Göçmen Kaçakçılığı Suçu ve Cezası (TCK 79) 2025

Göçmen kaçakçılığı suçu, Türk hukukunda ve ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerde yer almaktadır. Türkiye’nin bulunduğu coğrafi konum itibariyle ülkemizin Avrupa ile Asya’nın tam ortasında yer alması, üç tarafının denizlerle çevrili olması ve Ortadoğu’dan Avrupa’ya geçiş güzergâhında bulunması, göçmen kaçakçılığı suçunun işlenmesi için ülkemizi elverişli bir hale getirmektedir.

Her yıl binlerce insan daha iyi bir yaşam, daha güvenli bir gelecek ya da iş bulma umuduyla Türkiye üzerinden Bulgaristan ve Yunanistan’a, oradan da Avrupa’ya geçmeye çalışmaktadır. Bu çabalar sonucu Türk Ceza Kanunu’na (TCK) ve ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere aykırılıklar meydana geliyor ve yakalananlar ciddi şekilde cezalandırılıyor. Biz de bu içeriğimizde göçmen kaçakçılığı suçu ve göçmen kaçakçılığı cezası ile ilgili tüm detaylardan söz edeceğiz.

Göçmen Kaçakçılığı Suçu Nedir?

Türk Ceza Kanunu’nun 79. maddesine göre maddi menfaat elde etmek amacıyla en az bir kişiyi yasa dışı yollardan yabancı birini Türkiye’ye sokan, Türkiye’de kalmasına imkan sağlayan veya Türk vatandaşı ya da yabancı bir kimseyi yurt dışına çıkartan fail, göçmen kaçakçılığı suçu ile yargılanacaktır.

Örnek vermek gerekirse, bir göçmeni İran üzerinden yasa dışı yollarla Türkiye’ye sokan fail bu suçu işlemiş olur. İran üzerinden yasa dışı yollarla kendisi girmiş göçmeni Türkiye’de barındıran failin yine suçu işlediği kabul edilir. Bir başka örnek vermek gerekirse Türkiye’de bulunan bir Türk vatandaşı ya da yabancı birisini Türkiye’den Yunanistan’a kaçıran failin suçu işlediği kabul edilir.

Göçmen kaçakçılığı suçunun faili herkes olabilir. Kanun koyucu failler bakımından ayrı bir düzenleme yapmamıştır. Dolayısıyla herkesin bu suçu işleyebileceği kabul edilebilir. Yani suçu yabancı birisi bile işlese, Türk mahkemelerinde yargılanır ve cezalandırılır. Eğer Göçmen Kaçakçılığı suçunu bir kamu görevlisi işlerse TCK’nin 266. maddesi uyarınca cezası üçte bir oranında artırılır. Ancak cezanın artırılabilmesi için suçum kamu güvenliği amacıyla tesis edilmiş bir araçla işlenmiş olması gerekmektedir. Örneğin; bir gümrük memuru, bu suçu sahil güvenlik botuyla işlerse cezası artırılır.

Göçmen Kaçakçılığı suçu eğer tüzel kişi bünyesinde işlenirse (Örneğin; bir tur şirketi), ilgili tüzel kişi bakımından TCK’nin 60.maddesi gereğince güvenlik tedbirlerine hükmedilir. Tüzel kişi bünyesinde suçu işleyen gerçek kişiler yani insanlar cezalandırılır.

Göçmen Kaçakçılığı suçuna konu olan göçmenlerin ise suçun mağduru mu yoksa faili mi oldukları doktrinde tartışma konusudur. TCK’nin 79.maddesinin 2.fıkrasında göçmenlerden mağdur olarak bahsedilmiştir. Yargıtay, göçmenleri hem suçun mağduru olarak hem de suçun konusu olarak kabul etmiştir (Yargıtay 4. Ceza Dairesi T. 22.9.2021, E. 2021/2893, K. 2021/22447).

