteyerek gerçekleştirmesi gerekir. Aksi takdirde kast yoksa suç da ortada yok sayılmaktadır. Zimmet suçunda fail bu suçu işlerken kendisine veya bir başkasına bir yarar sağlama ve mal edinme amacıyla hareket etmekte olduğundan bu suçta özel kast aranmaktadır.
Zimmet Suçunun Nitelikli Halleri
Daha Az Cezayı Gerektiren Nitelikli Haller
Zimmet suçunun daha az cezayı gerektiren nitelikli halleri kullanma zimmeti ve alınan malın değerinin azlığıdır.
- Kullanma Zimmeti:
Zimmet suçunun alınan malın zimmete geçirilip üstünde tam hakimiyet kurulmadan yalnızca kullanılması ve kullandıktan sonra verilmesi şeklinde işlenmesi durumunda verilecek ceza yarı oranında azaltılır. Buna da kullanma zimmeti denir.
Kullanma zimmeti, kamu görevlisinin kendisine kamu görevinden dolayı devredilmiş onu korumak ve gözetmek ile yükümlü olduğu malı kendi zimmetine geçirmeden iade etmek üzere belirli bir süreliğine kullanması durumudur.
- Malın Değerinin Azlığı:
Zimmet suçuna konu olan malın değer itibariyle az bir mal olması durumunda işlenen suçta verilecek ceza üçte birden yarıya kadar indirilir. Her halde mal değeri az olsa bile zimmet suçundan dolayı ceza verilir ancak verilecek cezada indirime gidilir. Malın değeri dikkate alınırken zimmet suçunun işlendiği tarihteki değeri esas alınır ve ona göre cezada indirim yapılıp yapılmayacağı kararlaştırılır. Eğer zincirleme suç şeklinde zimmet suçu işlenmişse, o zaman malın toplam olarak değeri esas alınarak bir değerlendirme yapılır.
Daha Ağır Cezayı Gerektiren Nitelikli Haller
Madde metninin ilk fıkrasında zimmet suçunun basit hali düzenlenmiş, ikinci fıkrasında ise zimmet suçunun hileli davranışlarla işlenmesi halinde oluşacak olan nitelikli hali düzenlenmiştir. Zimmet suçunun açığa çıkmamasına yönelik hileli davranışlarda bulunularak işlenmesi durumunda verilecek cezanın artırılması öngörülmüştür. Zimmet suçu işlenirken kullanılan ve daha fazla cezayı gerektiren hile durumu malı kendi zimmetine geçirme amacıyla değil zimmetine geçirme amacı taşıdığı malın delillerini ve ardında kalanları gizlemek amacıyla yapılmış bir davranıştır.
Suçun Özel Görünüş Biçimleri
- Teşebbüs
Zimmet suçu, kamu görevlisi olan kişinin mala zilyetmiş gibi davrandığı ve kamu görevi nedeniyle kendisine bırakılan koruma ve gözetim yükümlülüğü olan mal üzerinde malik gibi tasarrufta bulunduğu durumda tamamlanmış sayılır. Suça konu olan mal üzerinde malikmiş gibi tasarrufta bulunmaya başlanıldığı anda suç tamamlanmış sayılacaktır. Eğer fail belirtilen hareketleri yapmamış veya herhangi bir durumdan dolayı yapamamışsa suç teşebbüs aşamasında kalmış olacaktır. Zimmet suçu salt hareket suçu olduğundan kısımlara bölünebilmesi mümkün bir suçtur ve bu nedenle de teşebbüse elverişlidir.
- İştirak
Zimmet suçu iştirake elverişli bir suçtur ancak sadece kamu görevlileri tarafından işlenebilen bir suç olduğundan dolayı özgü bir suçtur ve bu nedenle de yalnızca kamu görevlileri bu suçun faili olabilir. Bu suçu işleyen kamu görevlisi haricindeki kişiler fail değil yalnızca azmettiren veya yardım eden olabilir.
Suç işlendikten sonra yapması gereken denetimi yapmayarak bu zimmet suçunun ortaya çıkmamasına sebebiyet veren kişinin zimmet suçunun işlenmesine bir katkısı yoksa zimmet suçuna iştirak etmiş sayılmaz. Bu durumda başka bir suç olan “denetim görevini ihmali suçu” gündeme gelir. Ancak zimmet suçunun işlenmesinde denetimle görevli olan kamu görevlisinin bu denetimi yapmayarak suçun işlenmesine kasten sebebiyet vermesi durumunda ise işlenen zimmet suçuna iştirak ettiği kabul edilir.
