Elkoyma nedir? sorusu son dönemde kamuoyunda sıklıkla dolaşmaktadır. Devletin bir tedbir olarak uyguladığı elkoyma kararı, geçici süreliğine uygulanmakta ve bir ceza olarak ifade edilmemektedir. Müsadereden farklıdır. Müsadere, devletin bir mala sınırsız süreli olarak elkoyması anlamına gelir. Peki, mal varlığına el koyma nedir? CMK elkoyma kararı itiraz süreci nasıl işler? Tüm bu soruların ve daha fazlasının yanıtından içeriğimizde söz edeceğiz.
İçindekiler
- 1 Elkoyma Nedir?
- 2 Elkoyma İşlemi Nasıl Yapılır?
- 3 Elkoyma Türleri Nelerdir?
- 4 Elkoyma Koşulları Nelerdir?
- 5 Elkoyma Koruma Tedbirleri Uygulanırken Başka Bir Suç Şüphesini İçeren Kanıt Ortaya Çıkarsa Ne Olur?
- 6 Elkonulan Eşya İade Edilebilir Mi?
- 7 Elkoyma Kararına İtiraz Edilebilir Mi?
- 8 Elkoyma Kararı Vermeye Yetkili Merci Kimdir?
- 9 Devlet Sırrı Niteliğindeki Belgeler İncelenebilir Mi?
- 10 Elkoyma ve Müsadere Farkı Nedir?
- 11 Elkonulan Eşyanın Muhafazası
- 12 Avukat Bürolarında Elkoyma Mümkün Müdür?
- 13 Sıkça Sorulan Sorular
Elkoyma Nedir?
Elkoyma, Ceza Hukukuna göre kanıt olabilecek veya kovuşturma aşamasında müsadere altına alınabilecek bir eşya veya mal varlığı değerinin belirli bir süreliğine, geçici olarak ve ölçülülük ilkesine uyulmak suretiyle tedbir amacıyla devletin muhafazası altına alınmasıdır. Elkoyma kararı, esasen Hâkim kararı ile gecikmesinde sakınca bulunan hallerde ise Kolluk Amiri veya Cumhuriyet Savcısı tarafından verilmektedir.
Elkoyma, Ceza Muhakemesi Kanunu’nda yer alan koruma tedbirleri içerisinde ve Adli ve Önleme Araması Yönetmeliğinde yer almaktadır. Dolayısıyla elkoyma, bir tedbir kararı olup Türk Ceza Kanunu kapsamında ceza değildir.
Ceza Hukuku ile ilgili daha detaylı bilgi almak ve Ceza Hukuku alanındaki diğer konularda bilgi edinmek isterseniz, ilgili sayfayı ziyaret edebilirsiniz.
Elkoyma İşlemi Nasıl Yapılır?
Elkoyma koruma tedbiri, genellikle mahkemece verilen arama kararı ile birlikte veya ayrıca elkoyma kararı verilerek yapılabilmektedir. Elkoyma işlemi sonrasında elkonulan eşya veya mal varlığı değeri kolluk görevlisi tarafından resmi tutanağa geçirilir.
Suç kapsamında kullanılan veya kullanılma şüphesi barındıran eşya veya mal varlığı değerleri, öncelikle talep edilir zira talep halinde kişi bunları kolluk görevlisine teslim ile yükümlüdür. Kişi elkonulacak malları veya mal varlığı değerlerini vermediği takdirde elkoyma kararı uygulanacaktır. Dolayısıyla elkoyma koruma tedbiri, kişinin rızasıyla değil eşyanın veya mal varlığı değerinin zorla alınmasını içermektedir.
Elkoyma Türleri Nelerdir?
Elkoyma CMK hükümlerinde gerçekleştirilebilen bir tedbir olup, suçun önlenmesi hedeflenmektedir. Kovuşturma ya da soruşturma aşamasında verilebilen bir karar olan elkoyma kararı, CMK hükümlerinde 7 farklı şekilde verilebilir. Bunlar ise şu şekildedir:
- Basit Elkoyma: CMK m.123 hükmünde düzenlenmiş olup ceza yargılamasında ispat aracı olabilecek veya müsadereye tabi olabilecek eşya veya mal varlığı değerlerine elkoymadır.
- Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma: CMK m.128 hükmünde düzenlenmiş olup şüpheli veya sanığın taşınmazlarına, hak ve alacaklarına veya mal varlığı değerlerine elkoyma şeklinde açıklanabilir.
- Postada Elkoyma: CMK m.129 hükmünde düzenlenmiş olup şüpheli veya sanık tarafından veya kendisine posta yoluyla gönderilen mektup veya diğer iletişim araçlarına ilişkin elkoymadır.
- Avukat Bürosunda Elkoyma: CMK m.130 hükmünde düzenlenmiş olup şüpheli veya sanığın Avukatı ile veya tanıklarla arasında bulunan yazışma içeren belge veya mektuplara elkoymadır. Ancak işbu belge ve mektuplar Avukatın muhafazası altında bulunduğu sürece elkonulamayacaktır.
- Bilgisayarlara, Bilgisayar Programlarına ve Kütüklerine Elkoyma: CMK m.134 hükmünde düzenlenmiş olup şüpheli veya sanığın bilgisayarına, bilgisayar programlarına elkoymadır.
- Kaçaklara İlişkin Elkoyma: CMK m.248 hükmünde düzenlenmiş olup TCK kapsamında kaçakçılıkta kullanılan eşya, araç – gereç ve belgelere elkoymadır.
- Basılmış Eserlere Elkoyma: Basın Kanunu m.25 hükmünde düzenlenmiş olup suç teşkil eden veya ispat aracı olan basılmış eserlere elkoyma şeklinde açıklanabilir.
Elkoyma Koşulları Nelerdir?
Suçta kullanılan veya kullanılma şüphesini barındıran eşya veya mal varlığı değerlerine elkonulabilmesi için bazı koşullar aranmaktadır. Bunlar;
- Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliği’ne göre makul bir suç şüphesinin bulunması,
- Hâkim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde C. Savcısının tutanağa geçirilmek suretiyle sözlü veya yazılı emri ya da kolluk amirinin yazılı emrinin bulunması,
- Elkonulabilecek bir eşyanın bulunması gerekir.
Elkoyma Koruma Tedbirleri Uygulanırken Başka Bir Suç Şüphesini İçeren Kanıt Ortaya Çıkarsa Ne Olur?
Elkoyma koruma tedbiri uygulanırken başka bir suçun işlendiğine dair şüphe içeren bir ispat aracı ortaya çıkması halinde, tutanağa geçirilmek suretiyle işbu kanıt muhafaza altına alınarak Cumhuriyet Başsavcılığına bildirilir.
Elkonulan Eşya İade Edilebilir Mi?
Elkoyma, ceza değil bir koruma tedbiri olduğundan geçici şekilde uygulanmaktadır. Dolayısıyla ölçülülük ilkesine uygun ve belirli bir süreliğine elkonulan eşyanın, CMK m.131 hükmü gereğince müsadere altına alınmaksızın yargılama neticesinde iade edilmesi mümkündür. Elkonulan eşyanın iadesine, re’sen veya istem üzerine Cumhuriyet Savcısı, Hakim veya Mahkeme karar vermektedir.
Elkonulan eşyanın iadesi için elkoyma kararını veren mercie; elkonulan eşyanın iadesi talebi konulu dilekçe ile başvurulması gerekir. İade talepli dilekçe içerisinde, elkonulan eşya veya mal varlığı değerinin niteliği, elkonulduğu tarih, elkoyma kararının dayanağı ve iadenin gerçekleşebilmesi için gereken deliller belirtilir.
Elkonulan eşyanın iadesine ilişkin talebin reddedilmesi halinde işbu red kararına itiraz yolu açıktır.
Elkoyma Kararına İtiraz Edilebilir Mi?