---

Ceza Hukuku alanında merak ettiğiniz diğer konular hakkında da bilgi sahibi olmak isterseniz, ilgili kategorimize göz atabilirsiniz.

---

Göçmen Kaçakçılığı Suçu Cezası

Göçmen kaçakçılığı suçunun tanımında da yer aldığı üzere, maddi fayda elde etmek için bir yabancıyı yasal olmayan yollarla ülkeye sokmanın cezası, 5 yıldan 8 yıla kadar hapis ve 1000 günden 10 bin güne kadar adli para cezası olarak belirlenmiştir.

Göçmen Kaçakçılığı Suçunun Nitelikli Halleri

Göçmen kaçakçılığı suçunun basit halinin olduğu gibi nitelikli halleri de bulunmaktadır. Bu kapsamda göçmen kaçakçılığı suçunun işlenmesi esnasında aşağıdaki eylemlerin gerçekleştirilmesi, suçun nitelikli halini ortaya çıkaracaktır:

• Göçmenin Hayatını Tehlikeye Sokacak Bir Eylemde Bulunulması

Kaçakçılık faaliyetinin gerçekleştiği esnada eğer göçmenin hayatını tehlikeye sokacak bir eylem meydana gelirse faile verilecek ceza üçte iki oranında artırılır. Davranışın tehlike arz edebilmesi için somut tehlike koşullarının var olması yeterli kabul edilmiştir. Örneğin; göçmen kaçakçılığı suçunun işlendiği botun batması yerine, batma riskinin var olması (botun su alması) tehlike bulunduğunu varsaymak için yeterlidir.

• Kaçakçılık Eyleminin Göçmen Üzerinde Onur Kırıcı Bir Muameleye Tabi Tutularak İşlenmesi

Bu halde de faile verilecek ceza üçte iki oranında artırılır. Onur kırıcı muamele, somut olaya göre belirlenir. Göçmeni aşağılayan, göçmeni küçük düşürücü her türlü davranış onur kırıcı muamele kabul edilir (Örneğin; göçmenin anavatanındaki statüsünden dolayı kaçakçılık faaliyeti esnasında sürekli küçük düşürüp aşağılanması veya göçmenin ırkçılığa maruz kalması)

Göçmen Kaçakçılığı Suçunun Birden Fazla Kişi Tarafından Birlikte İşlenmesi

Eğer bu suçun faili en az iki kişiyse faillere verilecek ceza yarı oranda artırılır. Eğer bu suç bir örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenirse de faile verilecek ceza bir kat artırılır.

Göçmen Kaçakçılığı Suçunda Teşebbüs

Türk Ceza Kanunu’nun 79. maddesinin 1/b hükmüne göre göçmen kaçakçılığı suçunu gerektiren eylem, tamamlanamasa bile tamamlanmış gibi sayılır. Örneğin; kaçakçılık faaliyeti yürüten bir tekne, Ege Denizi’nden yola çıktıktan bir süre sonra sahil güvenlik botları tarafından yakalanırsa suç teşebbüs aşamasında kalmış olmasına rağmen failler suç gerçekleşmiş gibi cezalandırılır. Yani herhangi bir ceza indirimi söz konusu olmaz.

Nitekim Yargıtay’a göre de Suç Teşebbüs Aşamasında Kalsa Bile Tamamlanmış Gibi Cezaya Hükmedilmelidir: Olayda Göçmen Kaçakçılığı suçundan yargılanan sanık Ö.K, yargılama sonucunda 5 yıl 6 ay hapis ve 30.000 YTL para cezasına çarptırılmıştır. Yargıtay, bu olayda kaçakçılık faaliyetinin hazırlık aşamasını da suç saymıştır ve teşebbüs hükümlerinin UYGULANMAMASI gerektiğine karar vermiştir (Yargıtay Ceza Genel Kurulu 2008/8-221 E., 2009/20 K.)

