Kovuşturma, yeterli bir şüphenin varlığından, hükmün verileceği tarihe kadarki süreci ifade etmektedir. Bu nedenle kovuşturma nedir? sorusu sıklıkla soruluyor. Biz de bu kapsamda içeriğimizde kovuşturma ve kovuşturmaya yer yok kararı ile ilgili tüm detaylardan söz edeceğiz.
Savcılık tarafından yürütülen soruşturma sonucunda bir iddianame hazırlanır. Eğer mahkeme bu iddianameyi kabul ederse, kişi için yargılama süreci (kovuşturma aşaması) başlar. Ancak yeterli şüphe bulunamazsa ya da kişinin yargılanması mümkün değilse, “kovuşturmaya yer olmadığına” dair bir karar verilir. Bu da kişinin mahkemeye çıkarılamayacağı ve kişi hakkında dava açılamayacağı anlamına gelir.
Bundan hareketle kovuşturmanın savcı tarafından hazırlanan iddianamenin mahkemece kabulü ile başlayan ve mahkeme tarafından hüküm verilinceye kadar geçen bir aşama olduğunu söylemek mümkündür. Kovuşturma aşaması mahkemeler aracılığı ile yürütülür ve bu aşamada soruşturmada toplanan deliller çerçevesinde bir değerlendirme yapılarak somut olay hakkında bir sonuca ulaşılır.
Kovuşturma evresi adil yargılanmanın gerçekleşebilmesi, hukukun üstünlüğünün ve adaletin sağlanması bakımından önemli olan bir evredir. O nedenle bu süreçte soruşturma aşamasında toplanan delillerin tarafsızca ve serbestçe değerlendirilmesi, bu hususta yapılacak yargılamanın da şeffaf bir şekilde yapılması gerekmektedir.
İçindekiler
- 1 Kovuşturma Nedir?
- 2 Kovuşturma Evresinin Özellikleri
- 3 Kovuşturma Evresinin Başlaması ve Bu Evrede Yapılacaklar
- 4 Kovuşturma Aşamasında Duruşma
- 5 Kovuşturma Aşamasında Hüküm
- 6 Kovuşturmaya Yer Yok Kararı Ne Demek?
- 7 Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karara İtiraz
- 8 Kovuşturma ve Soruşturma Arasındaki Farklar
- 9 Yargıtay Kararları
- 10 Sıkça Sorulan Sorular
- 11 Burak Temizer Hukuk Bürosu Kovuşturmaya Yönelik Hizmetlerimiz
Kovuşturma Nedir?
Kovuşturma, savcı tarafından yeterli şüphenin varlığı halinde ve toplanan deliller ışığında hazırlanan iddianamenin mahkemece kabul edilmesi ile başlayan ve mahkeme tarafından hüküm verilinceye kadar geçen aşamadır. Kovuşturma nedir? sorusuna bu şekilde yanıt verebiliriz. Bu aşamada sanık ya da sanıklar hakkında yargılamalara geçilir ve soruşturma aşamasında cumhuriyet savcısı tarafından sanık hakkında toplanan aleyhe ve lehe tüm deliller değerlendirilir ve nihayetinde bir karar verilir.
Ceza Hukuku ile ilgili daha detaylı bilgi almak ve Ceza Hukuku alanındaki diğer konularda bilgi edinmek isterseniz, ilgili sayfayı ziyaret edebilirsiniz.
Kovuşturma Evresinin Özellikleri
Kovuşturma evresinin özelliklerinden şu şekilde bahsedebiliriz:
- Kovuşturma evresinde mahkemeler ön plandadır, mahkemeler aracılığı ile duruşmalar yapılarak bu süreç yürütülür.
- Kovuşturma evresinde şüpheli sanık adıyla süreçte yerini bulur.
- Kovuşturma evresi sözlü olarak yürütülür.
- Kovuşturma evresi alenidir.
- Kovuşturma evresinde soruşturmada toplanan deliller hakkında inceleme yapılır.
Kovuşturma Evresinin Başlaması ve Bu Evrede Yapılacaklar
Kovuşturma evresinin başlaması ve bu aşamada gerçekleştirilen işlemler şunlardır:
- İddianamenin Kabul Edilmesi: Mahkemece cumhuriyet savcısının hazırladığı iddianamenin kabul edilmesiyle beraber kovuşturma evresi de başlamış olur.
