Açık rıza beyanı, e-ticaretin gelişmesi ile ortaya çıkan ve internet ortamında varlığını sürdüren, internet kullanıcılarının verilerini işleyen her platformun zorunlu olarak bulundurması gereken bir metindir. Hür iradeyle açıklanan bir onay şeklinde tanımlanan açık rıza, Kişisel Verileri Koruma Kanunu kapsamında yer almakta, kendine 3. maddede yer bulmaktadır. Şimdi içeriğimizde 6698 sayılı KVKK uyarınca KVKK açık rıza metni ile ilgili tüm detaylardan söz edeceğiz.
İçindekiler
- 1 Açık Rıza Beyanı Nedir?
- 2 Açık Rıza Beyanının Unsurları ve Şartları
- 3 Battaniye Rıza Kavramı Nedir?
- 4 Açık Rıza Beyanında Şekil Şartı ve Usul
- 5 Açık Rıza Beyanı Nasıl Verilmelidir?
- 6 Açık Rıza Beyanı Geri Alınabilir Mi?
- 7 Aydınlatma Yükümlülüğü ve Açık Rıza Beyanı Kavramları
- 8 Açık Rıza Beyanına İhtiyaç Duyulmayan Haller
- 9 Sonuç
- 10 Sıkça Sorulan Sorular
Açık Rıza Beyanı Nedir?
Açık rıza kavramı, 6698 sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanunu’nun 3. maddesinin a bendinde tanımlanmıştır. Buna göre açık rıza belirgin bir konuya dair, bilgilendirmeye dayalı olarak özgür ve hür irade ile açıklanan onay anlamına gelmektedir. Yani maddede yapılan tanımı daha yalın anlatmak gerekirse kişisel verisi işlenen gerçek kişinin mevzu bahis olan kişisel verisinin işlenmesine özgür ve hür iradesiyle rıza göstermesi şeklinde de açıklanabilir.
Kişisel verilerin işlenmesi hususu açık rıza beyanı verilmesi ile birlikte hukuka uygun hale gelecektir.
Açık rıza beyanı vermesi ile birlikte işlenecek olan kişisel verilerin sınırlarının neler olduğu, neleri kapsadığı, kişisel verilerin hangi süreler içerisinde işlenebileceği, hangi yöntem ve usullerle işlenebileceği, kişisel verilerin işlenmesi hususuna rıza gösteren kişi tarafından belirlenebilecektir.
Kişisel Verilerin Korunması Hukuku ile ilgili detaylı bilgi almak ve güncel gelişmeleri takip etmek isterseniz, ilgili kategorimizi ziyaret edebilir ve en güncel bilgilere ulaşabilirsiniz.
Açık Rıza Beyanının Unsurları ve Şartları
İlgili Kanun’un 3.maddesinde açık rızaya ilişkin kavramın tanımlanmasına ilişkin olarak açık rızanın unsurları bakımından çıkarım yapılabilecektir. Buna göre açık rızanın ilk olarak belirli bir konuya ilişkin olması gerekmektedir. Yani herhangi bir konu değil, belirlenmiş olan bir konuya ilişkin ve o konuyla sınırlı olarak rızanın verilmesi aranmaktadır.
Bu bakımdan genel geçer, geniş bir çerçeveden verilen örneğin; “Her türlü işleme ilişkin kişisel verilerimin işlenmesine rıza gösteriyorum.” Şeklinde bir irade beyanı açık rıza olarak kabul edilemeyecektir. Dolayısıyla hangi konuda ve hangi hususta rıza verilmişse, yalnızca o konu ve husus bakımından rıza geçerli sayılacaktır.
Bunun dışında ikinci şart olarak, verilen açık rızanın veri sorumlusu tarafından kişisel verisi işlenen gerçek kişiye yaptığı bilgilendirmeye dayalı olarak verilmesi gerekir. Yani veri sorumlusu, ilgili kişi açık rıza beyanında bulunmadan önce kişisel verinin neden işleneceğini, hangi yol ve yöntemlerle işleneceğini, kişisel veriyi işleyen kişinin kim olduğu gibi hususları verisi işlenen kişiye bildirmekle yükümlüdür. Yani kişisel verisi işlenen kişiye bilgi vermek, veri sorumlusu bakımından aydınlatma yükümlülüğü çerçevesinde bir sorumluluktur.