Bir Kimsenin Kendi Yurduna Kaçak Girmesinin Göçmen Kaçakçılığı Suçunu Oluşturmaması

Yargıtay’a göre “bir kimsenin vatandaşı olduğu ülkeye kaçak yollarla sokulmaya çalışılması” göçmen kaçakçılığı suçunu oluşturmaz. Suça konu olan faaliyet, Göçmen Kaçakçılığı suçunun tanımıyla birebir uyuşsa bile eğer Türkiye’ye kaçak yollarla getirilmeye çalışılan kişi Türk vatandaşıysa bu suç oluşmaz. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Ek Dört Numaralı Protokolün 3. Maddesine göre hiç kimse, uyruğunda bulunduğu devletin ülkesine girme hakkından yoksun bırakılamaz. (Yargıtay 4. Ceza Dairesi 28.09.2022 T. 2021/30015 E. 2022/18355 K.)

Kaçak Göçmenler Türkiye’de Yakalanırlarsa Ne Olur?

Göçmenlerin yasa dışı yollarla Türkiye’ye girmelerinin tespit edilmesi halinde nasıl bir yol izleneceği 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda (YUKK) düzenlenmiştir. Kaçak yollarla ülkeye girmiş kişiler hakkında 54.madde gereğince sınır dışı kararı verilir. Ancak bunun istisnasını 55.madde oluşturur. 55.maddeye göre bazı kaçaklar sınır dışı edilemez. Bunlar şu şekilde sıralanmıştır:

• Kaçağın, geldiği ülkede ölüm cezasına çarptırılmış ya da insanlık dışı muamele görme ihtimali çok yüksekse
• Kaçağın ciddi sağlık sorunları varsa ya da hamileliği seyahat etmesine engelse
• Hayati tehlikedeki hastalığının gönderileceği ülkede tedavisi yoksa
• İnsan ticareti mağduru olup mağdur destek sürecinden faydalanıyorsa
• Psikolojik rahatsızlığı bulunan, fiziksel ya da cinsel şiddet mağduru kaçağın tedavi süreci devam ediyorsa sınır dışı edilemez.

Türkiye’de yakalanan kaçak göçmenler 58. madde uyarınca idari gözetim altında tutulurlar. Bu merkezlerde kaçak göçmenlerin ihtiyaçları karşılanır.

Hakkında sınır dışı kararı çıkartılmış olan kaçak hakkında Sözleşme’nin 60.maddesi uygulanır. Buna göre;

• Geri gönderilme merkezinde bekletilen yabancı, kolluk tarafından sınır kapısına götürülür
• Seyahat masrafları ve seyahat esnasındaki ek masraflar göçmen tarafından karşılanır. Eğer göçmenin parası yetmiyorsa bu ücret devlet tarafından karşılanır. Ancak bu para göçmen tarafından Türkiye’ye geri ödenmelidir. Geri ödenmediği takdirde söz konusu göçmenin bir daha Türkiye’ye girişine izin verilmeyebilir.

Göçmen Kaçakçılığı Suçuyla İnsan Ticareti Suçu Arasındaki Fark

Göçmen Kaçakçılığı suçunda göçmenler, genellikle kendi istekleriyle kaçakçılık faaliyetine katılır ve failin amacı onları bir yerden başka bir yere, yasa dışı şekilde nakletmektir.

İnsan ticaretinde ise mağdurlar, zorla çalıştırma, fuhuş yaptırma, organ ticareti gibi amaçlarla kandırılıp baskı altına alınır. Baskı altına alınırken mağdurun çaresizliğinden faydalanılır. Örneğin; kaçak bir şekilde çalıştırmak amaçlı Afganistan’dan zorla getirilip işçi çalıştırmak, Göçmen Kaçakçılığı değil İnsan Ticareti suçunu oluşturur. Bu suçtaki maddi menfaat, mağduru zorla çalıştırarak elde edilir. Oysa ki Göçmen Kaçakçılığı suçunda maddi menfaat, göçmeni bir ülkeden başka bir ülkeye nakletme sebebiyle göçmenden gönüllü olarak elde edilir.