- Duruşma Tarihinin Belirlenmesi: Kovuşturma evresinin başlaması için duruşma tarihinin öncelikle belirlenmesi gerekir ve bunun için de tensip tutanağı denen bir tutanak hazırlanır. Bu tutanakta duruşma tarihi belirtilir.
- Duruşmaya Katılım İçin Bildirim Yapılması: Kabul edilen iddianame, çağrı kâğıdı ile sanığa tebliğ edilir. Tutuklu olmayan sanığa tebliğ edilecek çağrı kâğıdında, mazereti olmaksızın gelmediği takdirde zorla getirileceği haber verilir. Tutuklu sanığın duruşmaya çağrılması ise, duruşma gününün kendisine tebliğ edilmesi yoluyla gerçekleştirilir. Sanıktan, duruşmada kendisini savunmak için bir talepte bulunup bulunmayacağı ve talebi varsa sebebinin açıklanması istenir.
- Delillerin Değerlendirilmesi: Mahkeme, duruşma esnasında soruşturma aşamasında toplanan delilleri inceler ve bu deliller çerçevesinde davayı sonuçlandırmaya çalışır.
- Tanıkların Dinlenmesi ve Bilirkişiye Başvurulması: Yargılamanın özelliğine göre, tanıkların ve bilirkişilerin duruşmaya çağrılması gerekirse, bu kişiler davetiyeyle veya zorla çağrılabilirler.
- Hüküm Verilmesi: Tüm bu hususlar aşılıp, deliller değerlendirildiğinde mahkeme tarafından sanığın akıbetinin ne olacağı belli olur, sanık hakkında son söz mahkemece verilir.
Kovuşturma Aşamasında Duruşma
Kovuşturma aşamasının en önemli özelliği, bu aşamanın duruşmalı olarak yapılmasıdır. Kural olarak tüm duruşmalar aleni şekilde yapılır, herkes bu duruşmalara katılabilir. Lakin genel ahlak ve kamu düzeni gibi sebepler ve 18 yaşının altında olan sanıklar hakkında yapılacak olan duruşmaların kapalı yapılmasına gerek görüldüğü takdirde karar verilebilir. Duruşmada hükme katılacak hakimlerin, cumhuriyet savcısının, zabıt katibinin ve avukatların bulunması gerekir.
Hâkim duruşmanın ilk aşamasında, duruşmanın başladığını ve iddianamenin kabul edildiğine dair bir karar okur. Daha sonra sanığın açık kimliği saptanır ve suçlamanın dayanağını teşkil eden eylemler ve deliller açıklanır, sanığın bu hususta açıklama yapmama hakkı olduğu hatırlatılır. Eğer ki sanık açıklamak isterse sorgu aşamasına geçilir ve bunun sonucunda deliller tartışılır. Tüm bu süreçten sonra ise mahkeme son sözünü söyleyerek sanık hakkındaki hükmünü verir.
Kovuşturma Aşamasında Hüküm
Kovuşturma aşamasında delillerin tartışılması yapıldıktan sonra artık hüküm aşamasına geçilir. Savcılık makamı esas hakkındaki mütalaasını vererek dava hakkındaki son görüşünü bildirir. Buna karşılık savunma makamı da savunmasını gerçekleştirir, son söz sanığa tanınır. Bu aşamalardan sonra mahkeme heyeti hüküm için müzakereye çekilir ve bu müzakere sonucunda dava hakkındaki hüküm verilir. Hüküm sonucunda sanık hakkında mahkûmiyet kararı, beraat kararı, ceza verilmesine yer olmadığı kararı, güvenlik tedbirine hükmedilmesi kararı, davanın reddi kararı ve davanın düşmesi kararı verilebilir.
Kovuşturmaya Yer Yok Kararı Ne Demek?
