Adli para cezası, bir çeşit yaptırım olarak karşımıza çıkmakta ve bir suçun cezası olarak, belirlenen gün sayısına göre verilmektedir. Devlet hazinesine yapılan ödemeyi içeren bu ceza, hapis cezasıyla birlikte de uygulanabilir. Bu nedenle adli para cezası almak, hapis cezasının uygulanmasını tamamen engellemeyecektir. Şimdi içeriğimizde adli para cezası nedir? Nasıl hesaplanır? Nereye ödenir? gibi pek çok soruya yanıt vermeye çalışacağız.
İçindekiler
Adli Para Cezası Nedir?
Türk Ceza Kanunumuz uyarınca cezai yaptırım, “hapis cezası” ve “adli para cezası” olarak ikiye ayrılmaktadır. Suç teşkil eden hukuka aykırı bir fiilin işlenmesi neticesinde, işlenen suçun niteliğine göre sanık hakkında bu yaptırımlardan birine veya ikisine birlikte karar verilebilir.
Adli para cezası, Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında suç teşkil eden hukuka aykırı bir fiilin işlenmesi halinde cezai yaptırım olarak hükümlünün belirli bir miktar para cezasına çarptırılmasını ve bu meblağın devlet hazinesine ödenmesini ifade eden ceza hukuku kurumudur. Adli para cezası nedir? sorusuna en net bu şekilde yanıt verebiliriz.
TCK m.52 hükmünde adli para cezasının tanımı yapılmış olup şöyledir: “Adlî para cezası, 5 günden az ve Kanun’da aksine hüküm bulunmayan hallerde 730 günden fazla olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, 1 gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir.”
Ceza Hukuku ile ilgili daha detaylı bilgi almak ve Ceza Hukuku alanındaki diğer konularda bilgi edinmek isterseniz, ilgili sayfayı ziyaret edebilirsiniz.
Adli Para Cezasının Çeşitleri Nelerdir?
Belirli nitelikteki suçları işleyen kişilere, mahkeme huzurunda 4 şekilde adli para cezası verilebilir. Bunlar aşağıdaki gibidir:
1. Doğrudan Verilen Adli Para Cezası
5237 sayılı TCK hükümleri uyarınca bazı suçlar karşılığında verilecek cezai yaptırım, doğrudan adli para cezası olarak düzenlenmiştir.
2. Seçimlik Olarak Verilen Adli Para Cezası
5237 sayılı TCK hükümleri uyarınca belli bazı suçlar karşılığında, hapis cezası ile adli para cezası birlikte ancak seçimlik şekilde öngörülmüştür. Seçimlik olarak düzenlenen suçlar karşılığında verilecek cezanın hapis cezası mı yoksa adli para cezası mı olacağı mahkemenin takdirindedir.
3. Hapis Cezasıyla Birlikte Verilen Adli Para Cezası:
5237 sayılı TCK hükümleri uyarınca belli bazı suçlar karşılığında hem adli para cezası hem de hapis cezası birlikte öngörülmüştür. Dolayısıyla sanık hakkında her iki cezai yaptırıma da karar verilirse hem hapis cezası hem de adli para cezasına çarptırılacaktır.
4. Hapis Cezasından Çevrilen Adli Para Cezası
5237 sayılı TCK hükümleri uyarınca sanık hakkında, kasten işlenen bir suç dolayısıyla mahkemece 1 yılın altında hapis cezası verilmişse bu ceza adli para cezasına çevrilecektir. Eğer taksirle işlenen bir suç var ise bu durumda, herhangi bir cezai sınır dikkate alınmadan her zaman adli para cezası uygulanabilecektir. Bu durumun tek istisnasını ise bilinçli taksirle işlenen suçlar oluşturur; Bilinçli taksirle işlenen suç karşılığında öngörülen ceza miktarı ancak 1 yıl ve daha az süreli hapis cezası ise adli para cezasına hükmedilebilecektir.