Göçmen Kaçakçılığı Suçunda Görevli Mahkeme

Göçmen Kaçakçılığı suçunda kural olarak görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Ancak somut olaya göre Göçmen Kaçakçılığı suçunun nitelikli hallerinden birini işleyen fail hakkında savcılık daha fazla ceza talep eder. Bu ceza talebinin 10 yılı aşması halinde görevli mahkeme ağır ceza mahkemesidir. Örneğin; Göçmen Kaçakçılığı suçunu göçmenin hayatını riske atarak işleyen fail hakkında 10 yıldan fazla hapis cezası istenebilir. O halde sanık, ağır ceza mahkemesinde yargılanır.

Göçmen Kaçakçılığı Suçunda Soruşturma ve Kovuşturma, Ceza ve Dava Zamanaşımı Süreleri

Göçmen Kaçakçılığı suçu, şikayete tabi suçlardan değildir ve savcılık tarafından kendiliğinden soruşturulur ve kovuşturulur.

Dava zamanaşımı süresi kural olarak 15 yıldır (TCK 66/1-c). Yani olayın gerçekleştiği tarihten itibaren herhangi bir nedenden ötürü 15 yıl içerisinde dava açılamazsa, bu süre sonrasında suçun işlendiği anlaşılsa bile dava açılamaz.

Ceza zamanaşımı süresi ise kural olarak 20 yıldır (TCK 68/1-d). Yani suç işlendikten sonra 20 yıl içerisinde mahkeme tarafından herhangi bir karar verilmez ya da herhangi bir nedenden dolayı verilemezse 20 yılın sonunda faile herhangi bir ceza verilemez.

---

Soruşturma ve Kovuşturma konuları hakkında daha fazla bilgi almak isterseniz, ilgili içeriklerimizi ziyaret edebilirsiniz.

---

Göçmen Kaçakçılığı Suçunun Katalog Suç Olması

Yukarıdaki başlıkta Göçmen Kaçakçılığı suçunun soruşturulmasının şikayete bağlı olmadığından bahsetmiştik. Ayrıca, Göçmen Kaçakçılığı suçunu işlediği düşünülen şüpheli veya sanık hakkında, soruşturma veya kovuşturma aşamasında Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 100/3-a2) hükmüne dayanılarak tutuklama kararı verilebilir. Tutuklamanın hukuki olabilmesi için somut nedene dayanan bir kuvvetli şüphenin var olması yeterli ve gereklidir. Hakkında Göçmen Kaçakçılığı suçunu işlediğine yönelik kuvvetli bir şüphe bulunan kimse, muhakemenin her aşamasında tutuklanabilir.

---

Tutuklama süreci ile ilgili kapsamlı bilgi edinmek için içeriğimize göz atabilirsiniz.

---

Göçmen Kaçakçılığının Uluslararası Bir Suç Olması

Göçmen kaçakçılığı, sınır aşan ve örgütlü bir suç olduğundan, sadece bir ülkenin değil, uluslararası toplumun tamamının güvenliğini, kamu düzenini ve insan haklarını ilgilendiren bir suçtur. Bu nedenle uluslararası sözleşmelerde düzenlenmiş ve bu konuda devletlerin iş birliği yapması zorunlu hale getirilmiştir. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerde de göçmen kaçakçılığı faaliyetlerinin hukuka aykırı olduğu açıkça düzenlenmiştir.

Türkiye’nin 13 Aralık 2000 tarihinde imzaladığı ve 25 Mart 2003 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Birleşmiş Milletler Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Sözleşme (Palermo Sözleşmesi, 2000) Göçmen Kaçakçılığı faaliyetlerinde imzacı devletlerin sorumluluğunu belirlemektedir. Sözleşmeye üye devletler kadınlara ve çocuklara özel önlem verilerek kaçakçılık faaliyetlerini ve insan ticaretini engellemelidir (Madde 2-a).

