Boşanma davası sırasında eşlerden birinin ölümü, dava sürecini doğrudan etkileyeceği için çok önemli bir konudur. Bu nedenle içeriğimizde eşlerden birinin ölümü halinde boşanma sürecinin ne şekilde ilerleyeceğinden söz edeceğiz.
Derdest, yani görülmekte olan bir dava sırasında taraflardan birinin ölmesi ihtimal dahilindedir. Devam eden bir boşanma davası sırasında taraflardan birinin ölümü halinde dava konusuz kalır ve evlilik boşanma davasının devam edilerek sonucuna göre değil ölümle birlikte sona erer.
Zira eşlerden birinin ölümü halinde dava konusuz kalacağından davaya devam edilmesi mantığa aykırı olacaktır. Bu halde ölen eşin mirasçılarının sağ kalan eşin kusurunu belirleme açısından boşanma davasını sürdürme hakları da vardır. Gerçekten de Yargıtay’a göre, mirasçıların dava dilekçesiyle bu hususu talep edip davayı sürdürmek istemelerine rağmen davanın ölüm sebebiyle düşürülerek ölen eşin mirasçılarının davayı sürdürmelerinin engellenmesi usul ve yasaya aykırı olacaktır.
Aile ve Boşanma Hukuku ile ilgili daha detaylı bilgi almak ve Aile ve Boşanma Hukuku alanındaki diğer konularda bilgi edinmek isterseniz, ilgili sayfayı ziyaret edebilirsiniz.
İçindekiler
- 1 Boşanma Davası Sırasında Eşlerden Birinin Ölümünün Mirasçılığa Etkisi
- 2 Ölen Eşin Mirasçılarının Boşanma Davasına Devam Edebilmesinin Hukuki Niteliği
- 3 Sağ Kalan Eşin Aynı Zamanda Atanmış Mirasçı Olması Hali
- 4 Ayrılık Kararı ile Ayrılan Eşlerden Birinin Ölümü Halinde Mirasçılık
- 5 Anlaşmalı Boşanma Davası Sırasında Eşlerden Birinin Ölümü Halinde Sağ Kalan Eşin Mirasçılığı
- 6 Boşanma Davası Sırasında Eşlerden Birinin Ölümü Halinde Usul Hukuku Bakımından Yargılama
- 7 Burak Temizer Hukuk Bürosu Aile ve Boşanma Hukuku Hizmetlerimiz
- 8 Sıkça Sorulan Sorular
- 9 Kaynakça
Boşanma Davası Sırasında Eşlerden Birinin Ölümünün Mirasçılığa Etkisi
Boşanan eşler boşanma davası kararının kesinleşmesinden itibaren birbirinin mirasçısı olamazlar. Bu durum boşanmanın doğal bir sonucudur. Bunun için ayrıca eşlerin birbirlerinin mirasçı olamayacaklarına yönelik karar verilmesine gerek yoktur. Ayrıca boşanmadan önce yapılmış olan ölüme bağlı tasarruflar da kaybedilir.
Eğer ölüme bağlı tasarrufun boşanma halinde dahi geçerli olacağı ayrıca belirtilmişse o zaman lehine ölüme bağlı tasarrufta bulunulan eş, bunun ifasını isteyebilir. Unutulmamalıdır ki buradaki geçersizlik eşlerin evlilik birliği içerisinde yaptığı ölüme bağlı tasarruflara ilişkindir. Yoksa eşlerin boşanmalarından sonraki ölüme bağlı tasarruflara ilişkin değildir. Nitekim eşler boşanmalarının akabinde de pek tabii birbirleri lehine ölüme bağlı tasarrufta bulunabilirler.
Ölen Eşin Mirasçılarının Boşanma Davasına Devam Edebilmesinin Hukuki Niteliği
Boşanma davası devam ederken eşlerden birinin ölümü halinde sağ kalan eş, ölenin mirasçısı olabilir. Ancak ölen eşin mirasçılarının davaya kusur yönünden devam edip sağ kalan eşin boşanmadaki kusurunu ispatlaması halinde sağ kalan eşin mirasçılığı mümkün olmaz. Örneğin boşanma davasını sürdüren mirasçılardan bir veya birkaçının sağ kalan eşin ölen eşi aldattığını mahkeme huzurunda ispatlaması halinde sağ kalan eşin mirasçılığı söz konusu olamaz.
Boşanmada Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır? sorusuna detaylı yanıt verdiğimiz içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.
Buna göre eşlerden biri boşanma davası devam ederken ölür ve mirasçılardan birinin davaya devam ederek sağ kalan eşin kusurunu ispat etmesi durumunda sağ kalan eş, artık ölen eşe ne mirasçı olabilir ne de onun tarafından lehine yapılmış olan ölüme bağlı tasarruflara hak kazanabilir.
