Evliliğin İptali Davası Şartları ve Sebepleri | 2025

Evliliğin iptali davası, Türk Medeni Kanunu’nun 145 ve 160. maddeleri kapsamında düzenlenmiştir. Evliliğin iptalini gerektirecek sebeplerin evlenme sırasında ortaya çıkması ve tespit edilmesi durumunda başvurulmaktadır. Öte yandan evlilik, Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen ve ciddi sonuçlar doğuran bir hukuki ilişkidir. Ancak her evlilik, tarafların özgür iradeleriyle, hukuka uygun şartlar altında gerçekleşmeyebilir. İşte bu gibi hallerde, evliliğin iptali gündeme gelir. Evliliğin iptali, boşanma davasından farklı olarak, evliliğin en baştan geçersiz sayılması anlamına gelir. Biz de bu içeriğimizde evliliğin iptali davası nedir? sorusuna en kapsamlı şekilde yanıt vererek, sizi bilgilendirmeye çalışacağız.

Evliliğin İptali Nedir?

Evliliğin iptali, kanunda öngörülen bazı sebeplerin varlığı halinde evliliğin mahkeme kararıyla geçersiz hale getirilmesidir. Evliliğin iptali nedir? sorusuna bu şekilde yanıt verilebilir. Evliliğin iptali davası sonucunda evlilik, baştan itibaren geçerli olmamış gibi sayılır. Yani iptal edilen evlilik, yok hükmünde kabul edilir.

Bu durum, sadece hâkim kararı ile tespit edilebilen bir hukuki sonuçtur. Taraflar, tek başlarına evliliği geçersiz sayamaz. Bu nedenle mahkeme kararı olmadan evliliğin iptal edilmesi mümkün değildir.

---

Aile ve Boşanma Hukuku kategorimizi ziyaret ederek bu alan ile ilgili en kapsamlı bilgilere ulaşabilirsiniz.

---

Boşanma Davası ile Evliliğin İptali Davası Arasındaki Farklar

Boşanma davası ile evliliğin iptali davası pek çok durum sebebi ile aynı değildir. Boşanma davası, yasal olarak gerçekleşmiş bir evliliğin sonrasında bitirilmesi için uygulanan hukuki adım iken evliliğin iptali, yasal olarak gerçekleşmiş evliliğin, evliliğin başında sona erdirilmesidir. Genel olarak farklarına şu şekilde değinebiliriz:

Özellik	Boşanma Davası	Evliliğin İptali Davası
Hukuki Etki	Geçerli bir evliliğin sona erdirilmesi	Evliliğin geçersizliğinin tespiti
Evliliğin Durumu	Geçerliydi, sonradan sona erdi	Başından beri geçersiz sayılır
Sebep	Evlilik birliğinin sarsılması, zina, terk vb.	Mutlak veya nispi butlan sebepleri
Sonuçlar	Mal rejimi boşanma tarihine kadar geçerli	Evlenmenin iptali tarihinden itibaren geçersiz sayılır
Süre	Her zaman açılabilir (bazı haller hariç)	Belirli süre içinde açılmalıdır

Türk Medeni Kanunu’na Göre Evliliğin Geçersizliği

Türk Medeni Kanunu’na göre evliliğin geçersizliği, mutlak butlan ve nispi butlan olmak üzere iki gruba ayrılır. Bunları şu şekilde açıklayabiliriz:

Mutlak Butlan Sebepleri

Mutlak butlan, kamu düzenini ilgilendiren sebeplerdir. Bu durumda evlilik kesin olarak geçersizdir ve iptali her zaman istenebilir. TMK m.145’te sayılmıştır:

• Eşlerden biri evlenme sırasında evliyse
• Eşlerden biri sürekli evlenmeye engel olacak ölçüde akıl hastasıysa
• Eşlerden biri evlenme sırasında ayırt etme gücünden sürekli yoksunsa
• Taraflar arasında evlenme engeli olan hısımlık ilişkisi varsa

Yukarıdaki durumlar, Türk Medeni Kanunu’nun 145. maddesinde ele alınmıştır. Bu durumlar, mutlak butlan sebepler olarak ifade edilmektedir.

Nispi Butlan Sebepleri

Nispi butlan ise tarafların iradelerine veya irade beyanlarındaki sakatlıklara dayanır. TMK m.148-150 arasında düzenlenmiştir. Bu sebepler şunlardır:

• Geçici ayırt etme gücünün yokluğu
• İrade sakatlığı (aldatma, tehdit, yanılma)
• Yasal temsilcinin izni olmadan yapılan evlilik

Yukarıdaki durumlar ise Türk Medeni Kanunu’nun 148 ile 150. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bu maddelerde ifade edilen evliliğin iptali sebepleri, nispi butlan sebepler olarak değerlendirilmektedir.