Üye devletler, kaçakçılık suçuna konu olan göçmenlere koruma ve yardım sağlamalıdır (Madde 2-b). Ayrıca devletler bu amaçlar için aralarındaki iş birliğini geliştirmelidir (Madde 2-c). Sözleşme’nin temel amaçları bunlardır.

Göçmen kaçakçılığı suçu, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde (AİHS) doğrudan güvence altına alınmasa bile,       Sözleşme’nin amacı insan haklarını ve temel özgürlüklerini korumak olduğundan, kaçakçılık faaliyetleri esnasında göçmen mağdurlara karşı insanlık dışı eylemlerde bulunulduğunda bu eylemler AİHS’e aykırı kabul edilebilir ve iç hukuk yollarının tüketilmesi halinde mağdur taraf, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvurabilir.

Örneğin; Yaşam hakkı, işkence yasağı, özgürlük ve güvenlik hakkı AİHS’de güvence altına alınmıştır. Göçmen Kaçakçılığı faaliyeti esnasında bu haklardan en az biri fail tarafından zedelenirse, mağdur taraf AİHM’e başvurabilir. Örneğin Hirsi Jamaa and Others v.Italy kararında Somali ve Eritre uyruklu göçmenler, Libya açıklarından, İtalya sahil koruma tarafından ele geçirilip, sığınma talebinde bulunma imkânı bulmadan Libya’ya geri gönderildiler.

Libya’ya geri gönderilme riski olan göçmenler, orada kötü muamele görme, insan hakları ihlallerine maruz kalma tehlikesiyle karşı karşıyaydı. AİHM, bu durumu İşkence ve Kötü Muamele Yasağı’nı ihlal kabul ederek başvuranların lehine bir karar vermiştir.

Keza 1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Cenevre Sözleşmesi’nde de göçmenlerin hakları düzenlenmiştir. Sözleşme’ye göre, ülkesine kaçak yollardan girmiş göçmen eğer belli bir süre içerisinde yetkili makama mültecilik statüsü için bir başvuruda bulunursa göçmene ceza verilemez (madde 31).

Bu maddeye göre de göçmenlerin fail değil mağdur olarak kabul edildiği açıktır. Eğer kaçtığı ülkede can güvenliği tehdit altında olan bir göçmen, ülkeye kaçak yollarla girerse bu durum suç teşkil etmeyecektir. Ancak kaçak yollarla girdikten belli bir süre geçmesine rağmen hala yetkili mercilere bir sığınma talebinde bulunulmamış ise göçmen, ‘’kaçak’’ statüsüne geçeceği için kendisi hakkında sınır dışı etme kararı verilebilir.

---

Göçmen kaçakçılığı suçu ile ilgili yaşadığınız hukuki problemlerde Burak Temizer Hukuk Büromuzun deneyimli İstanbul ceza avukatı kadrosundan hukuki destek alabilirsiniz.

---

Sıkça Sorulan Sorular

Göçmen Kaçakçısı Kaç Yıl Ceza Alır?

Türk Ceza Kanunu’nun 79.maddesine göre maddi menfaat elde etmek amacıyla en az bir kişiyi yasa dışı yollardan yabancı birini Türkiye’ye sokan, Türkiye’de kalmasına imkan sağlayan veya Türk vatandaşı ya da yabancı bir kimseyi yurt dışına çıkartan fail 5 ila 8 yıl arası hapisle ve bin ila on bin gün arası adli para cezasıyla cezalandırılır.

Kaçak Göçmen Yakalanınca Ne Olur?

Göçmen, suçun faili değildir. Dolayısıyla TCK bakımından bir ceza almaz. Ancak ülkeye kaçak yoldan girmiş bir göçmen ise, yetkili makamlar aracılığıyla hakkında sınır dışı kararı verilebilir.

Göçmen Kaçakçılığı Suçunda Etkin Pişmanlık Var Mıdır?