Anayasa Mahkemesi haklı olarak mirasçıların davaya devam etmesinin boşanma davasının sürdürülmesi anlamında değil, boşanmada hangi eşin kusurlu olduğunun tespitine yönelik salt bir tespit davası mahiyetinde olduğu görüşündedir. Yargıtay da sağ kalan eşin dava sonucunda kusurlu olduğunun tespiti ile yetinilmesi gerektiği, ayrıca eşin yasal mirasçı olamayacağına ilişkin hüküm verilmesinin bozma sebebi olduğuna hükmetmiştir (bkz. Y. 2.HD., 14.02.2005, 497/3103).
Sağ Kalan Eşin Aynı Zamanda Atanmış Mirasçı Olması Hali
Yasal mirasçılık sıfatını taşıyan eşin aynı zamanda atanmış mirasçı olması da mümkündür. Unutulmamalıdır ki sağ kalan eş, boşanma davasında kusurunun bulunması halinde ölen eşe mirasçı olamayacaktır. Eğer sağ kalan eş, ölen eşe sırf onun eşi olduğu için değil de örneğin atanmış mirasçılıktan ötürü de mirasçı sıfatını taşıyorsa bu halde boşanmada kusurunun bulunup bulunmadığına bakılmaksızın mirastan yoksunluk sebeplerinin bulunmaması şartıyla mirasçılığa hak kazanabilecektir. Yani mirasçıların boşanma davasına devam ederek sağ kalan eşin kusurunu ispat etmesi halinde dahi eş, atanmış mirasçı sıfatıyla sahip olduğu mirasa hak kazanabilir.
Ayrılık Kararı ile Ayrılan Eşlerden Birinin Ölümü Halinde Mirasçılık
Açılan boşanma davası neticesinde hakim, eşlerin ileride barışma ihtimaline kanaat getirirse boşanma kararından daha hafif bir karar olan eşlerin ayrılığına da karar verebilir. Ayrılık kararı ile eşler belirlenen süre boyunca ayrı konutlarda yaşarlar ve bu süreçte daha sağlıklı karar almaları beklenerek boşanmanın önüne geçilmesi ve evlilik birliğinin korunması amaçlanır.
Ayrılık kararı verilmesi neticesinde eşler halen resmi olarak evlidirler ve bu süreçte eşlerden birinin ölmesi miras hukuku bakımından evlilik birliği içinde ölümle aynı sonuçları doğurur. Buna göre ayrılık sürecinde eşlerden birinin ölmesi halinde sağ kalan eş, ölen eşe mirasçı olabilecektir. Eşler ayrılık davası açarak hakimin ayrılık kararı vermesini de talep edebilir. Bu takdirde hakim, ayrılık davasında daha ağır bir karar olan boşanmaya karar veremez. Ayrılık davası sürecinde ölen eşin mirasçıları, boşanma davasından farklı olarak sağ kalan eşin kusurunun tespiti açısından davaya devam edemezler ve sağ kalan eşin mirasçılığına engel olamazlar.
Anlaşmalı Boşanma Davası Sırasında Eşlerden Birinin Ölümü Halinde Sağ Kalan Eşin Mirasçılığı
Anlaşmalı boşanma davası, evlilik birliğinin en az 1 yıldan beri devam ediyor olması şartıyla eşlerin; birlikte veya birinin boşanma davası açarak diğerinin boşanma davası ile ilgili tüm şart ve sonuçları kabul etmesi ile çekişmesiz bir şekilde boşanmasıdır. Hakim, anlaşmanın şart ve sonuçlarını uygun bulmaması halinde anlaşmada değişiklik yapabilmekte olup değişiklikleri eşlerden her ikisinin de kabul etmesi halinde anlaşmalı boşanma bu şekilde gerçekleşir.
Anlaşmalı boşanma davası sırasında eşlerden birinin ölmesi halinde ise ölen eşin mirasçıları, sağ kalan eşin boşanma davasındaki kusurunun tespiti açısından davaya devam ederek sağ kalan eşin mirasçılığını engelleyemez. Zira anlaşmalı boşanma davasının mahiyeti gereği davada kusur üzerinde durulmamakta olup eşlerin kusurlarının mukayese edilmesi mümkün değildir.