Buna göre veri sorumlusu bilgilendirme yükümlülüğü kapsamında ilgiliyi bilgilendirmeli, ilgilinin kafasında soru işareti kalmayacak şekilde verilerinin neden işlendiğine dair hususları detaylı bir biçimde iletmelidir. Çünkü verilerinin neden ve nasıl işlendiğini bilmeyen ilgili, neye dair açık rıza beyanında bulunduğunu anlamayacaktır. Aksi durumda yani bilgilendirilmeyen ilgilinin vermiş olduğu açık rıza metni geçersiz olacaktır.
Üçüncü ve son olarak ise açık rıza metni ilgilinin özgür iradesiyle verilmelidir. Yani kişisel verileri işlenecek olan ilgili açık rıza beyanını verdiği sırada 3.kişiler tarafından herhangi bir cebir, tehdit, zorlama, hile, aldatma vs. maruz kalmamalıdır. Aksi takdirde ilgilinin herhangi bir surette özgür iradesi dışında, dış etkenlerle vermiş olduğu açık rıza metni geçersiz sayılacaktır.
Battaniye Rıza Kavramı Nedir?
KVKK uyarınca 3. maddede de tanımı verilmiş olan açık rıza beyanının unsurlarından sayılan belirli bir konuya ilişkin olma hususunun olmaması yani genel geçer ve belirgin olmayan bir konuda verilecek olan açık rıza metni battaniye rıza olarak isimlendirilmektedir. Battaniye rıza kapsamında kişisel verileri işlenen kişi, spesifik olarak belirlenmemiş, ucu açık konularda verilerinin işlenmesine rıza göstermektedir.
Yukarıda da verdiğimiz örnek çerçevesinde “Her türlü işleme ilişkin kişisel verilerimin işlenmesine rıza gösteriyorum” şeklindeki sınırlı sayılmayan ve spesifik olarak belli bir alan ve konuya işaret etmeyen nitelikteki hususlarda açık rıza verilmesi durumunda battaniye rıza kavramından söz edilebilecektir.
Kişisel Veri Hırsızlığı konusu ile ilgili de bilgi almak isterseniz, içeriğimizi ziyaret edebilirsiniz.
Açık Rıza Beyanında Şekil Şartı ve Usul
Açık rıza beyanının verilmesi bakımından herhangi bir şekil şartı öngörülmemekle birlikte açık rıza beyanında bulunması gereken unsurlar ve şartların mevcudiyeti halinde sözlü, yazılı veyahut teknolojik ortamda açık rıza metni verilebilmektedir.
Açık Rıza Beyanı Nasıl Verilmelidir?
Bir üst başlıkta belirttiğimiz gibi açık rıza beyanının verilmesi için herhangi bir şekil şartı öngörülmemiştir. Yani ilgili kanunda yazılı veya sözlü olması bakımından bir zorunluluk hali bulunmamaktadır. Dolayısıyla yazılı, sözlü veya elektronik ortamda da açık rıza metni verilebilir. Ancak ispat yükümlülüğü veri sorumlusuna ait olduğundan yazılı şekilde yapılması daha avantajlı olacaktır.
Açık Rıza Beyanı Geri Alınabilir Mi?
Açık rıza beyanı kişisel verisi işlenen kişi tarafından verildiği gibi aynı şekilde geri de alınabilir. KVKK madde 3/1-a uyarınca ilgilisinin özgür iradesiyle beyanın verilmesi gerektiğinden, kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır. Dolayısıyla ne var ki rızayı veren kişi istediği vakit verdiği rızayı geri de alabilecektir. Buna göre kişisel verisi işlenen kişi tarafından açık rıza beyanının geri alınmasından itibaren veri sorumlusu, verinin işlenmesine dair faaliyetlerine son vermelidir. Aksi halde kendisine açık rızanın geri alındığına dair tebliğ ulaştıktan itibaren, verinin işlenmesi faaliyetinin devamı söz konusu ise burada hukuka aykırılık söz konusu olacaktır.
