Anonim Şirketin Sona Ermesi ve Sebepleri

Anonim şirketin sona ermesi durumu, şirketin kazanç elde etme ve sürdürme amacının son bulması anlamına gelir. Şirketin feshi ile şirket tasfiye sürecine girer. Şirketin tasfiye edilmesi ise, şirketin iç ve dış ilişkilerindeki bağlantılarının ve maddi amaçlarının son bulmasıdır.

---

Anonim Şirketler ile ilgili Genel Bilgiler isimli içeriğimizi inceleyerek anonim şirketler ile ilgili kapsamlı bilgi alabilirsiniz.

---

Anonim şirketin sona ermesi durumu iki şekilde gerçekleşebilir. Ya şirket kendiliğinden sona erer (infisah) ya da anonim şirketin kurul olarak aldığı bir karar ile sona erer (fesih). Bizim yazımızda da ele alacağımız anonim şirketin feshi durumunda ise, şirket genel kurul kararı ya da pay sahipleri, alacaklılar, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından talep edilmesi durumunda mahkeme ile anonim şirketin sona erdirilmesi durumudur.

---

Şirketler/Ticaret Hukuku ile ilgili daha detaylı bilgi almak ve Şirketler/Ticaret Hukuku alanındaki diğer konularda bilgi edinmek isterseniz, ilgili sayfayı ziyaret edebilirsiniz.

---

Anonim Şirketin Sona Ermesi ile ilgili Sebepler

Genel Sona Erme Sebepleri

1.     Esas Sözleşmede Öngörülen Sürenin Sona Ermesi

TCK’nın 529. maddesinde düzenlenen bu genel sona erme sebebi, esas sözleşmede düzenlenen sürenin sona ermesine rağmen işlere devam edilmesi ile belirsiz süreli bir hale bürünmemişse, esas sözleşmede öngörülmüş olan sürenin sona ermesi ile şirket sona erer.

Bu madde ile şirket işlerine devam edilmesi ile şirket esas sözleşmesindeki sürenin kendiliğinden değişmiş olduğu kabul edilerek bunun için ayrıca bir esas sözleşme değişikliği yapılmasına gerek görülmemiştir.

2.     İşletme Konusunun Gerçekleşmesi veya İşletme Konusunun Gerçekleşmesinin İmkânsız Hale Gelmesi

Esas sözleşmede belirtilen işletme konusunun gerçekleşmiş olması ve artık şirketin devamı için bir neden kalmaması halinde veya sözleşmede belirtilen işletme konusunun gerçekleşmesinin artık imkânsız hale gelmesi ile ortaklık kararı alınmasına gerek olmaksızın şirket infisah edilir.

3.     Esas Sözleşmede Öngörülmüş Bir Sona Erme Sebebinin Gerçekleşmiş Olması

Esas sözleşmede öngörülmüş olan herhangi bir sona erme sebebinin mevcut bulunması ile anonim şirket sona erecektir. Esas sözleşmede öngörülmüş olan sona erme sebeplerinden birinin gerçekleşmesi ile şirket kendiliğinden sona erecektir. Esas sözleşmede öngörülmüş sona erme sebeplerine örnek olarak; konulan sermayenin bir kısmının kaybedilmiş olması, işletmenin konusunu oluşturan bir ruhsatın yenilenmemiş olması örnek verilebilir.

4.     Genel Kurul Kararı

Genel kurul, anonim şirketin karar organıdır. Bu karar organı gören genel kurul, kanun maddelerine uygun olarak alacağı bir karar sonucunda şirketin feshine karar verebilecektir. TTK madde 421’e göre karar, sermayenin en az yüzde yetmiş beşini oluşturan pay sahiplerin veya temsilcilerinin olumlu oyları ile alınır. Belirlenmiş olan nisaplara ilk toplantıda ulaşılamaması durumunda diğer toplantılarda da aynı nisap aranır.

5.     İflas Kararı Verilmesi

Anonim şirketin iflas kararı verilmesi de bir sona erme sebebidir(infisah). Mahkeme eğer şirketin sona ermesine karar verirse, şirket sona erecektir. Mahkemenin iflas kararını verdiği tarih sona erme tarihi olarak kabul edilecektir.