Hapis Cezası Adli Para Cezasına Çevrilir Mi?
Mahkeme tarafından verilen bir hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi mümkündür. Ancak bunun temel bir şartı bulunmaktadır. Bu şart ise mahkeme tarafından verilen hapis cezasının 1 yıl veya 1 yıldan az süreli olması gerekir. Bunun dışında çeşitli şartlar da bulunmaktadır.
Hapis Cezasının Adli Para Cezasına Çevrilmesi İçin Gereken Şartlar Nelerdir?
Adli para cezası verilirken;
- Hükümlünün sosyal ve ekonomik durumu,
- Suçun işlenmesindeki özellikler,
- Yargılama sırasında suçtan duyduğu pişmanlık,
- Tutum ve davranışlar cezayı etkileyen kriterlerdir.
Hapis cezasının adli para cezasına çevrilebilmesi kapsamında, kasten işlenen suçlarda kişinin 1 yıl ve daha az süreli hapis cezasına hükmedilmiş olması gerekmektedir.
Hapis Cezasından Adli Para Cezasına Çevrilmesi Zorunlu Olan Haller Nelerdir?
Hapis cezasından adli para cezasına çevrilmesi zorunlu olan hallerde Hâkimin takdir yetkisi bulunmamaktadır. Bu haller;
- Sanık hakkında verilen cezanın, 30 gün ve daha az süreli hapis cezası olması halinde hapis cezasının ya adli para cezasına ya da seçenek yaptırımlardan birine çevrilmesi zorunludur.
- Sanığın, 18 yaşından küçük veya 65 yaşından büyük olması halinde hakkında 1 yıldan az süreli hapis cezası verilmişse bu cezanın adli para cezasına çevrilmesi zorunludur.
Adli Para Cezası Nasıl Hesaplanır?
Cezai yaptırım olarak adli para cezası öngörülen suçlarda, TCK m.52/1 hükmü uyarınca alt sınır en az 5 gün, üst sınır en fazla 730 gün kabul edilerek hesaplama yapılmaktadır. Sanık hakkında verilecek cezanın tayininde
Hâkim, öncelikle gün bazında cezaya hükmedecek akabinde işbu gün sayısında arttırım yahut indirim yapacak ve sanığın sosyo – ekonomik durumuna göre 1 gün karşılığında 20-TL ile 100-TL arasında bir ceza belirleyerek tam gün sayısı ile 1 gün karşılığındaki para miktarı çarpılmak suretiyle adli para cezasını belirleyecektir. Son adımda ise işbu adli para cezasının ne sürede ve nasıl ödeneceğine (taksitle gibi) karar verilecektir.
Adli Para Cezası Nereye Ödenir?
Mahkeme tarafından kişiye verilen adli para cezası, devlet hazinesine kazandırılır. Öte yandan hükmedilen adli para cezasının en geç 30 gün içerisinde ödenmesi gerekir. Buna ek olarak adliye içerisinde yer alan Cumhuriyet Savcılığı İnfaz Bürosu’na ödeme emrini aldıktan sonra başvurmalısınız. Daha sonra İnfaz Bürosu’ndan aldığınız kağıt ile Vergi Dairesi aracılığıyla ödemenizi gerçekleştirebilirsiniz. Ardından Vergi Dairesi’nden aldığınız makbuzu tekrar Cumhuriyet Savcılığı İnfaz Bürosu’na götürerek, adli para cezası ödemenizi tamamlayabilirsiniz. Adli para cezası nasıl ödenir? sorusuna bu şekilde yanıt verebiliriz.
Adli para cezası ile ilgili yaşadığınız sorunlarda, Burak Temizer Hukuk Bürosu’nun deneyimli İstanbul ceza avukatı kadrosu her zaman yanınızda yer almaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular
Adli Para Cezası Sicile İşler Mi?
