Halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçu son zamanlarda kamuoyunun en çok merak ettiği ve gündemi de sıklıkla meşgul eden suçlardan biridir. Türk Ceza Kanunu’nun 216. maddesinde düzenlenen halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu, Kamu Barışına Karşı Suçlar kategorisinde yer almaktadır. Halkın çeşitli özellikler bakımından bir kesimini, diğer bir kesimin aleyhine tahrik etmek, suçun kapsamını oluşturmaktadır. Ancak suçun basit ve ağır cezayı gerektiren halleri de bulunuyor. Bizler de bu yazımızda sizlere halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçundan, unsurlarından, şartlarından ve sonuçlarından bahsedecek, TCK 216 hakkında hukuki temelde pek çok konuya değineceğiz.
İçindekiler
- 1 Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu Nedir?
- 2 Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçunun Unsurları
- 3 Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu Cezası
- 4 Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçunun Özel Görünüş Biçimleri
- 5 Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçu Yargıtay Kararları
- 6 Sıkça Sorulan Sorular
- 7 Sonuç
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu Nedir?
Toplumun huzurunu, güvenliğini ve barışı koruyabilmek sebebiyle bazı eylemler 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda yasaklanmıştır. TCK’de yasaklanan eylemlerden biri de halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama eylemidir. Bu yasaklanmış olan eylemle birlikte halkı, belirli bir gruba karşı sosyal sınıf, ırk, din, mezhep gibi farklı özelliklere sahip olan kesimini aşağılamak, suçun kapsamını oluşturmaktadır. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçu nedir? sorusuna bu şekilde yanıt verebiliriz. Öte yandan toplumda birlik ve beraberliği korumak, kamu barışı ve kamu güvenliğini sağlayabilmek esas olarak amaçlanmaktadır.
Ceza Hukuku kategorisinde yer alan diğer içeriklere ulaşmak ve Ceza Hukuku alanında aklınıza takılan tüm soruların cevaplarına erişmek için bağlantıyı ziyaret edebilirsiniz.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçunun Unsurları
- Suçla Korunan Hukuki Değer: Bu suç tipinde korunmak istenen hukuki değer, kamu barışı ve güvenliğidir.
- Suçun Maddi Unsurları:
a. Suçun Hukuki Konusu: İlgili kanun maddesinde belirtilen farklılıkları sebebiyle aleyhinde tahrik edilen halk kesimleri suçun konusunu oluşturmaktadır.
b. Fail: Belirtilen suç tipindeki fiilleri yapmış olan herkes fail olabilir, özgü bir suç değildir.
c. Mağdur: İlgili suç tipinde korunmak istenen hukuki değer kamu barışı olmasından kaynaklı suçun mağdurunun aleyhine tahrikte bulunulan halk kesimiyle beraber tüm toplum olduğu kabul edilmiştir.
d. Eylem: TCK m. 216 kapsamında belirtilen tanımı ihlal eden hareketleri 3 fıkra halinde inceleyeceğiz.
- TCK m. 216/I’de Belirtilen Tipik Hareket
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçu TCK 216/I’de yer alan tipik hareket alenen tahrik etmektir. Yargıtay göre tahrik bir kimseyi bir yöne doğru hareket etmesi için psikolojik olarak baskı şeklinde tanımlamıştır.
-
TCK m. 216/II’de Belirtilmiş Olan Tipik Hareket
TCK m. 216/II’de yasaklanmış olan eylem ise halkın bir kesimini belirtilen farklılığı dolayısıyla alenen aşağılamadır. Bu aşağılamanın sebebi ise ırk, din, mezhep, cinsiyet, sosyal sınıf ve bölge farkından kaynaklanıyor olması gerekmektedir. Aşağılama ise; onur kırıcı, küçümseme, hor görme niteliğindeki davranışları ifade etmektedir. Aynı zamanda bu ilgili kanun maddesinde belirtilmiş olan aşağılamanın alenen yapılması gerekmektedir.
