Nafaka Ödenmezse Ne Olur? Nafaka Ödememe Suçu 2024

Nafaka Ödenmezse Ne Olur? Nafaka Nedir? Bu makalemizde hukuki olarak en çok merak edilen sorulardan biri olan “Nafaka ödenmezse ne olur?” sorusuna yanıt bulacaksınız.

Nafaka Nedir?

Nafaka, boşanmanın maddi sonuçlarından biridir. Maddi olarak zayıf durumda bulunan karı-kocanın birbirlerine, alt soyun üst soya, üst soyun alt soya, kardeşin kardeşlerine yardım yükümlülüğüne nafaka denir. Nafakanın türleri iştirak nafakası, yoksulluk nafakası, tedbir nafakası olarak sıralanabilir.

Nafaka Borcu Ödenmezse, Nasıl Tahsil Edilir?

Nafaka yükümlüsü, nafaka borcunu yerine getirmezse, nafaka alacaklısı icra takibi başlatabilir. Nafaka alacakları, haciz sırasında birinci sıradadır. Bunun anlamı, nafakasını ödemeyen kişinin başka kişilere veya kurumlara borcu olsa bile, ilk önce nafaka alacağı tahsil edilir. Nafaka borcu tahsil edildikten sonra, eğer geriye bakiye kalırsa diğer alacaklılar alacağına kavuşur. Yani nafaka borcunun alacaklısı, borçlunun mal varlığına süre bakımından önce haciz koyduranlardan bile, daha önce nafaka alacağına kavuşur.

Nafaka Borcu İçin Hangi Tür İcra Takibi Başlatılmalıdır?

İcra takiplerini genel anlamda ilamlı ve ilamsız icra yolları olarak ikiye ayırabiliriz. İlamlı icra, mahkeme tarafından verilen bir kararın yerine getirilmesi için yapılabilen bir hukuki takip yoludur. İlamlı icra yolunda, takibin dayanağı bu anlamda bir mahkeme kararıdır. Yoksulluk ve iştirak nafakası için ilamlı icra yoluna gidilebilir.  Bunun nedeni, yoksulluk ve iştirak nafakasının bir mahkeme kararı sonucu bağlanmış olmasıdır.

İlamsız icra yolu ise, alacaklının elinde alacaklı olduğuna dair delil kuvveti yüksek belgelerin olmadığı hallerde söz konusu olur. Elinde bir mahkeme kararı, yani ilam, olmayan nafaka alacaklısı ancak ilamsız takip yoluna başvurabilir.  Tedbir nafakası için ilamsız icra yoluna gidilmelidir. Çünkü tedbir nafakası, mahkeme devam ederken hükmedilmiş olan bir ara karar niteliğindedir. Henüz bir mahkeme kararı, yani ilam olmadığı için ancak ilamsız icra takibi yapılabilir.

Unutulmamalıdır ki, elinde nafakanın hükmedildiğine dair bir mahkeme kararı olan nafaka alacaklısı mutlaka ilamlı icra yoluna başvurmalıdır. İcra İflas Kanunu, bu konuda bir yasak düzelemese de, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı gereğince, ilama dayanan bir alacak ilamsız takip konusu yapılamamaktadır. (Yargıtay Büyük Genel Kurul Esas: 2017/2, Karar:2017/3, Karar Tarihi: 26.05.2017)

Nafaka Borcu Nedeniyle Maaş Haczedilir Mi?

Nafaka uygulamada genelde aydan aya ödenir. Eğer nafaka ödenmemişse ve bundan dolayı icra takibi başlatılmışsa genelde öncelikle nafaka yükümlüsünün maaşına haciz koyulur. Birikmiş nafaka borcunun tamamı bitene kadar maaştan kesinti yapılır. Ancak ödenmemiş nafaka alacağı için, nafaka yükümlüsünün maaşının en fazla 1/4’i haczedilebilir.

Nafaka Ödenmediği İçin Hapis Cezası Verilir Mi?

Günümüz hukuk sistemlerinde bir kimseye borcunu ödemediği için hapis cezası verilememektedir. Bu husus Anayasamızda da güvence altına alınmıştır. Anayasa’nın “Suçlar ve Cezalara İlişkin Esaslar” başlıklı 38. Maddesine göre, Hiç kimse, yalnızca sözleşmeden doğan bir yükümlülüğü yerine getirememesinden dolayı özgürlüğünden alıkonulamaz.