Nitekim Yargıtay da anlaşmalı boşanma davası sırasında ölen eşin, sağ kalan eş ile ilgili kusuru mahkemeye taşımadığından mirasçılarının sağ kalan eşin boşanma davasındaki kusurunun tespiti açısından davaya devam etmesini kabul edilebilir bulmamıştır ve anlaşmalı boşanma davası sırasında ölen eşin mirasçılarının sağ kalan eşin boşanmadaki kusurunun tespiti açısından davaya devam edebilmesine karar verilmesini bozma sebebi olarak görmüştür (bkz. Y.2. HD., 2018/7133 E., 2019/2956 K., 18.03.2019 T.).
Boşanma Davası Sırasında Eşlerden Birinin Ölümü Halinde Usul Hukuku Bakımından Yargılama
Boşanma davası sırasında eşlerden birinin ölümü halinde mahkeme, ölen eşin mirasçılarına sağ kalan eşin boşanma davasındaki kusurunun tespiti bakımından davaya devam edip etmeyeceklerine dair tebligat gönderir. Mahkeme, tebligat ile ölen eşin mirasçılarına sağ kalan eşe karşı davaya devam edip etmeyeceklerine dair bilgilendirmede bulunmasa dahi mirasçıların mahkemeye sunacakları dilekçe ile davaya müdahil olması mümkündür.
Mirasçılar, neticede devam eden bir yargılama aşamasına katıldıklarından davaya katıldıkları aşama gözetilerek usul kuralları çerçevesinde örneğin yeni delil sunması mümkün olmayabilir. Zira kanunda belirtilen sürelerden sonra delil gösterilmesi ancak bu delilin sonradan ileri sürülmesi yargılamayı geciktirme amacı taşımaması veya süresinde ileri sürülmemesi mirasçıların kusurundan kaynaklanmaması halinde mümkündür.
Mirasçıların davaya müdahil olması halinde boşanma davası, Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay içtihatlarınca mahiyeti gereği bir tespit davasına dönüşecek ve sağ kalan eşin ölen eşe nazaran boşanma davasındaki kusur oranı gözetilerek mirasçılığına karar verilecektir. Oysa boşanma davası, hukuki niteliği itibarıyla bozucu yenilik doğuran bir davadır. Sağ kalan eş, boşanma davasında ölen eşten daha fazla kusurluysa mirastan pay alamaz. Sağ kalan eşin, ölen eş ile aynı kusur derecesine veya daha az kusur derecesine sahip olması halinde ise mirastan pay alması mümkün olacaktır.
Burak Temizer Hukuk Bürosu Aile ve Boşanma Hukuku Hizmetlerimiz
Burak Temizer Hukuk Bürosu, boşanma davasının tüm süreci ve özellikle boşanma davası sırasında eşlerden birinin ölümü neticesinde sağ kalan eşin mirasçılığı, ölen eşin mirasçıları tarafından davaya devam edilerek sağ kalan eşin kusuruna göre belirleneceği de göz önüne alındığında kusurun varlığı ve kusurun oranının tayini gibi mesleki bilgiye dayalı uzmanlık gerektiren tüm konularda müvekkillerine hukuki hizmet sağlamaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular
Hangi Mirasçılar Boşanma Davasında Kusurun Tespiti Açısından Davaya Devam Edebilir?
Ölen eşin tüm mirasçılarının sağ kalan eşin kusurunun tespiti açısından davaya devam etmesi mümkündür. Bu bakımdan ölen eşin hem yasal mirasçıları hem atanmış mirasçıları kusurun tespiti açısından davaya devam edebilir. Bu noktada mirasçılar arasında zorunlu dava arkadaşlığı bulunmamakta olup mirasçılardan biri, birkaçı veya tümünün davaya devam etmesi mümkündür. Sağ kalan eşin ise davaya kusur tespiti yönünden devam etme yetkisi yoktur. Zaten sağ kalan eşin davaya devam etmede herhangi bir hukuksal yararı da bulunmamaktadır.
Sağ Kalan Eşin Kusurunun Tespiti Açısından Devam Edilecek Davanın Şartları Nelerdir?
Öncelikle ölenin mirasçılarının davaya devam edebilmesi için ölümden önce açılmış bulunan halihazırda derdest bir boşanma davasının mevcudiyetinin bulunması gerekir. İkinci olarak ölen eşin boşanma davası devam ederken ölmüş olması gerekir. Üçüncü olarak ölenin mirasçılarının davaya devam edebilmesi için bu hususu mahkemeye bildirmesi gerekir. Aksi halde hakim, kendiliğinden böyle bir karar veremez.
Üst Mahkemeye Taşınan Bir Boşanma Davası Sırasında Eşlerden Birinin Ölümü Halinde Mirasçılar Sağ Kalan Eşin Kusurunun Tespiti Açısından Davaya Devam Edebilir Mi?