-
TCK m. 216/III için Belirtilen Tipik Hareket
TCK m. 216/III’te yasaklanmış olan tipik hareket için halkın belirli kesiminin benimsemiş olduğu dini değerlerin alenen aşağılanmasıdır. Dini değerler; inanç sistemleri, belirlenen inanca ait ibadetler, o inanışa ait kutsal kabul edilen her şey olarak anlaşılması gerekmektedir. Bu hususta bu değerleri aşağılamanın aleniyet şartı mevcuttur.
e. Suçun Hukuka Aykırılık Unsuru: Ceza hukukunda hakkın kullanılması hukuka uygunluk nedenlerinden biridir. Bu sebeple halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu, ifade özgürlüğü ile bağlantılı bir hal almakta ve bu şekilde incelenmektedir.
- Suçun Manevi Unsuru: Suçun manevi unsuru kasttır, taksirli hali kanunda düzenlenmemiş olması sebebiyle suç taksirle işlenemeyecektir. Bu doğrultuda fail fiili sebebiyle ortaya çıkacak neticeyi bilmeli ve istemelidir. Aynı zamanda ilgili suç tipinde aranan aleniyet unsuru da kastın kapsamındadır ve suçun temel şekline dahildir.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu Cezası
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu‘nun 216. maddesinde düzenlenmiş olan suç tipi halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçudur ve Türk Ceza Kanunu’nda halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçu cezası şu şekildedir:
- Halkın sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge bakımından farklı özelliklere sahip bir kesimini, diğer bir kesimi aleyhine kin ve düşmanlığa alenen tahrik eden kimse, bu nedenle kamu güvenliği açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Halkın bir kesimini, sosyal sınıf, ırk, din, mezhep, cinsiyet veya bölge farklılığına dayanarak alenen aşağılayan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri alenen aşağılayan kişi, fiilin kamu barışını bozmaya elverişli olması halinde, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
İlgili madde metninde suç tipi üç şekilde düzenlenmektedir, ilk olarak halkı kin ve düşmanlığa tahrik şeklinde düzenlenmişken ikinci fıkrasında halkın bir kesimini aşağılama, üçüncü fıkrasında ise halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri alenen aşağılama şeklinde belirtilmiştir.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçunun Nitelikli Hali
Aynı zamanda halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçunun nitelikli hali ise TCK m. 218’de ortak hüküm olarak düzenlenmiştir Buna göre halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçunun nitelikli halleri aşağıdaki gibidir:
- Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik (TCK m. 216/I): TCK m. 216/I’de halkın içerisinde sosyal sınıf, bölge, mezhep, ırk ve din bakımından farklı olan kesimini bu farklılığı sebebiyle diğer kesimi aleyhine kin ve düşmanlığa alenen tahrik edilmesinden söz edilmektedir. Bu hususta ilk fıkrada kamu barışının korunması esas alınmaktadır.
- Halkı Aşağılama (TCK m. 216/II): TCK m. 216/II’de ise halkın bir kesiminin sahip olduğu farklılıklar; ırk, sosyal sınıf, mezhep, din, cinsiyet veya bölge farklılığı sebebiyle aşağılanması esas alınmaktadır. Bu hususta ikinci fıkrada kamu güvenliği ve barışı yanında kişilerin onur, şeref ve saygınlıkları koruma altına alınmıştır.
- Halkın Bir Kesiminin Benimsemiş Olduğu Dini Değerleri Alenen Aşağılama (TCK m. 216/III): TCK m. 216/III’te ise halkın bir kesiminin benimsemiş olduğu dini değerlerin alenen aşağılanması cezalandırılmaktadır. Bu fıkra sayesinde salt kamu barışı korunma altına alınsa da aynı zamanda aşağılanan dini değerleri benimsemiş olan kişilerin dini duyguları ve din özgürlükleri de koruma altına alınmak istenmektedir.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçunun Özel Görünüş Biçimleri
- Teşebbüs:
Teşebbüs TCK 35’e göre failin işlemeyi kastettiği suçu doğrudan icra hareketlerine başladığı anda elinde olmayan bir sebeple tamamlayamaması halidir. Teşebbüs halinde fiilin tamamlanmış haline göre daha az bir cezaya hükmolunmaktadır. Halkı galeyana getirmek suçu kapsamında hareket kısımlara bölünebiliyorsa teşebbüsten sorumluluk doğabilecektir. Örneğin maddede verilen üç suç tipinin de basın yoluyla işlenmesi durumunda ilgili yazının dağıtılmadan yakalandığı takdirde suçun teşebbüs aşamasında kaldığı kabul edilmektedir.