Ancak Nafaka bunun bir istisnasını teşkil etmektedir.  Nafakanın ödenmemesi nedeniyle başlatılan icra takibine rağmen nafaka ödenmemişse Kanun hapis cezası öngörmüştür. İcra ve İflas Kanunu m.344 uyarınca, Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir.

Yani, nafakanın ödenmemiş üç aylık kısmı için icra mahkemesine başvurularak nafaka borçlusunun üç aya kadar tazyik hapsiyle cezalandırılması talep edilebilir.

İştirak Nafakası Ödememe Cezası Nedir?

İştirak Nafakası, boşanmış eşlerden, velayeti kendisinde olmayan eşin müşterek çocuklara verdiği nafakadır. Bir talep olmasa da hakim iştirak nafakasına hükmeder. Çünkü boşanmış olmak, ana ve babanın çocuğun bakım masraflarına katılma yükümlülüğüne son vermez. Kural olarak çocuk ergin olunca sona erer fakat çocuk eğitime devam ediyorsa eğitim hayatı bitene kadar iştirak nafakası ödenmeye devam edilir.

İştirak nafakasının ödenmemesi sebebiyle alacaklı taraf, icra mahkemesine şikayette bulunarak borçlunun üç aya kadar tazyik hapsine hükmedilmesini talep eder. Mahkeme, aşağıda açıklanan diğer şartların da varlığı halinde borçluyu tazyik hapsine mahkum eder.

Yoksulluk Nafakası Ödememe Cezası Nedir?

Yoksulluk Nafakası, boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek tarafın, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak isteyebildiği nafaka türüdür. Bu düzenleme boşanma halinde eşlerden birinin diğerinden yoksulluk nafakası isteme imkanı getirilmiştir.

Yoksulluk nafakasının ödenmemesi sebebiyle alacaklı taraf, icra mahkemesine şikayette bulunarak borçlunun üç aya kadar tazyik hapsine hükmedilmesini talep eder. Mahkeme, aşağıda açıklanan diğer şartların da varlığı halinde borçluyu tazyik hapsine mahkum eder.

Tedbir Nafakası Ödememe Cezası Nedir?

Tedbir Nafakası, boşanma davası açılıp da henüz boşanma gerçekleşmemişken, dava devam ederken ödenecek olan nafakadır. Boşanma davası açılmış olsa bile evlilik birliği ve sadakat yükümlülüğü devam eder. Bunun bir sonucu olarak eşlerin dava devam ederken birbirlerine mali olarak yardımcı olması için tedbir nafakasına hükmedilir.

Tedbir nafakasının ödenmemesi sebebiyle alacaklı taraf, icra mahkemesine şikayette bulunarak borçlunun üç aya kadar tazyik hapsine hükmedilmesini talep eder. Mahkeme, aşağıda açıklanan diğer şartların da varlığı halinde borçluyu tazyik hapsine mahkum eder.

Tedbir nafakası mahkemenin verdiği bir ara karar olduğu için, bu karar ile ancak ilamsız takip yapılabileceği unutulmamalıdır.

Nafaka Yükümlülüğü İhlal Şikayeti Nasıl Yapılır?

Nafaka yükümlülüğünün ihlal edilmesinden dolayı şikayet, alacaklının icra mahkemesine sunacağı bir dilekçe ve harçlarının yatırılması ile yapılmış olacaktır.

Nafaka Yükümlülüğü İhlal Şikayetinde Dava Tarafları Kimlerdir?

Nafakanın ödenmemesi dolayısıyla açılacak davada şikayetçi nafaka alacaklısıdır. Sanık konumunda ise nafaka borçlusu olacaktır. Bu bir kamu davası olmadığından, iddianame düzenlenmez.

Nafaka Ödenmemesi Halinde Hükmedilen Tazyik Hapsi Nedir? Nafaka Ödememe Suçunda Tazyik Hapsi

Tazyik hapsi, suç teşkil eden bir eylem sonucu verilen bir ceza değildir. Bu bakımdan Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenmez. Tazyik hapsi, Kanunen kendisine yüklenmiş ödevlerin yerine getirilmemesi veya ihlal edilmesini engelleme amacı taşıyan bir yaptırım türüdür.