Evet, çünkü adli para cezası da hapis cezası gibi TCK’da düzenlenen cezai bir yaptırım çeşididir. Dolayısıyla sanık hakkında verilen adli para cezası, 5352 sayılı Adlî Sicil Kanunu m.4 hükmü uyarınca adli sicil kaydına işlenir.
Ancak adli para cezasının tamamen ödenmesi halinde işbu ceza adli sicil kaydından silinmektedir. Mahkemece taksitle ödenmesine karar verildiği takdirde son taksitin yatırıldığı gün, peşin olarak ödenmesine karar verilmişse tamamen ödendiği gün ceza infaz edilmiş olacağından adli sicil kaydından da silinecektir. Eğer kendiliğinden silinmiyorsa, kaydın silinebilmesi için Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ne yazılı şekilde talepte bulunulması gerekmektedir.
Adli Para Cezasının Ödenmemesi Halinde Hapis Cezasına Çevrilir Mi?
Hakkında adli para cezasına hükmedilen hükümlüye, para cezasını ödemesi için bir ödeme emri tebliğ edilir. Tebellüğ olan ödeme emri sonrası yasal süresi içerisinde para cezasının ödenmemesi halinde, Cumhuriyet Savcısının kararı ile hükümlünün adli para cezasına karşılık gelen gün miktarı hapis cezasına çevrilir. İşbu hapis cezası, şartları sağlıyorsa denetimli serbestlik olarak çektirilebilir.
Denetimli Serbestlik konusu ile ilgili de bilgi almak isterseniz, ilgili içeriğimize göz atabilirsiniz.
Ancak belirtmek gerekir ki; hükümlü, 18 yaşından küçük ise verilen adli para cezasının ödenmemesi halinde hapis cezasına çevrilemeyecektir.
Hapis Cezası Adli Para Cezasından Çevrilmişse Üst Sınırı Nedir?
Kanunumuzda adli para cezasının yerine çektirilen hapis cezasının süresi 3 yıl ile sınırlandırılmış olup adli para cezası, hapse çevrilmiş ve sonucundaki hapis cezası 3 yıldan fazla olmuş olsa bile fazla olan kısım dikkate alınmayacaktır. Dolayısıyla sanığın hapis cezası, 3 yıl olarak infaz edilecektir.
Sanığın birden fazla adli para cezasına çarptırılması halinde ise üst sınır 5 yıldır. Dolayısıyla sanık, birden fazla hükümle adli para cezasına çarptırılmış olsa dahi bu süre 5 yılı geçemeyecektir.
Adli Para Cezası Taksitle Ödenebilir Mi?
Sanığa verilen adli para cezasında Hâkim, sanığın sosyo – ekonomik durumunu göz önünde bulundurarak adli para cezasının taksitle ödenmesine karar verebilir. Bu taksit ödemeleri hükmün kesinleşmesinden itibaren başlayacaktır.
Unutulmamalıdır ki, adli para cezalarının taksitlendirilmesi 4 aydan az, 24 aydan fazla olamaz.
Adli Para Cezası Gerekçeli Kararda Taksitlendirilmemişse Sonradan Taksitlendirme Olur Mu?
Adli para cezası, gerekçeli kararda takside bağlanmamışsa hükmün verilmesinden itibaren 1 aylık süre içerisinde hükmedilen adli para cezasının 1/3’ünü ödemiş olan hükümlünün isteği üzerine kalan kısmın, iki eşit taksitte ödenmesine izin verilebilmektedir.
Hapis Cezası, Adli Para Cezasına Çevrilebilir Mi?
Evet, 1 yılın altındaki kasten işlenen suçların karşılığında öngörülen hapis cezalarının adli para cezasına çevrilmesi mümkündür. Basit Taksirle işlenen suçlarda ise hapis cezasının sınırı dikkate alınmaksızın adli para cezasının uygulanması mümkündür.
Adli Para Cezası Nereye ve Nasıl Ödenir?