- İştirak:
İştirak bakımından ilgili suç tipinde özel bir düzenleme mevcut olmadığından genel hükümler uygulanacaktır. Suç tipi, bir kişi tarafından işlenebileceği gibi birden fazla kişiyle beraber de işlenebilmektedir.
- İçtima:
Eğer zincirleme suç hükümleri TCK216’da yer alan üç suç tipi bakımından koşulları mevcutsa ayrı ayrı uygulama bulabilecektir. Zincirleme suç hükümleri TCK 43’te düzenlenmektedir. İlgili maddeye göre; bir suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi halinde bir cezaya hükmedilip, bu ceza dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılacaktır. TCK 216’da ise fail hakkında zincirleme suç hükümleri belirtilen tipteki suçların aynısını birden fazla kişiye işlediği takdirde uygulama alanı bulabilecektir.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçu Yargıtay Kararları
- Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 29.04.2008 tarihli ve 2007/244 E., 2008/92 K. Sayılı Kararı
“Tahrik ise, başkalarını harekete geçirebilme imkanını ifade etmektedir. Kişiyi harekete geçirici iradesi üzerinde doğrudan doğruya psikolojik etki yapmaya yarayan bir davranış anlamındadır.”
Tahrik hareketi kendisini herhangi bir şekilde gösterebilmektedir. Örnek olarak rica, yalvarma şeklinde olabileceği gibi görev bilinci aşılama şeklinde de görülebilmektedir. Aynı zamanda bu husus kışkırtıcı, incitici şekilde de olabilmektedir. Tahrik ifadesi herhangi bir şekilde topluma iletilebilir, iletildiği araç önem arz etmemektedir.
Belirtilen tahrikin özelliklerinden bir diğeri ise aleni olarak yapılması gerektiğidir. Bu hususta alenilik ayrımı yapılabilmesi için sadece halka açık veya kapalı yer ayrımı olmaması gerekmektedir. Fiilin işleniş şekli önemlidir. Bununla ilgili Yargıtay kararı ise şu şekildedir:
- Yargıtay 18. Ceza Dairesinin, 2016/6422 Esas Numaralı 2018/3492 Karar Numaralı 13.03.2018 Tarihli Kararı
“… olay yerinde başkalarının bulunması yeterli olmayıp, hakaretin belirlenemeyen sayıda kişi tarafından görülme, duyulma ve algılayabilme olasılığının bulunması…”
Madde metninden de anlaşıldığı üzere aleni olarak yapılacak tahrik kin ve düşmanlığa yöneltecek şekilde olmalıdır. Hedef gösterilen toplumun farklı kesimine yöneltilmiş bir kin ve düşmanlık oluşturacak nitelikte olması gerekmektedir. Özetle halkın bir kesiminin farklılığı yüzünden diğer kesimde farklı olan kesimden öç alacak şekilde kin ve düşmanlık belirten aleni tahrik söz konusu olması gerekmektedir.
Tüm bunlara ek olarak madde metninde halkı kin ve düşmanlığa alenen tahrik etme fiilinde kamu barışı ve güvenliği için açık ve yakın bir tehlike oluşturması esastır. Bu sayede suç somut bir tehlike suçu niteliğine bürünmektedir. Tehlikenin açık olması, herkes tarafından algılanabiliyor olduğu anlamına gelmekteyken tehlikenin yakın olması için suçla korunan hukuksal değer yani kamu güvenliğine karşı tehlikenin yakın bir zaman dilimi içerisinde gerçekleşme olasılığının bulunması anlamına gelmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçunun Cezası Nedir?
Suçun temel hali olarak; TCK 216/I için 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. TCK 216/II ve TCK 216/III için ise 6 aydan 1 yıla kadar hapis cezası olarak ifade edilmiştir.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu Hapis Cezası Adli Para Cezasına Çevrilir Mi?
Eğer ilgili suç tipi sebebiyle hükmolunan hapis cezası 1 yıl ya da altında ise cezanın adli para cezasına dönüşmesi mümkündür.
Adli Para Cezası konusu hakkında da bilgi sahibi olmak için içeriğimizi inceleyebilirsiniz.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçunda HAGB Kararı Mümkün Mü?
Belirtilen suç tipinde hükmolunan hapis cezası 2 yıl ya da altındaysa HAGB kararı verilmesi mümkündür.