Aydınlatma Yükümlülüğü ve Açık Rıza Beyanı Kavramları
Aydınlatma yükümlülüğü ve açık rıza metni kavramları aynı anlama gelmemektedir. Aydınlatma yükümlülüğü veri sorumlusunun verisi işlenen kişiye spesifik ve belli olan konularda bilgi verilmesi iken, açık rıza metni ise veri sorumlusunun ilgiliyi bilgilendirmesi ile beraber ilgilinin bu kişisel verilerin işlenmesine yönelik vermiş olduğu irade beyanıdır. Aydınlatma yükümlülüğü herhangi bir irade beyanı, rızaya bağlı değilken, açık rıza metni kişisel verilerin işlenmesine dair verilecek olan irade beyanıdır. Buna göre bu iki kavram birbirinden ayrı olarak ele alınmalıdır.
Aydınlatma Yükümlülüğü hakkında kapsamlı bilgi almak isterseniz, ilgili içeriğimize göz atabilirsiniz.
Açık Rıza Beyanına İhtiyaç Duyulmayan Haller
KVKK madde 5 uyarınca kişisel verilerin işlenebilmesi için şartlar düzenlenmiştir. Buna göre her halde kişisel verilerin işlenmesi için ilgilinin açık rıza beyanına ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak 5. madde de ileri sürülen hallerde ilgilinin açık rıza beyanına ihtiyaç duymadan da kişisel veriler işlenebilmektedir. Buna göre;
- Kanun uyarınca açıkça öngörülmesi hali,
- Fiilen imkânsız olması sebebi ile açık rıza beyanını açıklamayacak halde bulunan yahut açık rıza beyanının hukuki bakımdan geçerlilik taşımadığı kişi veya bu kişi dışında bir başkasının yaşamı veya vücut bütünlüğünün korunması için zorunlu bulunması,
- Bir sözleşme akdedilmesi veya ifasıyla alakalı olması koşuluyla, akitin yani sözleşmenin taraflarına dair kişisel verilerin işlenmesinin zorunlu bulunması,
- Veri sorumlusunun hukuki bakımdan sorumluluğunu yerine getirebilmesi bakımından zorunlu bulunması,
- İlgili tarafından alenileştirilmiş bulunması,
- Bir hakkın kurulması, kullanılması veyahut korunması bakımından kişisel veri işlemenin zorunlu bulunması,
- İlgilinin temel hak ve özgürlüklerini zedelememek koşuluyla, veri sorumlusunun yasal çıkarları için kişisel veri işlemenin zorunlu bulunması hallerinden birinin bile varlığı halinde ilgili kişinin açık rıza metni aranmaksızın kişisel verilerinin işlenebilmesi olağandır.
Bu hallerden birinin varlığı halinde dahi ilgilisi tarafından açık rıza beyanı verilmişse ve ileriki süreçlerde mevzu bahis açık rıza metni geri alınmışsa dahi, kişisel veriler işlenmeye devam edecektir ve hukuka aykırılık söz konusu olmayacaktır çünkü sayılan haller kanunda yer alan ve varlıkları halinde ilgilisinin açık rıza beyanına ihtiyaç duymadan verilerin işlenebilmesini sağlayan hususlardır.
Sonuç
Açık rıza beyanı ve KVKK açık rıza metni ile ilgili sorun yaşıyorsanız ya da yardıma ihtiyacınız varsa, Burak Temizer Hukuk Bürosu’nun deneyimli İstanbul KVKK avukatı kadrosu size destek verecektir.
KVKK kapsamında açık rıza beyanı düzenlenmiş olup, kişisel verilerin işlenmesi bakımından ilgililerinden onay alınmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Kanunda sayılan sınırlı haller dışında kişisel verilerin işlenebilmesi için açık rıza beyanına gerek duyulmaktadır.
Sıkça Sorulan Sorular
Açık Rıza Beyanı Herhangi Bir Şekil Şartına Tabi Midir?