• Adli sicile kaydına işlenmez.
• Cezanın ertelenmesi söz konusu olmaz.
• Tekerrüre esas olmaz.
• Ön ödeme uygulanamaz.
• Şartlı salıverilme hükümleri uygulanamaz.
• Tazyik hapsini gerektiren suçların tamamı, şikayete tabi olmasına rağmen uzlaşmaya tabi değildir.
• Tazyik hapsi hangi yükümlülüğün yerine getirilmemesi sebebi ile verilmiş ise o yükümlülüğün ifa edilmesi ile sona erer.

Tazyik hapsi mahkeme tarafından verilmiş olup da nafaka borçlusu hapis cezasını çekerken borcunu öderse derhal tahliye edilir.

Nafaka Ödenmezse Ne Kadar Hapis Yatılır? Nafaka Ödememe Suçunda Hapis

Nafakanın ödenememesi nedeniyle verilecek hapis cezası üç ayı geçemez. Hatta hapis cezası uygulanmaya başlandıktan sonra borçlu nafaka borcunu öderse derhal tahliye edilir. (İcra İflas Kanunu madde 344/c.2)

Nafaka Tazyik Hapsi Şartları Nelerdir?

• Hükmedilmiş bir nafakanın, nafaka borçlusu tarafından ödenmemesi üzerine nafaka alacaklısı tarafından icra takibi başlatılmalıdır.

İlk olarak mahkeme tarafından hükmedilen bir nafaka olmalıdır. Bu nafaka bir ara karar niteliğinde olabileceği gibi (Tedbir nafakasında olduğu gibi); nihai bir karar da olabilir. Nafaka alacaklısı bu karara dayanarak hukuki takip yollarına başvurmalıdır. Bu icra takibi; yoksulluk ve iştirak nafakasında ilamlı takip yolu olmalıyken, tedbir nafakasında ilamsız icra takibi olmalıdır.

• İcra takip talebinin ardından, icra memuru ödeme emri düzenler ve nafaka yükümlüsüne tebliğ eder. Bu ödeme emri ile, nafaka yükümlüsü nafaka borcunu ödemeye davet edilir.

Takip talebi icra dairesine verilir. İcra memuru, takip talebine uygun bir ödem emri düzenler. Bu ödeme emri bir hapis cezası ihtarı içerdiğinden nafaka borçlusunun kendisine tebliğ edilmelidir.

• Ödeme emrinin yükümlüye tebliğinden sonra da nafaka borcu ödenmemiş ve borca itiraz edilmemiş olmalıdır. Böylece icra takibi kesinleşir.

İlamsız takip yolunda nafaka borçlusu ödeme emrinin kendisine tebliğ edilmesinden itibaren 7 gün içinde itiraz etmemiş veya borcunu ödememiş olmalıdır.

İlamlı takip yolunda da nafaka borçlusu icra emrinin kendisin tebliğ edilmesinden itibaren 7 gün içinde itiraz etmemiş veya borcunu ödememiş olmalıdır. Ancak unutulmamalıdır ki ilamlı takip yolunda itiraz takibi durdurmamaktadır.

• Nafaka alacaklısı, yükümlüyü icra mahkemesine şikayet eder. Bu şikayetin nafaka ödememe durumunun öğrenilmesinden itibaren 3 ay içinde ve her halde 1 yıl içinde yapılmış olması gerekmektedir.

İcra mahkemesi, bu davaya icra ceza mahkemesi sıfatıyla bakar. Nafakayı ödememe nedeniyle hapis cezası, birikmiş borçlar nedeniyle değil sadece güncel nafaka borçları nedeniyle verilmektedir. Bu sebeple şikayet en fazla üç aylık nafaka borcu için yapılabilir.

Kanunda bazı süreler öngörülmüştür. Nafaka alacaklısı, nafakanın ödenmediğinin öğrenilmesinden itibaren 3 ay içinde ya da her halde bu durumun üzerinden bir yıl geçmeden süreci başlatmalıdır.

• Bu süreç içinde nafaka yükümlüsü, nafakanın kaldırılması veya azaltılması davası açmamış olmalıdır. Bu davaların açılması halinde hapis cezası için bu davanın sonucu beklenir ve tazyik hapsi ertelenmiş olur.