- İçtima
Zimmet suçunun aynı suç işleme kararıyla birden çok kez işlenmesi durumunda zincirleme suç hükümleri ile cezalandırılması gerekecektir.
Zimmet suçu diğer suçlarla birlikte işlenebilen ve bu şekilde içtima edilebilen bir suç niteliğindedir. Örneğin zimmet suçunun belgede sahtecilik yapmak suretiyle işlenmesi durumunda faile her iki suçtan dolayı da ayrı ayrı ceza verilmesi gerekecektir.
Denetim Görevinin İhmali Suretiyle Zimmet Suçu
İştirak başlığı altında da ele aldığımız denetim görevinin ihmali suretiyle zimmet suçunda, zimmet suçunun işlenmesine kasıtlı olarak göz yuman denetim ve korumakla görevli kamu görevlisi işlenen suçun müşterek faili sayılır.
Zimmet suçunun işlendiğini bildiği halde bu suçun işlenmesine göz yuman ve bu şekilde de görevini ihmal eden kamu görevlisi bu suçun müşterek faili sayılmaktadır. Görevi olan denetimi yapmayarak zimmet suçunun işlenmesine yol açan kamu görevlisi bu suça iştirak etmiş olacaktır.
TCK madde 251/1’ e göre zimmet suçunun işlendiğini bilmesine rağmen bu suçun işlenmesine göz yuman ve hiçbir şey yapmayan kamu görevlisi müşterek fail olarak cezalandırılır. Kanunun ikinci fıkrasına göre ise, zimmet suçunun işlendiğini bilmeyen ve kamu görevlisi de kasten yapması gereken denetim görevini yapmayarak görevini ihmal ederse denetim görevinin ihmali suçundan dolayı cezalandırılacaktır.
Zimmet Suçunda Etkin Pişmanlık
Zimmet suçunun işlenmesi durumunda etkin pişmanlık hali cezada indirime gidilmesi gereken hallerden birisidir. Zimmet suçunda etkin pişmanlığın oluşması için ya zimmete geçirilen malın aynı şekilde iade edilmesi ya da zimmet suçundan dolayı oluşan zararın tamamının tazmin edilmesi gerekir. Bu durumda verilecek ceza üçte iki oranında indirilir. TCK madde 248/2’de ise zimmet suçundan dolayı soruşturmaya başlanıp kovuşturma aşamasına geçilmeden önce gönüllü şekilde zimmete geçirilen malın aynı şekilde iade edilmesi ya da suçtan dolayı oluşan zararın tamamının tazmin edilmesi durumunda verilecek cezanın yarı oranında indirileceği kabul edilmiştir.
Zimmet Suçunun Cezası Nedir?
Basit zimmet suçu kanunda belirtildiği üzere beş yıldan on iki yıla kadar hapis cezasını gerektirir. Zimmet suçunun işlenmesinde ortaya çıkmaması için hileli davranışlarda bulunulması şeklinde bir hareket yapılması durumunda kişiye verilecek olan cezada artırıma gidilir. Zimmet suçunun işlenirken kullanma zimmeti amacıyla işlenmesi veya suçun işlendiği malın değerinin az bir miktar olması durumunda verilecek olan cezada indirime gidilecektir.
Zimmet suçunun konusunu oluşturan mal, suç ortaya çıktıktan ve gerekli tedbirler alındıktan sonra suçun mağduruna veya suçtan zarar gören kişiye iade edilmelidir.
Zimmet Suçunda Zamanaşımı
Zimmet suçu işlendikten sonra dava açmak için oluşan zamanaşımı süresi 15 yıl ile sınırlandırılmıştır.
Zimmet Suçu Şikayete Tabi Bir Suç Mudur?
Zimmet suçu şikayete tabi bir suç değildir. Soruşturma ve kovuşturma yapılması için şikayet şartı aranmaz. Bu suçun mağduru olan kişinin yetkili mercilere özel bir bildirim yapmasına gerek yoktur. Bu suçun soruşturulması ve kovuşturulması için yetkili mercilere yapılan ihbar, onların harekete geçmesi için yeterli olacaktır.
Zimmet Suçu Uzlaşmaya Tabi Bir Suç Mudur?
Zimmet suçu uzlaşmaya tabi olan suçlardan biri değildir. Zimmet suçundan zarar gören veya mağdur olan taraf ile bu suçun faili aralarında uzlaşmış olsalar bile bunun soruşturma ve kovuşturmaya bir etkisi olmayacaktır.