Evet. Elkoyma kararına itiraz mümkündür. Elkoyma tarihinden itibaren 7 gün içerisinde yazılı bir itiraz dilekçesiyle kararı veren mercie başvurulur. Elkoyma kararına itirazın yapılabileceği mercii ise Sulh Ceza Hakimliği olarak bilinmektedir.
Elkoyma Kararı Vermeye Yetkili Merci Kimdir?
Elkoyma kararı genellikle hâkim tarafından verilmektedir. Ancak, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, Cumhuriyet Savcısının veya kendisine ulaşılamadığı durumlarda Kolluk Amirinin yazılı emriyle kolluk görevlileri tarafından da elkoyma işleminin gerçekleştirilmesi mümkündür.
Hâkim kararı bulunmaksızın elkoyma işlemi yapılması halinde, en geç 24 saat içerisinde işbu işlemin hâkim onayına sunulması gerekmektedir. Hâkim ise kararını, elkoyma işleminin gerçekleştirilmesinden itibaren 48 saat içinde açıklamak durumundadır; aksi takdirde elkoyma işlemi kendiliğinden geçersiz hale gelecek ve elkonulan eşya veya mal varlığı değeri iade edilecektir. Ancak Yargıtay kararlarına bakıldığında, taşıması dahi doğrudan suç oluşturan eşya veya mal varlığı değerleri bakımından hakim onayının gerekmediği görülmektedir.
Devlet Sırrı Niteliğindeki Belgeler İncelenebilir Mi?
Türk Ceza Kanunu kapsamındaki bir suça dair bilgileri içeren belgeler devlet sırrı niteliğinde olabilir. Söz konusu belgelerin devlet sırrı niteliğinde olması, incelenemeyeceği anlamına gelmemektedir. Devlet sırrı niteliğindeki evrak ve belgeler, sadece mahkeme heyeti ve hakim tarafından incelenebilir. Bu belgelerde bulunan bilgiler, hapis cezasının alt sınırı beş yıl veya daha fazla olan bir suçun işlendiğine dair kanıt oluşturmakta ise hakim tarafından tutanağa geçirilir
Elkoyma ve Müsadere Farkı Nedir?
Elkoyma tedbiri, koruma tedbirleri içerisinde yer alırken müsadere ise bir güvenlik tedbiridir. Elkoyma koruma tedbirine, genellikle soruşturma aşaması ve öncesinde başvurulmakta iken müsadereye ise kovuşturma aşamasında başvurulmaktadır. Yani örneğin elkonulan eşya, kovuşturma aşamasında müsadere altına alınabilmekte ve mülkiyet sona erdirilebilmektedir. Ayrıca bir eşyanın müsadere altına alınabilmesi, belirli bir suçun varlığına bağlı değildir.
Elkonulan Eşyanın Muhafazası
Elden çıkarma kararı verilmeden önce eşyanın sahibi dinlenerek bu karar kendisine bildirilir. Akabinde elden çıkarılana kadar elkonulan eşyanın değerinin korunabilmesi ve zarar görmemesi adına Mahkemece gerekli tedbirler alınır.
Elkonulan eşya, bakım ve gözetimiyle ilgili tedbir ve önlemleri almak ve istendiğinde derhal iade edilmek ve bazı durumlarda teminat göstermek koşuluyla, muhafaza edilmek üzere şüpheli, sanık veya 3. bir kişiye teslim edilebilmektedir. Ayrıca yargılama devam ederken elkonulan eşyanın delil olarak saklanmasına gerek kalmaması halinde, rayiç değeri derhal ödenmek suretiyle elkonulan eşya ilgili kimseye teslim edilebilmektedir.
Mala Zarar Verme Suçu ile ilgili de bilgi almak isterseniz içeriğimize göz atabilirsiniz.
Avukat Bürolarında Elkoyma Mümkün Müdür?
Evet mümkündür ancak sıkı koşullara tabidir. Avukat büroları ancak mahkeme kararı ile ve Cumhuriyet Savcısının denetimi altında, Baro Başkanı veya onu temsil eden bir Avukat ile aranabilmektedir. Yapılan arama sonucunda ise elkoyma koşulları oluştuğu takdirde büroda bulunan eşya veya mal varlığı değerlerine elkonulmasına karar verilebilir.