6.     Kanunlarda Öngörülen Diğer Haller

Kanunlarda öngörülen diğer hallerden kastedilen hem Türk Ticaret Kanunu hem de ilgili diğer kanunlardır. Bu diğer haller infisah ve fesih sebebi olabilir. Kanunda öngörülen hallerden fesih hallerini ele alacak olursak;

• Kamu düzenine aykırı işlemlerde ve faaliyetlerde bulunmak

TTK madde 210/3’e göre, kamu düzenine veya işletme konusuna aykırı işlemlerde bulunan veya bu yönde hazırlıklarda bulunduğu belirlenen ticaret şirketleri hakkında Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca hazırlık veya faaliyetlerinin öğrenilmesi tarihinden itibaren bir yıllık zamanaşımı süresi içinde fesih davası açılabilir.

• Kuruluşta kanuna aykırılık

TTK madde 353’e göre, anonim şirketin butlanına veya yokluğuna karar verilemez. Ancak şirketin kurulmasında kanun hükümlerine aykırı hareket etmek suretiyle, alacaklıların, pay sahiplerinin veya kamunun menfaatleri önemli bir şekilde tehlikeye düşürülmüş veya ihlal edilmiş olursa, yönetim kurulunun, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın, ilgili alacaklıların veya pay sahibinin istemi üzerine şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesince şirketin feshine karar verilebilir.

Bu fesih davasını açabilecek olan kişiler sınırlı sayıdadır. Sayılanlardan başka bir kişinin bu fesih davasını açmasına imkân yoktur. Fesih davasının, şirketin tescil ve ilanından itibaren üç aylık hak düşürücü süre içinde açılması gerekir.

Özel Sona Erme Sebepleri

1.     Organ Eksikliği

Uzun bir süredir şirketin gerekli olan organlarından birinin mevcut bulunmaması veya genel kurulun toplanamaması durumunda pay sahipleri, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı veya şirket alacaklılarının istemi üzerine şirket merkezinin bulunduğu yerde olan asliye ticaret mahkemesi yönetim kurulundan da görüş alarak şirketin mevcut durumunu iyileştirmesi ve kanuna uygun hale getirmesi için süre verir. Bu süre içinde eğer şirket kanuna uygun hale getirilmezse mahkeme şirketin feshine karar verir.

Açılacak olan davanın şirket tüzel kişiliğine yönelik olarak açılması gerekmektedir. Eğer dava yönetim kurulunun bulunmaması nedeni ile açılmışsa şirketi davada yönetim kurulunun değil, bir kayyımın temsil etmesi gerekir.

2.     Haklı Sebeplerle Fesih

Anonim şirketlerde, sermayenin en az onda birini ve halka açık olan şirketlerde yirmide birini temsil eden payların sahipleri, haklı bir sebeplerinin olması halinde mahkemeden şirketin feshini talep edebilirler. Mahkeme fesih yerine pay sahiplerine, paylarının karar tarihine en yakın değerinin ödenip davacı olan pay sahiplerinin şirketten çıkarılmalarına veya duruma uygun olan bir çözüme karar verebilir. (TKK madde 531) Anonim şirketlerde haklı sebeplerle fesih davasını açabilecek olanlar azınlık pay sahipleridir.

Öğretice fesih davası açmak için haklı sebep olarak gösterilebilecek ve dava açılabilecek olan hallere;

• Şirket müdürlerinin pay sahibi olan kişilere düzgün davranmaması,
• Şirketin yöneticiler nedeniyle mali sıkıntıya düşmüş olması,
• Şirket malvarlığının bir kişiye haksız bir şekilde özgülenmiş olması,
• Azınlık pay sahiplerinin haklarının haksız bir şekilde kısıtlanması,
• Şirket amacı ile bağdaşmayan işler yapılması örnek olarak verilebilir.

İleri sürülmüş olan nedenlerin haklı fesih sebebi olup olmadığına karar verecek olan ise mahkemedir. Şirketin feshine karar verilebilmesi için azınlıkça ileri sürülen sebeplerin haklı bir sebep olması tek başına yeterli değildir. Sebepler haklı olsa bile mahkeme bu konuda son kararı verecektir. Şirketin feshinin her zaman son çare olarak uygulanması gerekmektedir. Mahkeme fesih dışında davacı pay sahiplerini şirketten çıkarmaya veya duruma uygun düşen diğer çözümlere karar verebilir.