Hükmedilen adli para cezasının kesinleşmesi akabinde İnfaz Savcılığı tarafından ödeme emri düzenlenerek hükümlüye tebliğ edilir. Ödeme emrinin tebellüğ olmasından itibaren 30 gün içerisinde hükümlü tarafından Cumhuriyet Başsavcılığı İnfaz Bürosuna başvurularak başvuru yaptığına dair belge alınır. Bu belge ile adli para cezasına dair ödeme, Vergi Dairesine yapılır ve ödeme yapıldığına dair dekont ile İnfaz Savcılık Bürosuna teslim edilir. Böylelikle ceza infaz edilmiş olmaktadır.
Adli Para Cezasında Af ve Erteleme Mümkün Müdür?
Halihazırdaki hukuk sistemimizde adli para cezalarına genel af müessesesi düzenlenmemiştir. Ancak özel bir af düzenlemesi ile bunun mümkün olabileceğini dile getirebiliriz.
Cezanın ertelenmesi müessesesi ise TCK m.51 uyarınca salt hapis cezaları bakımından geçerli olmaktadır. Dolayısıyla adli para cezalarının ertelenemeyeceğini söyleyebiliriz.
Adli Para Cezalarına HAGB Kararı Verilebilir Mi?
Evet, adli para cezaları bakımından HAGB kararı verilmesi mümkündür. Eğer hükümlü hakkında doğrudan adli para cezası verilmiş ise HAGB verilecektir. Şayet hapis cezasından çevrilmiş bir adli para cezası var ise HAGB kararı verilemeyecektir.
Adli Para Cezasına İtiraz Edilir Mi?
Evet. Hükümlü, hakkında verilen adli para cezasına karşı itiraz hakkını kullanabilir. Zira adli para cezası da esasen bir mahkûmiyet hükmüdür.
Adli Para Cezası, Memuriyete Engel Teşkil Eder Mi?
Kural olarak sanık hakkında adli para cezası verilmesi ve bu kararın kesinleşmesi, memuriyete engel teşkil etmez. bununla birlikte memuriyete engel teşkil eden suçlar suçlar, Devlet Memurları Kanunu mm48/5 hükmünde katalog halinde belirtilmiştir. Bunlar;
Devletin Güvenliğine Dair Suçlar, Anayasal Düzene Ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar, Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama, Hileli İflas, Kaçakçılık, İhaleye Fesat Karıştırma, Zimmet, İrtikap Ve Rüşvet Suçları, Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçlarıdır.
Adli Para Cezası İnternetten Ödenebilir Mi?
Hayır, adli para cezaları internet aracılığıyla ödenemez. Hükümlü, hakkında verilen adli para cezasını ödemek için İnfaz Savcılığına müracaat etmelidir.
Adli Para Cezası ve İdari Para Cezası Farkı Nedir?
Şöyle ki, adli para cezasına sadece mahkemeler karar verebilir. Ancak idari para cezalarına karar verme yetkisi ise devletin diğer (idari) kurumları üzerindedir. Ayrıca adli para cezasının ödenmemesi suç teşkil etmekte iken (ödenmez ise hapis cezasına dönüşür) idari para cezalarının ödenmemesi ise herhangi bir suç teşkil etmemektedir.
Adli Para Cezasının İnfazını Kim Yapar?
Adli Para Cezasının infazı, Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yerine getirilmektedir.
Failin İşlediği Suçun Cezası 730 Günden Fazlaysa Ne Olur?
Şöyle ki, açıkladığımız üzere adli para cezalarının üst sınırı 730 gündür. Ancak bazı hallerde failler tarafından işlenen suçların cezası 730 günden fazla olabilmektedir. Bu durumda Hâkim, sanık hakkında 730 günden üst olacak şekilde adli para cezasına hükmedecektir.
Ayrıca Kanun’da seçenek olarak öngörülmüş olan adli para cezalarında, sanık hakkında hükmedilecek adli para cezasının alt ve üst sınırı ise hapis cezasının alt ve üst sınırı baz alınarak uygulanacaktır.
BUSE DİZ