Boşanan eşlerin boşanma davası kararının kesinleşmesinden itibaren birbirinin mirasçısı olamayacağı yukarıda açıklanmıştı. Kararın kesinleşmesinden kastedilen istinaf veya temyiz incelemesi için gerekli süre içinde üst mahkemeye başvurmayarak ilk derece mahkemesi kararının kesinleşmesi veya temyiz incelemesinin sonuçlanmasıdır. Buna göre istinaf veya temyiz incelemesi sırasında eşlerden birinin ölmesi halinde mirasçıların sağ kalan eşin kusurunun tespiti açısından davaya devam edebilmesi mümkündür.
Boşanma Davasında Kusur Nedir?
Türk Medeni Kanunu evlilik birliği içerisinde eşlerin yerine getirmesini beklediği karşılıklı yükümlülüklerini öngörmüştür. İşte evlilik birliği içerisinde eşlerin yerine getirmesi beklenen sorumluluklarını yerine getirmemesi halinde kusurlulukları söz konusu olacaktır. Örneğin kocanın imkânı olmasına rağmen çocukları ve karısını ekonomik kazancından mahrum ederek onları sefalete düşürmesi kusurlu olduğunu göstermektedir.
Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış Nedeniyle Boşanma Davası konusu ile ilgili de bilgi almak isterseniz, içeriğimizi ziyaret edebilirsiniz.
Eşin; zina yapması, eşinin hayatına kastetmesi, pek kötü muamele ve onur kırıcı davranışta bulunması, eşinin çalışmasına izin vermemesi, fiziksel veya psikolojik şiddette bulunması, ortak hayatı çekilmez kılacak davranışlarda bulunması da yine boşanmaya sebep olacak kusura örnektir.
Boşanma Sebepleri Nelerdir? sorusu ile ilgili detaylı bilgi sahibi olmak için içeriğimizi ziyaret edebilirsiniz.
Ancak sağ kalan eşin miras hakkı bakımından kusurun varlığı tek başına yeterli değildir. Yargıtay içtihatlarınca sağ kalan eşin kusurunun belirlenerek miras hakkından yoksun bırakılabilmesi için ölen eşten daha fazla kusurlu olması gerekir. Sağ kalan eşin ölen eşten daha az derecede veya onun ile aynı derecede kusurunun mahkemece tespiti halinde ölen eşin miras hakkından mahrum edilmesi mümkün değildir.
Sağ Kalan Eşin Kusuru Nasıl Tespit Edilir?
Boşanma davası devam ederken ölen eşin mirasçıları ancak sağ kalan eşin boşanma davasındaki kusurunu ispat etmesi halinde sağ kalan eşin miras hakkı son bulacaktır. O halde ispat yükü mirasçılardadır. Mirasçılar, devam eden boşanma davasının hangi aşamasında olduğu göz önünde bulunularak usul kuralları çerçevesinde tıpkı ölen eşin başvurabileceği tanık dahil her türlü delille iddiasını ispatlaması mümkündür.
Bu yönde Yargıtay, sağ kalan eşin ölen eş ile aynı derecede veya ondan daha az derecede kusurlu olduğuna hükmetmesi halinde sağ kalan eşin mirasçılığının engellenemeyeceği görüşündedir. Sağ kalan eşin boşanma davasında ancak ölen eşten daha fazla kusurlu olması halinde mirasa hak kazanamayacağı kararlaştırılmıştır.
Boşanma Davası Sırasında Eşlerden Birinin Ölümü ile Evlilik Sona Erer Mi?
Boşanma davası sırasında eşlerden birinin ölümü ile dava konusuz kalır ve eşler ölüm ile boşanmış sayılır. Bu nedenle eşlerden birinin ölümü halinde boşanma davası açılmasına gerek yoktur. İlk derece mahkemesinde, istinaf veya temyiz aşamasında devam eden boşanma davasının ise sonuçlanmasına gerek yoktur. Zira ölüm ile evlilik sona erecektir.
Boşanma Davası Sırasında Eşlerden Birinin Ölmesi Halinde Dava Düşer Mi?
Boşanma davası sırasında eşlerden birinin ölmesi halinde dava konusuz kalacağından ölümle evlilik sona ereceğinden davanın devam etmesi beklenmez. Ancak ölen eşin mirasçılarının davaya devam etmesinde hukuki yararı bulunabilir. Şöyle ki ölen eşin mirasçıları davaya kusur yönünden devam ederek boşanma davasında sağ kalan eşin kusurlu olduğunu ispatlayabilirse sağ kalan eşin mirasçılığına engel olabilir.