Eğer nafaka yükümlüsü; nafakanın kaldırılmasına veya azaltılmasına ilişkin bir dava açmış olabilir. Böyle bir dava açılmışsa, nafaka ödememe nedeniyle verilecek tazyik hapsi için bu davanın sonucu beklenecektir. Yani tazyik hapsine hükmedecek olan mahkeme, bu durumu bekletici mesele yapacaktır. İcra İflas Kanunu madde 344/2’de bu durum hüküm altına alınmıştır. Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.

Hapis Cezası Verilmişken Nafaka Ödenirse Ne Olur? Nafaka Ödememe Suçunda Nafakayı Cezadan Sonra Ödemek

Nafaka yükümlülüğünü ihlal ettiği gerekçesiyle şikayet edilen nafaka borçlusu, borcunu ödemiş olabilir. Ödemeyi daha duruşmaya girmeden önce yapmış olabilir. Bu durumda görülen dava hükümden düşürülecektir. Nafaka borçlusu, duruşmadan sonra ve tazyik hapis cezasını çekerken nafaka borcunu öderse derhal serbest bırakılmalıdır. Bu husus İcra İflas Kanunu madde 344’ün ikinci cümlesinde hüküm altına alınmıştır: Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir.

Nafaka Ödememe Şikayeti Nereye Yapılmalıdır? Nafaka Ödememe Suçu 

İcra ve İflas Kanunu m.346’ya göre tazyik hapsine icra mahkemesi karar vermektedir. Yetkili icra mahkemesi ise İcra ve İflas Kanunu m.348’e göre, icra takibinin yapıldığı yerdeki icra mahkemesidir. İcra mahkemesi davaya icra ceza mahkemesi sıfatıyla bakar.

Nafaka Ödememe Şikayeti Ne Kadar Sürede Yapılmalıdır? Nafaka Ödememe Suçu 

Nafaka borçlusunun, bu yükümlülüğünü yerine getirmemesine ilişkin yapılacak şikayette zamanaşımı ya da hak düşürücü süre kanunda özel olarak düzenlememiştir. İcra ve İflas Kanunu m.347’de icra mahkemesinin icra ceza mahkemesi sıfatıyla baktığı davalarda genel zamanaşımı süresi öngörülmüştür. Buna göre, şikayet hakkı nafaka ödenmemesi durumunun öğrenilmesinden itibaren üç ay ve herhalde ödememe halinin üzerinden bir yıl geçmekle düşer.

Nafaka Ödememe Şikayetinden Vazgeçilirse Ne Olur? 

Nafaka yükümlülüğünün ihlali sebebiyle bir içre ve şikayet süreci başlamışsa fakat nafaka alacaklısı sonradan bu şikayetten vazgeçmişse dava ve ceza bütün sonuçlarıyla beraber düşecektir. Bu durum İcra İflas Kanunu madde 354’te düzenlenmiştir: Kanunun bu babında yazılı suçlardan takibi şikayete bağlı olanların müştekisi feragat eder veya borcun itfa edildiği sabit olursa dava ve bütün neticeleriyle beraber ceza düşer.

Nafaka Tazyik Hapsi Cezası Ertelenebilir Mi? Nafaka Ödememe Suçu 

Tazyik hapsi, kanunların yüklediği ödevlere uyulmamasını veya bu ödevlerin ihlal edilmesini engelleme amacı taşıyan bir yaptırım türüdür. Türk Ceza Kanunu’nda öngörülenler gibi bir ceza değildir. Bu bakımdan ertelemeye veya hükmün açıklanmasının geri bırakılması uygulanamaz. Yani tazyik hapis cezası ertelenmez. Tazyik hapsi işlenen bir suçun karşılığında verilen teknik anlamda bir ceza değildir.

Nafaka Tazyik Hapsi Adli Sicil Kaydına İşler Mi? Nafaka Ödememe Suçu 

Hayır. Nafaka yükümlülüğünün ihlali nedeniyle verilen tazyik hapis cezası, teknik anlamda bir ceza olmadığı için adli sicil kaydına işlemez. Tazyik hapsi işlenen bir suçun karşılığında verilen bir ceza değildir.

Nafaka Tazyik Hapsi Para Cezasına Çevrilebilir Mi?