Kovuşturmaya yer yok kararı, bir başka deyişle takipsizlik kararı cumhuriyet savcısı tarafından yürütülen soruşturmada yeterli şüpheye ulaşılamadığında, dava açmaya yeterli delil bulunamadığında veya şüphelinin kovuşturulmasına imkân bulunamayan hallerde verilen bir karardır. Bu karar şüpheli hakkında yürütülen soruşturmanın daha fazla ilerlemeyeceğini gösterir. Savcılık ceza davası açmaksızın soruşturmaya son verir. Bu karara takipsizlik kararı da denmektedir. Kovuşturmaya yer yok kararının verilebilmesi için aşağıdaki koşulların meydana gelmesi gerekir:
- Yeterli Şüpheye Ulaşılamaması
Cumhuriyet savcısı, soruşturma evresinde elde edilen ifade tutanaklarını, tanık beyanlarını, kamera görüntülerini, ses kayıtlarını, banka hesap dökümlerini ve arama ile el koyma yoluyla elde edilen bilgiler gibi kanıtları değerlendirir ve bunun sonucunda bir kanaate varır. Bu vardığı kanaat sonucunda yeterli şüpheye ulaşamadıysa şüpheli hakkında kovuşturmaya yer olmadığına dair bir karar verir.
- Kovuşturma Olanağının Bulunamaması
Kovuşturma evresine geçilmesi için gereken şartların oluşmaması durumunda kovuşturma olanağının bulunmaması gündeme gelir. Ölüm, şikâyetten vazgeçme, soruşturma izni gereken kişiler hakkında bu iznin verilmemiş olması, dava zamanaşımının geçmiş olması, şikâyet süresinin geçmiş olması, uzlaşmanın sağlanmış olması, yaş küçüklüğü (12 yaş altında olan bireyler cezalandırılamazlar) gibi durumlar kovuşturma olanağının bulunmadığını gösteren olgulardır.
Kovuşturmaya yer olmadığına dair verilen kararda, cumhuriyet savcısı tarafından kamu davası açılmadığından şüpheli hakkında yargılamalar da yapılamaz ve dosya da kapanır. Halk arasında takipsizlik kararı olarak da bilinen bu karar, suçtan zarar görene ve ifadesi alınan veya sorgulanan şüpheliye, karara itiraz etme hakkı ile itiraz süresi ve itiraz merciinin belirtilmesi suretiyle bildirilir.
Ek Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (Ek Takipsizlik Kararı) Nedir?
Ceza yargılamasında, savcılık birden fazla suçtan şüpheli hakkında tek bir dosya üzerinden soruşturma yapabilir. Örneğin, bir kişi hakkında hakaret, tehdit, şantaj, mala zarar verme, konut dokunulmazlığını ihlal, yaralama gibi birçok suçla ilgili soruşturma yürütülebilir. Ancak, her suçun ayrı bir delil ve değerlendirme süreci gerektirdiği için, tüm suçlarla ilgili aynı anda kovuşturma yapılması her zaman mümkün olmayabilir.
Ek Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (Ek Takipsizlik Kararı), belirli suçlar için yeterli delil bulunmadığı durumlarda verilen bir karardır. Örneğin, bir kişi hakkında hakaret ve tehdit suçlarından tanık beyanları mevcutken, aynı kişi hakkında mala zarar verme, konut dokunulmazlığını ihlal etme veya yaralama gibi suçlarla ilgili yeterli delil yoksa, hakaret ve tehdit suçları nedeniyle kamu davası açılabilirken, diğer suçlarla ilgili olarak “ek kovuşturmaya yer olmadığına dair karar” verilir. Bu karar, sadece delil yetersizliğinden ötürü o suçla ilgili soruşturmanın sonlandırıldığını ifade eder.
Bir başka anlatımla ek kovuşturmaya yer olmadığına dair karar, savcılığın soruşturma yaptığı dosyada, belirli suçlarla ilgili yeterli delil bulamaması durumunda verdiği bir karardır. Yani, bir suçla ilgili kanıt ve delillerin yetersiz olduğu tespit edildiğinde, bu suç hakkında kovuşturma yapılmasına gerek olmadığına karar verilir. Bu karar, aynı zamanda “ek takipsizlik kararı” olarak da bilinir ve söz konusu suç hakkında kamu davası açılmadığı anlamına gelir.