Ayrılık Kararı Verilen Eşlerden Birinin Ölmesi Halinde Sağ Kalan Eş Mirasçı Olabilir Mi?
Eşler, boşanma sebeplerinden birinin varlığı halinde boşanma davası açabilecekleri gibi dilerse ayrılık davası da açabilir. Hakimin ayrılık kararı vermesi halinde eşler ayrı konutlarda yaşayacaktır. Bu süreçte eşlerin fiilen evlilikleri sürmese de resmiyette evlilikleri sürer. Ayrıca hakimin, açılan boşanma davasında boşanma sebeplerinin varlığı halinde eşlerin barışma ihtimalini gözeterek boşanma kararı değil, daha hafif bir karar olan ayrılık kararı vermesi de mümkündür.
Oysa eşlerin ayrılık davası açması halinde hakim, daha ağır bir karar olan boşanmaya karar veremez. Ayrılık kararı verilmesi halinde eşler netice itibarıyla halen evli olduğu için ayrılık sürecinde eşlerden birinin ölmesi halinde sağ kalan eşin mirasçılığına herhangi bir engel yoktur. Sağ kalan eş, tıpkı evlilik birliği içerisinde ölen eşine mirasçı olduğu gibi mirasçılığa hak kazanır.
Evlilik ve Boşanma Hakkında 100 Soru 100 Cevap isimli içeriğimizi de inceleyebilir, aklınıza takılan sorulara yanıt bulabilirsiniz.
Boşanmış Eşler Birbirlerine Mirasçı Olabilir Mi?
Boşanma davasının kesinleşmesi neticesinde boşanan eşler, sırf geçmişte yaşadıkları evlilik sebebiyle birbirlerinin mirasçısı olamaz, evlilik birliği içerisinde yapılan ölüme bağlı tasarruflar da geçersiz olur. Ancak eşlerin evlilik birliği dışında hısımlık derecesine sahip olup da bu hısımlık nedeniyle birbirlerine mirasçı olmalarına engel yoktur. Ayrıca boşanmadan sonra eşlerin kararlaştırmaları halinde birbirlerinin lehine ölüme bağlı tasarrufta da bulunabilmesinde engel yoktur.
Sağ Kalan Eşin Mirastan Pay Oranı Nedir?
Sağ kalan eş, boşanma davası sırasında ölen eşin mirasçıları tarafından davaya devam edilmeyerek veya mirasçıların davaya devam etmesine rağmen onun ölen eşinden daha fazla kusurlu olduğunu ispat edememeleri halinde ölen eşinin mirasına hak kazanır. Sağ kalan eşin miras payı, hayatta olan diğer mirasçılara göre değişmektedir. Buna göre;
- Sağ kalan eş, ölen eşin altsoyu ile birlikte mirasçı olarak kalmışsa mirasın ¼’ünü,
- Sağ kalan eş, ölen eşin anne- babası ile birlikte mirasçı olarak kalmışsa mirasın ½’sini,
- Sağ kalan eş, ölen eşin büyükanne- büyükbabası ile birlikte mirasçı olarak kalmışsa mirasın ¾’ünü,
- Sağ kalan eş, diğer hallerde ise mirasın tamamına sahip olacaktır.
Boşanma Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
Boşanma davasında görevli ve yetkili mahkeme davacının veya davalının yerleşim yeri yahut davanın açılmasından önce son defa 6 aydan beri birlikte oturdukları yer aile mahkemesidir. Aile Mahkemesinin bulunmadığı yerlerde bu görevi genel mahkeme olan asliye hukuk mahkemesi, aile mahkemesi sıfatıyla ifa eder.
TALHA AVCI
Kaynakça
DURAL, ÖZ/ Mustafa, Turgut, Miras Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2023
ŞIPKA, Şükran, Boşanma Davası Devam Ederken Taraflardan Birinin Ölmesinin Maddi Hukuk Bakımından Sonuçları, Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.V, S.1, s.177-188, 2017.
YILMAZ, Çağla, Evliliğin Sona Ermesinin Miras Sözleşmesine Etkisi, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.X, S.1, s.189-207, 2023
TOPUZ, Gökçen, Boşanma Davası Sırasında Eşlerden Birinin Ölmesi Halinde Mirasçıların Davaya Devam Etmelerinin Usul Hukuku Bakımından Yol Açtığı Sorunlar, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S.10, s.69-94, 2012
TAŞ KORKMAZ, Hülya, Boşanma Davasında Sağ Kalan Eşin Bu Sıfatla Mirasçılığına Son Vermek Amacıyla Mirasçılar Tarafından Davaya Devam Edilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.XVI, Özel Sayı, s.1413-1482, 2014