Mutlak Butlan Sebeplerine Dayalı Evliliğin İptali

TMK m. 145’te yer alan mutlak butlan sebepleri ve bu sebeplerin açıklamalarına şu şekilde değinebiliriz:

• Hâlihazırda Evli Olma Durumu: Bir kişi hâlâ bir başkasıyla evliyse, ikinci yaptığı evlilik mutlak butlanla geçersiz sayılır. Bu tür evlilikte resmi makamlar hata yapmış olabilir, ancak geçersizlik sonucu değişmez.
• Akıl Hastalığı: Evlenme sırasında taraflardan biri, sürekli ve evlenmeye engel olacak derecede akıl hastası ise, bu evlilik mutlak butlanla geçersizdir. Bu durum, resmî sağlık raporuyla tespit edilir.
• Ayırt Etme Gücünün Sürekli Yoksunluğu: Taraflardan biri evlenme anında sürekli olarak ayırt etme gücünden yoksunsa (örneğin ileri derecede zekâ geriliği), yapılan evlilik hükümsüzdür.
• Yasak Hısımlık: TMK m.129’da belirtildiği üzere, anne-baba, kardeş, amca-dayı-yeğen gibi yakın hısımlar arasında evlenmek yasaktır. Bu hallerde yapılan evlilik iptal edilir.

Nispi Butlan Sebeplerine Dayalı Evliliğin İptali

TMK m. 148-150 arasında düzenlenen nispi butlan sebepleri ve bu sebeplerin açıklamaları ise aşağıdaki gibidir:

• Geçici Ayırt Etme Gücü Kaybı: Sarhoşluk, baygınlık, ağır ilaç etkisi gibi nedenlerle evlenme sırasında ayırt etme gücünü geçici olarak kaybeden kişi, bu durumu öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde iptal davası açabilir.
• Aldatma: Kişinin, eşinin önemli bir durumu gizlemesiyle kandırılması hâlinde evlilik iptal edilebilir. Örneğin, bulaşıcı bir hastalığın gizlenmesi, çocuk sahibi olamayacak durumda olunduğunun saklanması gibi.
• Korkutma ve Tehdit: Evlenmeye zorlama, ciddi tehdit, baskı veya korkutma yoluyla evlilik yapılmışsa, bu durum nispi butlan nedenidir. Mağdur, durumu öğrendiği veya tehdit sona erdiği tarihten itibaren 6 ay içinde dava açmalıdır.
• Yasal Temsilcinin Rızası: Ayırt etme gücü olan ancak reşit olmayan kişilerin evlenmesi için veli ya da vasinin izni gerekir. Bu izin alınmadan yapılan evlilikler, ilgili temsilci tarafından iptal ettirilebilir.

Evliliğin İptali Davasını Açma Yetkisi ve Süresi

Evliliğin iptaline yönelik dava açma yetkisi ve dava açma süresine yönelik açıklamalar şu şekildedir:

• Mutlak butlan hallerinde her ilgili kişi, savcı veya taraflar dava açabilir. Süre sınırı yoktur.
• Nispi butlan hallerinde sadece ilgili eş dava açabilir. Davanın, evlilik sırasında veya belirli süre içinde açılması gerekir.

Evliliğin iptali davası tehdit, aldatma vb. durumlarda 6 ay içerisinde, yasal temsilcinin izni alınmadan evlilik yapılmışsa, veli ya da vasinin 6 ay içinde dava açması gerekir.

Evliliğin İptali Davası Yetkili ve Görevli Mahkeme

İptal davası, eşlerin yerleşim yerindeki Aile Mahkemesi’nde açılır. Eğer Aile Mahkemesi yoksa Asliye Hukuk Mahkemesi görevli olur.