Örneğin, bir kişiye yönelik hakaret ve tehdit suçları nedeniyle tanık beyanları mevcutsa, bu suçlar için iddianame düzenlenir ve dava açılır. Ancak aynı kişi hakkında diğer suçlar (mala zarar verme, yaralama gibi) ile ilgili herhangi bir somut delil veya rapor bulunmuyorsa, bu suçlarla ilgili soruşturma sonlandırılır ve ek kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilir.
Ek Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (Ek Takipsizlik Kararı) Hangi Durumlarda Verilir?
Bu tür bir karar, genellikle aşağıdaki durumlarda verilir:
- Yetersiz Delil: Şüpheli kişi hakkında yapılan soruşturmada, suçun işlendiğini gösteren yeterli delil bulunmadığında.
- Suçun İspatlanamaması: Şüpheli hakkında suç işlendiğine dair güçlü bir kanıt bulunmadığında.
- Zaman Aşımı: Suçun işlendiği tarihten itibaren yasal zaman aşım süresi geçmişse.
Bu gibi durumlarda savcılık, soruşturmayı sonlandırarak ek kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verir. Bu karar, suçla ilgili dava açılmaması gerektiğini belirler.
Ek Takipsizlik Kararına Karşı İtiraz
Ek kovuşturmaya yer olmadığına dair karar (veya ek takipsizlik kararı), sadece şüpheli kişinin işlediği suçlar hakkında soruşturmanın sona erdiği anlamına gelir. Ancak mağdur veya müşteki, bu karara itiraz edebilir. İtiraz süresi, kararın mağdur veya müştekiye tebliğinden itibaren iki hafta olarak belirlenmiştir. Mağdur veya müşteki, bu karara karşı itiraz etmek için sulh ceza mahkemesine başvurabilir. Mahkeme, itirazı değerlendirerek kararın geçerliliğini onaylayabilir ya da değiştirebilir.
Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karara İtiraz
Kovuşturmaya yer olmadığına dair karara, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresindeki Ağır Ceza Mahkemesinin bulunduğu Sulh Ceza Hakimliğine itiraz edilebilir. İtiraz dilekçesinde, kamu davasının açılmasını gerektiren olaylar ve deliller, soruşturmada elde edilen taraf ifadeleri ve tanık beyanları ile verilen kararın neden somut olaya uymadığı gerekçeleriyle birlikte açıklanır. Yapılan bu itirazın sonucunda mahkeme itirazı reddedebilir, Cumhuriyet başsavcılığından soruşturmanın genişletilmesini talep edebilir veya yapılan itirazı kabul edebilir. Eğer itiraz kabul edilirse, Cumhuriyet savcısı bir iddianame düzenleyip mahkemeye sunmakla yükümlüdür.
Soruşturma konusu hakkında da detaylı bilgi almak isterseniz, ilgili içeriğimize göz atabilirsiniz.
Kovuşturma ve Soruşturma Arasındaki Farklar
Kovuşturma ve soruşturma arasındaki farklar şunlardır:
- Kovuşturma aleni, soruşturma gizli yapılır.
- Kovuşturma sözlü, soruşturma yazılı yapılır.
- Kendisine suç isnadı yapılan kişi kovuşturma aşamasında sanık, soruşturma aşamasında şüpheli adını alır.
- Kovuşturma aşamasında başrol mahkemeyken, soruşturma aşamasında başrol cumhuriyet savcısındadır.
- Kovuşturma aşamasında toplanan deliller değerlendirilir, soruşturma aşamasında ise şüphelinin lehine ve aleyhine olan tüm deliller toplanır.
- Kovuşturma, mahkeme tarafından cumhuriyet savcısınca hazırlanan iddianamenin kabulü ile başlayan ve hüküm kesinleşinceye kadar olan aşamayı ifade eder, soruşturma cumhuriyet savcısınca bir suç işlendiği izlenimi olduğuna kanaat getirilip, bundan hareketle hazırladığı iddianamenin mahkeme tarafından kabulüne kadar geçen aşamayı ifade eder.
Memurların Soruşturulması isimli içeriğimize de göz atabilir ve detaylı bilgi alabilirsiniz.