HAGB Nedir? isimli içeriğimizi de ziyaret edebilirsiniz.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Suçunda Cezanın Ertelenmesi Mümkün Mü?
İlgili suç tipinde hükmolunan hapis cezası 2 yıl veya altındaysa cezanın ertelenmesi kararı verilebilmektedir.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu Şikayete Tabi mi?
İlgili suç tipi şikâyete tabi bir suç değildir. Bu sebeple savcılık tarafından resen soruşturulur ve şikâyet süresi yoktur.
Dava Zamanaşımı Ne Kadardır?
Dava zamanaşımı süresi 8 yıldır, bu sebeple suçun işlendiği tarihten itibaren 8 yıl içerisinde her zaman soruşturulabilmektedir.
Suç Uzlaşma Kapsamında Mıdır?
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu uzlaştırma kapsamında değildir.
Yetkili ve Görevli Mahkeme Hangisidir?
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik suçunda yetkili ve görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçunda Etkin Pişmanlık Hükümleri Uygulanır mı?
Etkin pişmanlık hükümleri uygulanmamaktadır.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçu Memuriyete Engel Bir Suç mudur?
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre kasıtlı suçlardan 1 yıl veya daha fazla hapis cezası alınması memuriyete engel teşkil etmektedir. Bu hususta failin 1 yıldan az süreli ceza alması halinde memuriyete herhangi bir engel teşkil etmeyecektir.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçunu İçeren Bir Paylaşımı Beğendim/Retweetledim Suç Oluşmuş Mudur?
Sadece beğenmek tek başına suç teşkil etmez ancak burada önemli olan husus failin kastıdır. Fail bu hususta suç teşkil eden paylaşımı kasten beğenmekteyse ve alenen tahrik edici unsuru oluşturmaktaysa suç oluşabilmektedir.
Ancak retweet/yeniden paylaşma hususunda Yargıtay 18. Ceza Dairesi’nin 07/12/2015 tarih ve 2015/10377 E., 2015/12777 K. sayılı kararı mevcuttur. İlgili kararda “…sanığın Twitter hesabından atılan hakaret içeren sözlerin diğer sanık tarafından paylaşılan tweeti retweetlemesi suretiyle gerçekleşmesi nedeniyle sanığa yerel mahkemece verilen beraat kararı, olayda zincirleme şekilde hakaret suçunun oluştuğunun gözetilmemesi nedeniyle bozulmuştur…” retweet hususu ifade edilmiştir. Bu hususta failin retweet yaparken kastı önem arz etmektedir.
Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama Suçundan/Dini Değerleri Alenen Aşağılama Suçundan Tutuklama Yapılabilir mi?
Kanundaki tutuklama sebepleri bellidir, ayrıca tutuklama tedbirinin sıklıkla uygulandığı katalog suçlar arasında da bu suç bulunmaktadır. Suçun alt sınırı ve üst sınırı da göz önüne alındığında bu suçtan tutuklama yapılmasının hukuka uygun düşeceğini söylemek mümkün değildir, ancak özellikle dini değerleri aşağılamak şeklinde bu suçun işlendiğinin düşünülmesi halinde ülkemizde son zamanlarda bu suçtan tutuklamalar yapıldığı/yapılabildiği görülmektedir.
Sonuç
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu ile ilgili yaşadığınız hukuki problemlerde profesyonel destek almak isterseniz, Burak Temizer Hukuk Bürosu’nun İstanbul ceza avukatı kadrosundan destek alabilirsiniz.
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçundan/dini değerleri alenen aşağılama suçundan yargılanıyorsanız veya hakkınızda bir soruşturma başlamış ve yargılanma ihtimaliniz var ise mutlaka alanında uzman bir ceza avukatından yardım almanız gerekmektedir, özellik bu suç son zamanlarda sıklıkla tutuklamaların da görülebildiği bir suç olup uzman bir ceza avukatından destek almadan bu suç kapsamında beraat etmek mümkün gözükmemektedir. Bu suç kapsamında hakkınızda bir soruşturma veya ceza davası var ise ceza hukukunda tecrübeli ofisimize başvurabilirsiniz.
Tuğçe REYHANLI
BURAK TEMİZER HUKUK BÜROSU