Haklı sebeple fesih kararının kullanılması için belirli bir zamanaşımı süresi öngörülmemiştir. Haklı sebep devam ettiği sürece azınlık tarafından dava açılması mümkündür.

Anonim Şirketin Tasfiyesi

Anonim şirketlerde sona erme hallerinden fesih ve infisah durumlarında şirket tasfiyeye girmektedir. Tasfiye durumu, anonim şirketin mevcut bulunan malvarlığının paraya çevrilmesi, şirketten alacaklı olanların alacaklarının tahsil edilmesi, şirkette mevcut bulunan borçların ödenmesi ve geriye bir bakiye kalmış olursa bunun pay sahiplerine eşit bir şekilde dağıtılması ve bu işlemlerin sonunda şirketin ticaret sicilinden silinmesi durumudur.

Tescil ve İlan

Anonim şirketin sona ermesi, yönetim kurulu tarafından ticaret siciline tescil ve ilan ettirilir ve bu tescil kurucu değil açıklayıcı bir nitelik taşır. Ancak yönetim kurulunca tescil ve ilan ettirmenin iki tane istisnası bulunur. Bunlar:

• Şirketin iflası nedeniyle sona ermesi ve
• Mahkeme kararıyla sona ermesi durumlarıdır.

Şirketin sona erdiğinin ilanı kural olarak Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yapılmaktadır.

Şirketin Sona Ermesinin Sonuçları

Anonim şirketin sona ermesi ile şirket tasfiye sürecine girer. Tasfiye halinde şirket hemen son bulmaz, şirket tüzel kişiliği devam eder ancak şirketin ticaret unvanına “tasfiye halinde” ibaresi eklenir. Bu durumda şirket organlarının yetkileri ve görevleri tasfiye nedeniyle kısıtlı olarak kullanılır.

Tasfiye Memurları

Şirketin tasfiye süreci, tasfiye memurları tarafından yürütülmektedir. Şirket esas sözleşmesinde veya genel kurulun kararıyla tasfiye memurunun atanmaması durumunda, tasfiye işlemlerini yönetim kurulu yapar. Tasfiye memurları ise ister pay sahiplerinden ister de üçüncü kişilerden birinden seçilebilecektir. Eğer şirketin feshedilmesi kararı mahkeme tarafından verilmişse, tasfiye memurunu da mahkeme kendisi atar.

6102 s. TTK m. 536/4 hükmüne göre, tasfiye işlerinin düzgün bir şekilde yürütülebilmesi için tasfiye memurlarından en az birinin Türk vatandaşı olması, bu Türk vatandaşı olan kişinin Türkiye’de yerleşim yerinin olması ve bu kişinin şirketi temsil etmeye yetkili bir kişi olması gerekmektedir. Bu şartlarının hepsinin tek bir kişide bulunması gerekir. Ayrı ayrı kişilerde bu şartlardan birkaçının bulunması durumunda bu şart sağlanamayacaktır.

Genel kurul kararıyla veya esas sözleşme ile atanmış bulunan tasfiye memurları ve yönetim kurulu üyeleri, genel kurul tarafından görevden alınabilir. Bunun bir süresi yoktur, genel kurul her zaman bu kişileri görevden alabilir. Ancak mahkeme tarafından atanan tasfiye memurlarının görevden alınması da mahkeme tarafından olacaktır. Pay sahiplerinin birinin isteği ile eğer haklı sebepleri de varsa mahkeme tarafından tasfiye memurları yine görevden alınabilir ve yerlerine yeni memurlar atanabilir.

Tasfiye İşlemleri

1.     İlk Envanter ve Bilanço Tanzimi

Tasfiye memurları, tasfiye halindeki şirket için gerekli olan tüm işlemleri basiretli bir iş adamı gibi gerekli önemleri alarak ve en kısa sürede tasfiye sürecini sonlandırarak yürütmek zorundadır. Tasfiye memurlarının görevlerinin başında, şirketin sona erdiği durumdaki mali durumunu gösteren envanteri ve bilançoyu hazırlamaktır. Yönetim kurulunun ortaklığı ile tasfiye memurları tarafından düzenlenen ve tasfiye bilançosu diye adlandırılan ilk envanter ve bilanço, genel kurul tarafından onaylanır.