Evliliğin İptali Davası Dilekçesi İçeriği

Evlilik iptal davası açılırken, dilekçe hazırlanması gerekir. Dilekçenin doğru hazırlanması, gerekli bilgilerin tamamına yer verilmesi son derece önemlidir. Evliliğin iptali davası dilekçesi örneği aşağıdaki gibidir:

---

…. AİLE MAHKEMESİ SAYIN HAKİMLİĞİ’NE

DAVACI:… (Davacı olan kişinin Adı, Soyadı, TC Kimlik Numarası ve Adresine burada yer verilmelidir)

DAVALI:… (Davalı tarafın Adı, Soyadı, TC Kimlik Numarası ve Adresine burada yer verilmelidir)

KONU:… (Evliliğin iptal edilmesine yönelik talep, evlilik iptali sebebine göre buraya yazılmalıdır)

AÇIKLAMALAR:… (Genel bilgiler, evliliğin neden iptal edilmek istendiği vb. açıklamalara burada yer verilmelidir)

HUKUKİ NEDEN:… (Hangi kanunun hangi maddesine yönelik başvuruda bulunulacaksa, burada yer verilmelidir)

HUKUKİ DELİLLER:… (Evlilik iptali talebinin deliller ile kanıtlanması için elde edilen delillere burada yer verilmelidir)

SONUÇ VE TALEP:… (Burayı avukatınız ile beraber hazırlayabilirsiniz. Evliliğin iptalinin talebi ve sonuç ile ilgili metin buraya eklenmelidir.)

DAVACI VEKİLİ ADI SOYADI
İMZA

---

İptal Edilen Evlilikte Mal Rejimi ve Miras

Evliliğin iptali halinde taraflar arasındaki mal rejimi ve miras ilişkileri, iptal kararının hukuki etkileri dikkate alınarak belirlenir. Evliliğin baştan itibaren geçersiz sayılması, aslında taraflar arasında hiç evlilik olmamış gibi sonuç doğurur. Ancak Türk Medeni Kanunu, iyi niyetli eşin korunmasını amaçlayan özel hükümler içerir.

Mal Rejiminin Geçerliliği

Evliliğin iptaline karar verilse bile, eğer taraflardan biri iyi niyetli ise, mal rejimi hükümleri evliliğin iptaline kadar geçerli kabul edilir (TMK m. 156). Bu durumda, edinilmiş mallara katılma rejimi kapsamında tasfiye süreci işletilebilir.

Ancak her iki eş de kötü niyetliyse (örneğin, evlenme engelini bilmelerine rağmen evlenmişlerse), mal rejimi hükümleri uygulanmaz. Bu durumda sadece haksız fiil veya vekaletsiz iş görme hükümleri devreye girer.

---

Evlilik Sözleşmesi konusu hakkında da bilgi almak isterseniz, ilgili içeriğimize göz atabilirsiniz.

---

Miras Hakkı

İptal edilen evlilikte, iyi niyetli eş, ölen eşin mirasçısı olabilir. TMK m. 156 uyarınca, evliliğin iptaline rağmen, ölüm gerçekleşmişse ve eş iyi niyetli ise, yasal mirasçılık ilişkisi doğar. Kötü niyetli eşin mirasçılığı ise mümkün değildir. Bu uygulama, özellikle evlenme sırasında diğer eşin evli olduğunu bilmeyen eşin mağduriyetini önlemeyi amaçlar.

---

Miras Paylaşımı konusu hakkında da bilgi sahibi olmak isterseniz, içeriğimizi ziyaret edebilirsiniz.

---

Evliliğin İptali Halinde Çocukların Durumu

Evliliğin iptali halinde çocukların durumu, çocuğun üstün yararı ilkesi çerçevesinde ele alınır. Türk Medeni Kanunu bu konuda açık hükümler getirmiştir:

• Çocukların Meşruiyeti: TMK m. 158’e göre, iptal edilmiş bir evlilikte doğan çocuklar, evlilik içinde doğmuş gibi kabul edilir. Bu durumda çocuklar, evlilik dışı çocuk sayılmaz, tam aksine evlilik içinde doğmuş gibi tüm haklara sahiptir. Bu düzenleme ile çocukların statüsünde bir değişiklik meydana gelmez.
• Soybağı ve Nafaka: Baba ile soybağı, evlilikten doğma ilkesine göre devam eder. Ebeveynlerin velayeti, iptal kararından etkilenmez. Ancak mahkeme gerekli görürse velayet düzenlemesi yapabilir. İptal kararı, nafaka yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. Ebeveynlerin çocuklarına bakım yükümlülüğü sürer.
• Miras Hakkı: İptal edilen evlilikten doğan çocuklar, miras yönünden meşru çocuk statüsündedir ve hem anne hem baba tarafından yasal mirasçı olurlar.

Evliliğin İptali Davasında Deliller

Evliliğin iptali davası, hukuki sebep kadar delil ile ispat gerektiren bir davadır. İptal sebeplerinin soyut iddialardan ibaret olmaması, somut kanıtlarla desteklenmesi gerekir. Bu deliller hem belgelerle hem de tanık beyanlarıyla sağlanabilir.