Göçmen Kaçakçılığı suçundan dolayı ceza almış fail, etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanamaz. Çünkü kanunumuzda Göçmen Kaçakçılığı suçunda etkin pişmanlık düzenlemesi mevcut değildir.

Göçmen Kaçakçılığı Suçunun Failleri Kimler Olabilir?

Kanunumuzda faille alakalı özel bir düzenleme yapılmamıştır. Dolayısıyla Göçmen Kaçakçılığı suçunun herkes tarafından işlenebileceği kabul edilebilir.

Göçmen Kaçakçılığı Suçunun Nitelikli Halleri Nelerdir?

Göçmenin hayatını tehlikeye sokacak bir eylemde bulunulması ve kaçakçılık eyleminin göçmen üzerinde onur kırıcı bir muameleye tabi tutularak işlenmesi suçun nitelikli halleridir ve bu eylemleri gerçekleştiren failin cezası artırılır.

Suç Birden Fazla Kişi veya Örgüt Tarafından İşlenirse Ceza Nasıl Değişir?

Eğer bu suçun faili en az iki kişiyse faillere verilecek ceza yarı oranda artırılır. Eğer bu suç bir örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenirse de faile verilecek ceza bir kat artırılır.

Göçmen Kaçakçılığı Suçunda Teşebbüs (Tamamlanmadan Yakalanma) Durumunda Ne Olur?

TCK 79’a göre suç, teşebbüs aşamasında kalmış olsa bile failin suçu tamamladığı varsayılır ve suçu tamamlamışçasına cezaya hükmolunur.

Bir Türk Vatandaşının Kendi Ülkesine Kaçak Yollarla Girmesi Göçmen Kaçakçılığı Suçunu Oluşturur Mu?

 Suça konu olan faaliyet, Göçmen Kaçakçılığı suçunun tanımıyla birebir uyuşsa bile eğer Türkiye’ye kaçak yollarla getirilmeye çalışılan kişi Türk vatandaşıysa bu suç oluşmaz. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde de bu durum garanti altına alınmıştır.

Göçmen Kaçakçılığı İle İnsan Ticareti Arasındaki Fark Nedir?

Göçmen Kaçakçılığı suçunda göçmenler, genellikle kendi istekleriyle kaçakçılık faaliyetine katılır ve failin amacı onları bir yerden başka bir yere, yasa dışı şekilde nakletmektir. İnsan ticaretinde ise mağdurlar, zorla çalıştırma, fuhuş yaptırma, organ ticareti gibi amaçlarla kandırılıp baskı altına alınır. Baskı altına alınırken mağdurun çaresizliğinden faydalanılır.

Göçmen Kaçakçılığı Suçunda Görevli Mahkeme Hangisidir?

Göçmen Kaçakçılığı suçunda kural olarak görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Ancak istisnai olarak suçun nitelikli halleri söz konusu olduğunda ağır ceza mahkemesi de görevli mahkeme olabilir.

Göçmen Kaçakçılığı Suçunda Dava/Ceza Zamanaşımı Süreleri Nedir?

Kural olarak dava zamanaşımı süresi 15 yıl, ceza zamanaşımı süresi ise 20 yıldır.

Göçmen Kaçakçılığı Suçunu İşlediğinden Şüphelenilen Kişi Tutuklanır Mı?

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 100/3-a2) hükmüne dayanılarak tutuklama kararı verilebilir. Tutuklamanın hukuki olabilmesi için somut nedene dayanan bir kuvvetli şüphenin var olması yeterli ve gereklidir

Yakalanan Göçmen Türkiye’ye Sığınma Başvurusu Yapabilir Mi?

Türk hukukuna ve Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere göre yakalanan göçmenlerin Türkiye’ye sığınma başvurusu yapabilmeleri mümkündür. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 65.maddesinde sağlanan şartların varlığı halinde bu başvuru yapılabilir. Bu başvuru ilgili şehirdeki valiliğe yapılmalıdır.

MEHMET KIŞLIK