2.     Şirket Alacaklılarının Çağırılması

Alacaklı oldukları anlaşılan ve adresleri de bilinen gerçek veya tüzel kişiler taahhütlü mektup ile diğer alacaklı olan kişiler ise Türk Ticaret Sicili Gazetesi ve diğer ilan yolları ile, anonim şirketin tasfiye sürecine başladığından haberdar edilir ve alacaklarını bildirmeleri için davet edilirler. Bu davet çağrısının en az üç kez tekrarlanması kuraldır.

Alacaklı oldukları şirket tarafından belirli olanlar eğer bir beyanda bulunmazlar ise bunlara ait alacak miktarı ve şirketin henüz vadesi gelmemiş borçları ile ihtilaflı borçlarının karşılığı noterde tevdi olunur. (TTK m.279)

3.     Şirket Borçlarının Şirket Malvarlığından Fazla Olması Durumunda İflas Talebi

Tasfiye envanter ve bilançosundan veya alacaklılara yapılmış olan davet ile başvurmuş olan alacaklı kişilerin, şirketin borçlarının şirket malvarlığını aşmış olduğu anlaşılırsa, tasfiye memurları hiçbir ödeme yapmayarak mevcut durumu derhal mahkemeye bildirmek durumundadır. Bu bildirim sonucunda mahkeme takip gerekmeden şirketin iflasına karar verir.

Şirketin mevcut olan malvarlığı var olan borçların ödenmesine yetmiyorsa, sermaye paylarından henüz ödenmemiş olan kısımların ödenmesi ortakların hepsinden talep edilir. (TTK m.446)

4.     Şirketin Girişilmiş Olan İşlemlerinin Tamamlanması, Aktiflerin Paraya Çevrilmesi

Tasfiye memurları öncelikle eksik kalmış ve tamamlanmamış olan işlemleri tamamlar. Şirketin mevcut malvarlığı mevcut borçlarını ödemeye yetmezse, tasfiye memurları şirket malvarlığını paraya çevirir, mevcut olan mal, kıymetli evrak ve gayrimenkulleri satar.

5.     Son ve Kesin Bilanço

TTK madde 446/3’e göre, anonim şirketlerde tasfiye sonucu yapılan işlemler bittikten sonra tasfiye memurları son ve kesin bilançoyu düzenleyip denetçi raporları ile genel kuru onayına sunarlar.

6.     Tasfiye Sonucu Dağıtma ve Kapatma

Tasfiye halinde bulunan şirketin mevcut olan borçları ödendikten ve mevcut pay bedelleri geri verildikten sonra kalan malvarlığı, esas sözleşmede başka bir şey kararlaştırılmamışsa pay sahipleri arasında ödedikleri sermaye oranında dağıtılır (TTK m.543/1). Buna da kısaca tasfiye payı denir.

Tasfiye paylarının hesaplanmasında öncelikle sözleşme hükümleri uygulama alanı bulacaktır. Tasfiye paylarının dağıtılmasında, sözleşme hükümlerine veya genel kurul kararlarına aykırı hareket eden tasfiye memurları, ortaklara haksız ödedikleri para nedeniyle TTK m.224’e göre kusursuz değillerse müteselsil şekilde sorumlu olurlar. Bu işlemler gerçekleştikten sonra tasfiye tamamlanmış sayılır ve tasfiye memurlarının düzenleyeceği bir raporla tasfiye kapatılır.

7.     Şirket Kaydının Ticaret Sicilinden Kaydının Silinmesi

Tasfiyenin kapanması ile anonim şirket ve ticari unvanının tasfiye memurlarını istemi üzerine ticaret sicilinden kaydı silinir ve ticaret sicili gazetesinde ilan olunur. Bu kaydın silinmesi ile tasfiye halinde de devam eden anonim şirketin tüzel kişiliği son bulur.