1. Sağlık Raporları: Akıl hastalığı nedeniyle iptal davalarında, eşin evlenmeye engel akıl hastalığının evlilik sırasında da mevcut olduğunu gösterir resmî sağlık raporları aranır. Evlilikten önce ya da hemen sonrasına ait psikiyatrik muayene belgeleri önemli delildir.
2. Tanık Beyanları: Hile, korkutma, irade sakatlığı gibi durumlarda olayın üçüncü kişiler tarafından nasıl algılandığı önemlidir. Evlilik sırasında diğer eşin evli olduğunu bilen tanıklar, durumu açıklayan arkadaş veya aile bireyleri mahkemece dinlenebilir.
3. Yazılı Belgeler ve İletişim Kayıtları: Hileyle yapılan evliliklerde, eğer karşı taraf kendisini olduğundan farklı tanıtmışsa (örneğin evli olduğu hâlde bekar gibi davranmışsa), bu durumu ortaya koyan mesajlar, sosyal medya içerikleri, e-postalar kullanılabilir. Nikâh işlemleri sırasında beyan edilen yanlış bilgiler, resmî belgelerdeki çelişkiler de iptal sebebinin delili olabilir.
4. Adli Tıp Kurumu Raporları: Tartışmalı durumlarda, mahkeme sağlıkla ilgili tespiti Adli Tıp Kurumu’ndan talep edebilir. Özellikle akıl hastalığı ve evlenmeye engel teşkil eden durumlar için bilimsel görüş gerekir.
5. Nüfus ve Evlilik Kayıtları: Tarafların daha önceki evlilik kayıtlarının hâlâ geçerli olması, evlenme engelinin ispatında temel delil teşkil eder. Kimi zaman evlenme sırasında evlilik engelini gizlemek için sahte beyanlar kullanıldığına da rastlanabilir.

Evliliğin İptal Davasında Delil Sunulmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Evliliğin iptaline yönelik açılacak davada delil sunulmasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi son derece önemlidir:

• Deliller mümkün olduğunca evlenme tarihine yakın olmalı.
• Delil sunulması, hak düşürücü süreler içinde yapılmalı.
• Delillerin güvenilirliği mahkemenin takdirinde olduğundan, avukat eşliğinde stratejik bir delil planı yapılmalıdır.

Evliliğin İptalinde Yargıtay Kararları Işığında Değerlendirme

Yargıtay, iptal davalarında oldukça titiz davranmaktadır. Özellikle kamu düzenine aykırı evliliklerde iptal kararları istikrarlıdır. Ancak tarafların iyi niyeti, evlilik süresince çocuk doğup doğmadığı gibi etkenler de kararların yönünü etkileyebilir.

“Evlenme sırasında ağır ruhsal bozukluğu bulunan davalının ayırt etme gücünden yoksun olduğu sabittir. Bu nedenle evliliğin iptali gerekir.” (Yargıtay 2. HD, 2019/1234 E., 2019/5678 K.)u

Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

Evliliğin iptali davaları, teorik olarak açık hükümlere dayanıyor olsa da, uygulamada birçok zorlukla karşılaşılmaktadır. Bu sorunlar hem usule ilişkin hem de maddi hukuka ilişkin olabilmektedir.

İptal Sebebinin İspatındaki Güçlükler

Evliliğin iptali sebeplerinin ispatı, özellikle psikiyatrik hastalık, hile, korkutma gibi subjektif durumlara dayanıyorsa, ciddi delil sorunları doğurmaktadır.

Akıl hastalığı nedeniyle iptal isteniyorsa, evlenme tarihinde var olan bir hastalığın tespiti gerekir. Ancak evlenme tarihinden çok sonra açılan davalarda geçmişe dönük psikiyatrik değerlendirme yapılması oldukça zordur.

Hile nedeniyle açılan davalarda, evliliğe yön veren davranışın gerçekten eşin aldatmasına neden olup olmadığı ve bu davranışın evlilik kararını etkileyecek nitelikte olup olmadığı, mahkemeler tarafından her somut olaya göre değerlendirilir. Bu da öngörülemezlik yaratır.

Sürelerin Kaçırılması

Nispi butlan nedenlerine dayanarak açılan davalarda süreler oldukça önemlidir. İptal sebebinin öğrenilmesinden itibaren 6 ay ve her hâlükârda 5 yıl içinde dava açılmalıdır.

Uygulamada, eşlerin bu süreleri kaçırdığı, iptal sebeplerini fark etse dahi yasal sürede harekete geçmediği görülmektedir. Mahkemeler süreyi katı biçimde uygulamakta, dolayısıyla hak kayıpları yaşanmaktadır.