Yargıtay Kararları
1. Yargıtay 4. Ceza Dairesi 2021/1370 E., 2021/10616 K. sayılı kararı
Yargıtay’ın bu kararında ABD’nin hakaret suçlarına ilişkin istinabe taleplerinin yanıtlanmaması nedeniyle şüpheli tespit edilemediği gerekçesiyle kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmiş olsa da CMK‘nın 172/1. maddesinde belirtilen kovuşturma olanağı şartları mevcut olmadığından şüphelinin tespiti için gerekli işlemler yapıldıktan sonra iddianame düzenlenmesi ya da dava zamanaşımı süresince soruşturmaya devam edilmesi gerektiği anlaşıldığından yapılan itirazın reddedilmesini hukuka aykırı bulunmuştur.
2. Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2019/8865 E., 2019/14455 K. sayılı kararı
Yargıtay‘ın bu kararında somut olayda, müşteki, Ekşi Sözlük ‘teki “stringer bell” takma adlı kullanıcının kendisine hakaret ettiğini belirterek şikayetçi olmuştur. Ancak hakaret suçunun yasal unsurlarının oluşmadığı gerekçesiyle kovuşturmaya yer olmadığına dair savcılıkça karar verilmiştir. Kimliği belirlenemeyen bu kişinin yazdığı sözün hakaret unsurlarını oluşturması durumunda, “stringer bell” adlı kullanıcının kimlik bilgilerinin tespit edilerek şüpheli olarak dinlenmesi gerektiği dikkate alınmadan, kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmesi hukuka aykırı bulunmuştur.
Sıkça Sorulan Sorular
Kovuşturmaya Yer Olmadığına Ne Demektir?
Kovuşturmaya yer olmadığı, halk arasında takipsizlik kararı olarak adlandırılır ve yeterli şüphe bulunmadığında ya da kovuşturma yapılması mümkün olmayan hallerde o konu hakkında cumhuriyet savcısı tarafından daha fazla araştırma yapılamayacağı, mahkeme sürecinin başlamayacağı anlamına gelir.
Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Sicile İşler Mi?
Hayır, kovuşturmaya yer olmadığına dair karar yani takipsizlik kararı sicile işlemez. Nitekim, kovuşturma başlamış olup sanık hakkında bir hüküm verilseydi o zaman verilen karar sicile işlerdi.
Savcı Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Verirse Ne Olur?
Savcı kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verirse şüpheli hakkında açılmış olan dosya kapanır ve kişinin önünden şüpheli sıfatı düşer, süreç ileri götürülmez yani o konu hakkında dava açılmaz.
Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karara Karşı Kaç Gün İçinde İtiraz Edilebilir?
Kovuşturmaya yer olmadığına dair karara karşı, kararın tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde itiraz edilebilir. İtirazlar, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresindeki Ağır Ceza Mahkemesinin bulunduğu Sulh Ceza Hakimliğine yapılır.
Kovuşturma Aşamasında Hâkim Tutuklama Kararı Verebilir Mi?
Evet, kovuşturma evresinde hâkim tutuklama kararı verebilir. Özellikle delillerin yok edilmesinin mümkün olabileceği ya da sanığın kaçmasının muhtemel olduğu durumlarda hâkim tutuklama kararı verebilecektir.
Adli Kovuşturma Ne Demektir?
Adli kovuşturma, cumhuriyet savcısınca şüpheli hakkında hazırlanan iddianamenin kabul edilmesi ile başlayan ve mahkemece hüküm verilmesine kadar geçen zamanı ifade eder. Bu süreçte toplanan deliller değerlendirilir ve sanık hakkında hüküm tesis edilir.
Burak Temizer Hukuk Bürosu Kovuşturmaya Yönelik Hizmetlerimiz
Kovuşturma ile ilgili yaşadığınız sorunlarda, Burak Temizer Hukuk Bürosu’nun deneyimli İstanbul ceza avukatı kadrosu her zaman yanınızda yer almaktadır.
Burak Temizer Hukuk bürosu müvekkillerinin haklarını koruyan ve onlara her konuda destek veren bir hukuk bürosudur. Burak Temizer Hukuk bürosuna güvenerek kovuşturma hakkındaki tüm yasal haklarınızın korunduğundan emin olabilirsiniz. Siz de sayfamızdaki iletişim bölümünden bizlere ulaşarak gereken hukuki yardımları alabilirsiniz.
NİSANUR CEBECİ