Hayır, nafaka yükümlülüğünün ihlali nedeniyle verilen tazyik hapis cezası para adli para cezasına dönüştürülemez.

Nafaka Tazyik Hapsinde Koşullu Salıverilme Mümkün Mü?

Hayır, nafaka yükümlülüğünün ihlali nedeniyle verilen tazyik hapis cezasında koşullu salıverilme hükümleri uygulanmaz. Tazyik hapsi işlenen bir suçun karşılığında verilen bir ceza değildir.

Nafaka Ödememeden Dolayı Tekrar Tazyik Hapsi Verilebilir Mi?

Mahkemeler nafakaların genellikle irat şeklinde, yani aydan aya bağlanmasına karar verirler. Bu yükümlülüğün aralıklarla aydan aya ihlal edilmesi, yani birkaç ay ödeyip de sonraki ay ödememe halinde, her bir ödememe hali için ayrıca şikayette bulunulabilir. Ancak her bir tazyik hapsi için süre üç ayı geçemez. Ceza hukuku anlamındaki tekerrür kurumu işlerlik kazanmaz.

Tazyik Hapsi Verilince Nafaka Borçları Silinir Mi?

Tazyik hapsi, nafaka borçlusunun nafaka borcunu ödemesi için öngörülen bir yaptırımdır. Yani nafaka borçlusu üç aylık tazyik hapis cezasını çekse dahi nafaka borçları silinmeyecektir. Nafaka borçlusunun bu borçları ödeme yükümlülüğü devam edecektir.

Nafaka Tazyik Hapsi Nasıl Kaldırılır?

Nafaka borçlusu, borçtan dolayı şikayet edildiği mahkemede yargılama sürerken borcunu öderse açılan dava düşecektir. Nafaka borçlusu, borcunu ödediğine dair tahsilat makbuzunu ya da banka dekontunu icra ceza mahkemesine sunmalıdır.

Nafaka borcunun ödenmemesi dolayısıyla tazyik hapsine hükmedilmiş olup da ceza uygulanmaya başladıktan sonra, nafaka borçlusunun borcunu ödemesi halinde derhal serbest bırakılır.

Nafaka alacaklısının şikayetten vazgeçmesi halinde de tazyik hapsi kaldırılır.

Birikmiş Nafaka Borcu Nasıl Ödenir?

Birikmiş nafaka ödenmiyorsa, icra takibi başlatılarak tahsil edilebilir. Birikmiş nafakada geçmişe dönük on yıl için icra başlatılabilir. Diğer nafakalardan farklı olarak birikmiş nafaka alacağı için ceza mahkemesine şikayette bulunulamaz. Çünkü ceza şikayet süresi üç aydır.

Sonuç

Her ne kadar evlilik ömür boyu sürmesi planlanan bir sözleşme olsa da çeşitli sebeplerden dolayı sona erebilmektedir. Evliliğin sona ermesinin birçok sonucu vardır. Bu sonuçlardan biri de nafakadır. Nafaka, kanunun taraflara yüklediği bir ödevdir. Kanun nafakayı; gerek haciz sırasında nafaka alacaklarını birinci sıraya koyarak gerekse nafakanın ödenmemesi dolayısıyla kişileri hürriyetinden yoksun bırakacak cezalara hükmedilmesini sağlayarak birçok düzenlemeye istisna olarak getirmiştir.

Kanunun yüklediği önemli bir ödev olan nafakanın vaktinde ödenmemesi halinde için mutlaka aile hukuku alanında uzman bir avukatın rehberlik etmesi şarttır. Aksi durum nafaka alacaklılarının, hakları olan nafakadan mahrum kalmalarına sebebiyet verebilecektir. Nafaka ödememe halinde başlatılacak olan icra takip süreci ve ceza davalarındaki prosedür gereği oldukça karmaşık gözükebilmektedir. Bu sürecin hak ve menfaat kaybı yaşanmadan nafaka alacağının süreler kaçırılmadan tahsil edilebilmesi ve alacaklının alacağına kavuşabilmesi için alanında uzman hukuk büromuzdan hukuki yardım almanızı tavsiye ederiz.

Sitemizde yer alan nafaka ile alakalı diğer makalelere de göz atabilirsiniz. 

Burak Temizer Hukuk Bürosu