Ek Tasfiye

Ek tasfiye durumu, tasfiye işlemlerinin tamamlanıp tasfiye durumunun bitirilmiş olmasına rağmen daha sonradan başka tasfiye işlemlerinin yapılmasının zorunlu olması halinde başvurulan geçici bir durumdur. Ek tasfiye ile yeni bir hukuki durum ortaya çıkmamaktadır, bu durum ile sadece önceden alınmamış olan tedbirlerin alınması amaçlanmaktadır. Bu ihmal edilmiş önlemlerin alınması ile şirket yeniden sona erdirilecektir.

Tasfiye işlemlerinin tamamlanmasından sonra ek tasfiye işlemlerinin yapılmasının zorunluluğu anlaşılırsa son tasfiye memurları, yönetim kurulu üyeleri, pay sahipleri ve alacaklılar şirket merkezinin bulunduğu asliye ticaret mahkemesinden ek işlemler sonuçlanıncaya kadar şirketin yeniden tescilini isteyebilirler.

Tasfiyeden Dönme (İhya)

Tasfiyeden dönme, tasfiye haline girmiş olan şirketin genel kurulunda alınacak bir kararla tasfiye edilecek bir şirket olmaktan çıkıp tekrar kar elde etme ve şirketi devam ettirme amacı güden bir şirket durumuna getirilmesidir. Tasfiyeden dönme kararı, şirket süresini dolması veya genel kurul kararı ile sona erme hallerinde alınacak bir karardır. Tasfiyeden dönme kararı esas sermayenin en az yüzde altmışının olumlu oyu ile alınır. Esas sözleşmede bu oran farklı kararlaştırılabilir.

Pay sahipleri arasında tasfiye sonrası değerin ve kar dağıtımına başlanmadığı sürece genel kurulun alacağı bir kararla tasfiyenin her aşamasında tasfiyeden dönülebilir. Bu tasfiyeden dönme kararı, tasfiye memurları tarafından şirketin merkezinin bulunduğu ticaret siciline tescil ve ilan olunur.

Sık Sorulan Sorular

Anonim Şirketin Tasfiyesi Nasıl Yapılır?

Anonim şirketlerin tasfiyesi yönetim kurulu tarafından gerçekleştirilir. Ancak esas sözleşmede tasfiye memurları belirlenebileceği gibi daha sonra genel kurul tarafından seçilmeleri de ihtimal dahilindedir.

Anonim Şirketi Feshi Nasıl Gerçekleşir?

Anonim şirketin sona ermesi ya kendiliğinden (infisah) ya da mahkeme kararı (fesih) ile gerçekleşir. Anonim şirketin feshi durumunda ise, şirket genel kurul kararı ya da pay sahipleri, alacaklılar, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından talep edilmesi durumunda mahkeme ile anonim şirketin sona erdirilmesi durumudur.

Anonim Şirkette Fesih Davasını Kim/Kimler Açabilir?

Anonim şirketlerde fesih davasını şirket genel kurulu, pay sahipleri, alacaklılar veya Gümrük ve Ticaret Bakanlığı açabilir.

Anonim Şirket Tasfiyesi Ne Kadar Sürer?

Anonim şirketlerin tasfiye sürecinin sona ermesi ve kapatılması için gerekecek olan esas süre 1 yıldır. Ancak bu süre durumun koşullarına göre değişiklik gösterebilecektir.

Tek Kişilik Anonim Şirketin Tasfiyesi Nasıl Yapılır?

Kanuna göre tek kişilik anonim şirket kurulabileceğinden dolayı, tek kişilik anonim şirketin tasfiye süreci de normal tasfiye süreci ile aynı şekilde ilerleyecektir.

Sonuç

Anonim şirketin sunduğu avantajlardan en iyi şekilde faydalanabilmek ve olası hukuki sorunlardan korunmak adına, ticaret ve şirketler hukuku alanında uzman bir avukat büyük bir önem arz etmektedir. Burak Temizer Hukuk Bürosu olarak uzman avukat kadromuzla anonim şirketlerin feshi aşamalarındaki tüm hukuki süreçlerde sizlere yardımcı olmak için buradayız. Şirketler hukuk hukuku alanında tecrübeli hukuk büromuza gelerek danışmanlık alabilirsiniz.

BURCU SENA URUÇ