Zimmet Suçunda Görevli Ve Yetkili Mahkeme Nedir?
Zimmet suçunda görevli mahkeme eğer kamu davası açılması durumu varsa Ağır Ceza Mahkemesidir. Zimmet suçunda yetkili olan mahkeme ise suçun işlenmiş olduğu yer mahkemesidir.
Sık Sorulan Sorular
Zimmet Suçu Nedir?
Zimmet suçu, kamu görevlisi olan kişinin kamu görevi nedeniyle kendisine devredilen koruma ve gözetim yükümlülüğü altında bulundurduğu malı kendisinin veya başka bir kişinin zimmetine geçirmesi durumudur.
Güveni Kötüye Kullanma Suçu ile Zimmet Suçu Arasındaki Fark Nedir?
Güveni kötüye kullanma suçunda kişinin kendisine emanet edilen ve koruma ve gözetmekle yükümlü olduğu malda kendisininmiş gibi tasarrufta bulunması gerekir ve bunun için de kişinin şahsının bir önemi yoktur. Zimmet suçunda ise kamu görevlisinin kendisine kamu görevinden dolayı emanet edilen ve koruma ve gözetmekle yükümlü olduğu mal üzerinde tasarrufta bulunması durumu vardır. Yani güveni kötüye kullanma suçunda fail herhangi bir kişi olabilirken zimmet suçunda fail her zaman kamu görevlisi olmak zorundadır.
Zimmet Suçunda Kast Aranır Mı?
Zimmet suçu kasten işlenebilen bir suçtur ve olası kast ile de işlenebilir. Bu suçun meydana gelmesi için genel kastın varlığı yeterlidir. Ayrıca bir özel kastın bulunması gerekmez. Kanunda zimmet suçunun taksirli hali ise cezalandırılmamıştır.
Zimmet Suçu Kim Tarafından İşlenebilir?
Zimmet suçunu işleyebilecek olan kişiler ancak kamu görevlileri olabilir. Kamu görevlisi dışındaki kişiler bu suçun faili olamazlar ancak eğer suça dahil olurlarsa sadece yardım eden veya azmettiren olarak cezalandırılırlar.
Zimmet Suçunun Cezası Paraya Çevrilebilir Mi?
Zimmet suçunun kanunda belirlenen ceza miktarından dolayı bu suçun para cezasına çevrilmesi mümkün değildir. Bu nedenle zimmet suçunun cezası adli para cezasına çevrilemez.
Zimmet Suçunu İşledim Ancak Zararı Gidermek İstiyorum. Yine De Hapis Cezası Alır Mıyım?
Zimmet suçunda zimmete geçirilen paranın aynen iade edilmesi durumunda kişi etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanır ve verilecek ceza tamamen kaldırılmasa da cezada üçte iki oranında indirime gidilir. Kovuşturma aşamasına geçilmeden önce zararın aynen tanzim edilmesi durumunda ise verilecek cezada yarı oranında indirime gidilecektir.
Zimmet Suçu Uzlaştırma Kapsamında Mıdır?
Zimmet suçu, uzlaşmaya tabi bir suç değildir. Uzlaşma, mağdur olan kişi ile suçun failini bir araya getirerek çözüm önerisi sunma ve anlaşma sağlamaya çalışma durumudur. Ancak zimmet suçu uzlaştırma kapsamına girmeyen bir suçtur.
Zimmet Suçu Zamanaşımına Tabi Bir Suç Mudur?
Zimmet suçu zamanaşımına tabi bir suçtur ve bu suçta zamanaşımı süresi 15 yıldır.
Sonuç
Zimmet suçu, işlenmesi durumunda kişinin hem hürriyetini etkileyen hem de onu alıkoyan bir suç olduğundan ve kamu görevlisi olan kişinin kamu alanlarında her zaman karşısına çıkacak bir adli sicil kaydı olduğundan dolayı bu suçun işlenmesi durumunda yapılacak olan savunmayı ancak alanında uzman bir avukat yapabilecektir. Zimmet suçunun işlenmesi durumunda kişinin memurluk hayatı ve sosyal hayatı da büyük bir tehlikeye gireceğinden, bu alanda kayıplar yaşamamanız adına uzun süredir bu alanda tecrübe sahibi olan ofisimizde ceza avukatlarımızdan destek alabilirsiniz.
DİĞER MAKALELERİMİZE DE GÖZ ATABİLİRSİNİZ.
BURCU SENA URUÇ