Ancak bürosunda arama yapılan avukat veya baro başkanı ya da onu temsil eden Avukat, bu eşyaların avukat ile müvekkili arasındaki mesleki ilişkiye ait olduğunu öne sürerek elkoyma işlemine karşı koyar ise bu eşya veya mal varlığı değerleri ayrı bir zarfa konulur, mühürlenir ve 24 saat içerisinde karar vermesi amacıyla soruşturma evresinde Sulh Ceza Hakimine, kovuşturma evresinde hâkim veya mahkemeye sunulur. Yapılan inceleme neticesinde elkonulan eşya veya mal varlığı değerlerinin, avukat ile müvekkili arasındaki mesleki ilişkiye ait olduğu anlaşılırsa elkonulan eşya veya mal varlığı değerleri derhal avukata iade edilir.
Mal varlığına el koyma kararı ve itiraz süreci ile ilgili yaşadığınız sorunlarda, Burak Temizer Hukuk Bürosu’nun deneyimli İstanbul ceza avukatı kadrosu her zaman yanınızda yer almaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular
Elkoyma Sonucunda Tazminat Mümkün Mü?
Ceza Muhakemesi Kanunu’nda, koruma tedbirleri düzenlenmiş olup elkoyma da bunlardan biridir. Koruma tedbirlerinin uygulanmasından ötürü zarara uğrayan kimselerin tazminat talep edebileceği de yine CMK hükümlerinde düzenlenmiştir.
CMK m.141/j hükmü uyarınca; eşya veya diğer mal varlığı değerlerine, şartları oluşmamasına rağmen elkonulma veya korunması için gerekli tedbirler alınmama veyahut amaç dışında kullanılma ya da zamanında iade edilmeme durumları varsa ilgili kimseler tazminat talebinde bulunabilecektir. Elkoyma koruma tedbirinin uygulanmasından ötürü zarara uğrayan kimse, tazminat talebi içerir davasını oturduğu yer Ağır Ceza Mahkemesinde açacaktır.
Zilyetliğimde Bulunmayan Eşyaya Elkonulabilir Mi?
Evet, 3. kişilerin zilyetliğinde bulunan eşyalar için de elkoyma tedbirinin uygulanması mümkündür.
Her Suçta Elkoyma Olur Mu?
Kanunda basit elkoyma kararının uygulanabilmesi için herhangi bir suç tipi belirlenmemiştir. Dolayısıyla her suç bakımından elkoyma koruma tedbiri uygulanabilecektir. Ancak özel elkoyma halleri bakımından bazı şartların varlığı halinde elkoyma kararı verilebilmektedir.
Katalog Suçlar hakkında da bilgi almak isterseniz, içeriğimizi ziyaret edebilirsiniz.
Elkonulamayacak Belgeler Nelerdir?
CMK m.126 uyarınca; şüpheli veya sanık ile tanıklıktan çekinebilecek kimseler arasındaki mektup, mail, mesaj ve belgelere bu kimselerin nezdinde bulundukça elkonulamayacaktır.
Elkonulan Eşya Elden Çıkarılabilir Mi?
Elkonulan eşyanın elden çıkarılabilmesi için eşya veya mal varlığı değerinin bir zarara uğraması veya değerinde esaslı ölçüde bir kayıp yaşanma tehlikesinin mevcudiyeti gerekir. Elkonulan eşyanın elden çıkarılmasına hüküm kesinleşmeden önce Mahkemece karar verilmektedir.
Hâkim Kararı Olmadan Mal varlığıma Elkonuldu. Ne Yapabilirim?
Hâkim kararı bulunmaksızın elkonulan eşyanın iadesi için zilyetliğinde bulunan eşya veya mal varlığı değerlerine elkonulan kimse, Hâkimden bu konuda bir karar verilmesini her zaman isteyebilmektedir.
BUSE DİZ