Hayır, bu konuda herhangi bir şekil şartı öngörülmemiştir. Açık rıza metni sözlü, yazılı veya elektronik ortamda yapılabilmektedir. Burada önemli olan ispat yükümlülüğünün veri sorumlusunda olmasıdır. Bu sebeple herhangi bir şekil şartı öngörülmemekle beraber yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılması sözlü yapılmasına göre ispat yükü bakımından avantajlı olacaktır.
Açık Rıza Beyanının Muhafazası İçin Herhangi Bir Süre Öngörülmüş Müdür?
Hayır, şekil şartı öngörülmediği gibi süre şartı da öngörülmemiştir. Buna göre veri sorumlusunun ispat yükümlülüğü bakımından mağdur olmasına sebep olmayacak şekilde muhafaza edilmesi yeterlidir. Buna göre ne kadar süre saklanacağına ilişkin husus bakımından takdir yetkisi veri sorumlusuna aittir.
“Kişisel Verilerime İlişkin Tüm Hususların İşlenmesine Rıza Gösteriyorum.” Şeklindeki Beyan Hukuka Uygun Mudur?
Hayır, hukuka uygun değildir. Çünkü belirli bir konuda olmayan ve spesifik bir konuya işaret etmeyen hususlarda geniş çerçevede yapılan beyanlar doğrultusunda kişisel verilerin işlenmesi hukuka aykırılık teşkil edecektir. İlgili madde metninde de belirtildiği gibi belirli konuya ilişkin hususlarda açık rıza metni verilmelidir.
KVKK Kapsamında Aydınlatma Metninde İlgilinin Onayına İhtiyaç Var Mıdır?
Hayır, aydınlatma metninin ilgilisi tarafından onayına gerek yoktur ancak eğer açıkça kişisel verinin işlenmesine yönelik ilgilinden onay alınmasını gerektiren durumun mevcudiyeti varsa bu durumda ilgilinin onayına ihtiyaç duyulabilir.
Açık Rıza Beyanının Geri Alınması İçin Herhangi Bir Süre Öngörülmüş Müdür?
Hayır, kişisel verilerinin işlenmesi için açık rıza metni gösteren ilgili her vakitte söz konusu açık rıza beyanını geri çekebilir. Bunun için herhangi bir süre öngörülmemiştir.
Bir Hizmete Erişebilmek İçin Öncelikli Olarak Açık Rıza Beyanı Verilmesinin İstenmesi Hukuka Uygun Mudur?
Hayır, bu durumda hukuka uygun olmayacaktır. İlgililerin hizmete erişebilmesi bakımından ön koşul olarak açık rıza metni şartı konması ve ilgililerin açık rıza beyanında bulunmaması durumunda hizmete erişememesi halinde KVKK madde 3/1-a’da da belirtilen özgür iradeyle açıklanması hususundan bahsedilemez ve dolayısıyla hukuka aykırılık teşkil eder.
Aydınlatma Yükümlülüğü ve Açık Rıza Beyanı Kavramları Birlikte Ele Alınabilir Mi?
Bu iki kavram birbirinden farklı anlamlara gelmektedir. Buna göre öncelikle veri sorumlusunun aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirmesi ve bunun devamında ilgilisinden kişisel verisinin işlenebilmesine dair açık rıza beyanının alınması gerekmektedir. Dolayısıyla aydınlatma yükümlülüğü ve açık rıza beyanının ayrı şekilde yapılması gereklidir.
Aydınlatma Yükümlülüğünün İcrası Esnasında İlgilisinden Açık Rıza Beyanı Alınması Kişisel Verilerin İşlenebileceği Anlamına Gelir Mi?
Hayır, aydınlatma metni ve açık rıza metni ayrı ayrı yapılmalıdır. Dolayısıyla aydınlatma yükümlülüğünün icrası sırasında ilgilisinden açık rıza metni alınması veri işleme faaliyeti bakımından rıza alındığı anlamına gelmez.
Açık Rıza Beyanının Gerekmediği Hallerde de Veri Sorumlusunun Aydınlatma Yükümlülüğü Devam Eder Mi?
Evet, veri işlenmesi bakımından rızaya ihtiyaç duyulmayan hallerde veri sorumlusunun aydınlatma yükümlülüğü devam etmektedir.
SELİN AVAN