İyi Niyetin Değerlendirilmesi

Evliliğin iptali halinde iyi niyetli eşin korunması Türk Medeni Kanunu’nda güvence altına alınmıştır. Ancak uygulamada bu iyi niyetin nasıl tespit edileceği, ne zaman kaybedileceği veya kötü niyetli eşin durumunun nasıl yorumlanacağı net olmayabilir:

Eşin evlilik sırasında diğer eşin evli olduğunu sonradan öğrenmesi gibi durumlarda, ne zaman iyi niyetli sayılacağı tartışmalıdır. Hâkimler farklı yorumlar getirebildiği için uygulamada yerel mahkemeler arasında çelişkili kararlar çıkabilmektedir.

Delil Toplanmasında Yaşanan Zorluklar

Sağlık raporlarının alınmasında geçmişe dönük tespit yapılamadığı için, evlenme tarihindeki hastalığın varlığı kesin olarak ortaya konamayabilir.

Tanık beyanları yeterli sayılmazsa ya da tanıklar güvenilir bulunmazsa, delil yetersizliği nedeniyle dava reddedilebilir.

Nüfus kayıtları veya evlenme belgelerindeki bazı bilgilerin eksik ya da çelişkili olması hâlinde, resmî belgelere güven azalsa da bu eksiklik davayı doğrudan ispatlamaya yetmeyebilir.

Hatalı Dava Açımı (Boşanma Yerine İptal Davası veya Tersi)

Taraflar bazen iptal davası açması gerekirken boşanma davası açmakta, ya da tam tersi bir yol izlemektedir:

Evlilik baştan itibaren geçersizse, boşanma davası değil iptal davası açılması gerekir. Bu durumda dava yanlış hukuki nitelendirme nedeniyle usulden reddedilebilir ve süreler kaçırılabilir.

Savcılığın Katılımı ve Kamu Düzeni Gerekçeleri

Mutlak butlan hâllerinde savcının davaya katılımı gerekir. Ancak bazı mahkemelerde savcılık davanın önemini göz ardı ederek sürece yeterince müdahil olmayabiliyor. Özellikle evlenme yasağı bulunan bireylerin yaptığı evliliklerde, kamu düzeni açıkça ihlal edildiği hâlde, yeterli inceleme yapılmadığı durumlar görülebilir.

Kararın Nüfus Kayıtlarına İşlenmesi ve Sonuçlarının Anlaşılmaması

Evlilik iptal kararı kesinleştikten sonra nüfus müdürlüğüne bildirilmesi gerekir. Ancak taraflar bu konuda gerekli başvuruyu yapmazsa: Evlilik kaydı hâlen geçerli gibi görünür. Bu da yeniden evlenmek isteyen eşler için hukuki sorunlara yol açabilir.

Ayrıca iptal kararının sonuçları konusunda toplumda ciddi bilgi eksikliği bulunmaktadır. Evliliğin iptalinin boşanma gibi algılanması, çocukların durumu veya mal rejimiyle ilgili yanlış beklentilere neden olabilir.

---

Evliliğin iptali davası ile ilgili yaşadığınız hukuki problemlerde ya da hukuki destek taleplerinizde Burak Temizer Hukuk Büromuzun deneyimli İstanbul aile ve boşanma avukatı kadrosundan destek alabilirsiniz.

---

Sıkça Sorulan Sorular

Evliliğin İptali İçin Bir Süre Var Mı?

Nispi butlan sebepleri için süre 6 aydır. Mutlak butlanda süre yoktur.

Evliliğin İptali Halinde Çocuklar Gayri Meşru Sayılır Mı?

Hayır, çocuklar evlilik içi doğmuş gibi kabul edilir. Nesep zarar görmez.

Dava Ne Kadar Sürede Sonuçlanır?

Mahkemenin iş yüküne göre değişmekle birlikte, genelde 6 ay ila 1 yıl arasında sonuçlanabilir.

Dava Sırasında Eşlerden Biri Ölürse Ne Olur?

Davaya mirasçılar devam edebilir, ancak bazı hallerde dava düşebilir.

Evliliğin İptalinden Sonra Yeniden Evlenmek Mümkün Mü?

Evet, iptal edilen evlilik geçerli sayılmadığı için yeniden evlenmeye engel değildir.

Evlenme Sırasında Aldatıldığımı Yeni Öğrendim, Ne Yapmalıyım?

Öğrendiğiniz tarihten itibaren 6 ay içinde dava açmalısınız.