Anonim Şirket Nedir? Nasıl Kurulur?

Anonim şirket nedir? sorusu, ticari faaliyetlerin e-ticaret sonrasında giderek gelişmesi sonrasında daha fazla sorulmaya başlanmıştır. Çünkü pek çok yeni şirket açılmakta ya da faaliyetlerini daha büyük boyutlara taşımaktadır. Bu nedenle biz de içeriğimizde anonim şirket ne iş yapar? Özellikleri nelerdir? gibi pek çok soruya yanıt vereceğiz.

Anonim Şirket Nedir?

Anonim şirket ya da kısaltılmış kullanımıyla A.Ş. Türk Ticaret Kanunu m.329 gereğince sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından yalnızca şirket tüzel kişiliğinin kendi malvarlığıyla sorumlu olduğu, pay sahiplerinin ise sadece taahhüt ettikleri sermaye paylardan şirkete karşı sorumlu oldukları şirket tipidir.

• Sermaye temelli, kâr odaklı, ortak sayısı bakımından orta büyüklükten halka açık şirkete kadar uzanan, ortaklar ile şirket arasındaki tek bağın sermayeye katılım ve ortak yapısının değişkenlik arz ettiği yapıdır.
• Kanunen yasaklanmamış bulunan her türlü ekonomik ve ticari amaçlarla kurulabilirler.
• Genellikle anonim şirketler kişisel özellikleri ağır basan, halka kapalı, aile şirketi niteliğindedir.

---

Şirketler ve Ticaret Hukuku ile ilgili daha detaylı bilgi almak ve Şirketler/Ticaret Hukuku alanındaki diğer konularda bilgi edinmek isterseniz, ilgili sayfayı ziyaret edebilirsiniz.

---

Anonim Şirketin Özellikleri Nelerdir?

Anonim şirket kurmak isteyen kişilerin kanunla belirlenen bazı kurallara uyması gerekmektedir. Anonim şirketlerin kanunla belirlenen özellikleri şunlardır:

• Anonim şirketin kısaltılmış hali A.Ş.’ dir.
• Tüzel kişiliğe sahiplerdir. Ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanırlar.
• Kanun tarafından yasaklanmayan tüm iktisadi ve ticari mevzuların gerçekleşmesi maksadıyla kurulabilir. Şirketin kurulma amacı ana sözleşmede belirtilmelidir.
• Tüzel kişinin tacir sıfatına sahip olması sebebiyle bir ticaret unvanı atında kurulmalıdır. Bu unvan ticaret sicilinde tescil ettirilmelidir.
• Bir sermaye şirketi olduğundan söz konusu ticaret unvanı ilgili işin konusuna yönelik olmalıdır.
• Tek bir kurucu tarafından anonim şirket kurulabileceği gibi birden fazla kurucu tarafından da kurulabilir.
• Anonim şirketin sorumluluğu malvarlığı ile sınırlıdır. Şirket ortaklarının sorumluluğu ise taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlıdır.
• Anonim şirketlerin esas sermayesi 50.000 TL’nin altında olamaz. Kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş olan halka açık olmayan anonim şirketlerde başlangıç sermayesi ise 100.000 TL’nin altında olamaz.
• Anonim şirketler vergi muhatabıdır. Kurumlar vergisi mükellefidir.

---

Anonim Şirket ile Limited Şirket Arasındaki Farklar isimli içeriğimize de göz atabilirsiniz.

---

Anonim Şirketin Kuruluşu

Anonim şirketin kuruluşu Türk Ticaret Kanunu m.332-356 arasında düzenlenmiştir. Kuruluş izne tabi değildir ancak m.333 hükmü üzerinden bazı alanlarda faaliyet gösterecek anonim şirketlerin kuruluşu Bakanlık iznine bağlanabilir. Bakanlık incelemesi, kanunun emredici hükümleri ne aykırılık bulunup bulunmadığı ile sınırlıdır. Kuruluşu izne tabi olan anonim şirketlerin esas sözleşme değişiklikleri de izne tabidir.

Anonim Şirket Kurucuları

Anonim şirketin kurucuları; pay taahhüt edip esas sözleşmeyi imzalayan gerçek ve tüzel kişilerdir. Anonim şirket en az bir kurucu ile kurulabilmektedir. Şirketin esas sözleşmesini imzalayıp pay taahhüt eden kişiler bu işlemi bir başkası hesabına yapmışlarsa, bu kişiler de sorumlulukları bakımından kurucu sayılmaktadırlar.

Pay sahibi sayısı bire düştüğünde bu husus 7 gün içinde yönetim kuruluna yazılı bir şekilde bildirilmelidir. Ardından yönetim kurulu, bu bildirimi aldığı tarihten itibaren 7 gün içinde, şirketin tek pay sahipli bir anonim şirket olduğunu tescil ve ilan ettirir.

Anonim Şirket Esas Sözleşmesi

Anonim şirket esas sözleşmesi Türk Ticaret Kanunu’nda bulunan zorunlu unsurları barındıran bir sözleşmedir. Kurucular şirket kurma iradelerini bu sözleşme ile ortaya koyarlar. Esas sözleşmenin hazırlanması şirketin kurulması için bir temeldir. Kurucu, bireyselleştirici, koruyucu ve alenileştirici işlevleri bulunur. Esas sözleşmenin tarafı yoktur, organ ve pay sahibi olarak muhatapları vardır.

Esas Sözleşmesinin Şekil Şartı ve İçeriği

Esas sözleşmesi yazılı şekilde yapılmalıdır ve tüm kurucuların imzaları noterce onaylanmalı ya da sözleşme ticaret sicili müdürü veya yardımcısı huzurunda imzalanmalıdır. Esas sözleşmenin zorunlu içeriği ise:

• Şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulanacağı yer,
• Şirketin iştigal alanı yani, işletme konusu,
• Şirketin sermaye ve payının itibari değeri, sermayenin taahhüdü ve ödenme şekli,
• Pay senetlerinin; nama veya hamiline yazılı olacakları, belirli paylara tanınan imtiyazlar, devir sınırlamaları gibi özellikleri,
• Sermayenin ayın cinsinden taahhüt edilmesi, bir ayının iktisabı, sermaye borcunun takas suretiyle ifası, kuruluşta hizmet görenlere verilecek ücret ve ödüller ile kurucu ve yöneticiler ile diğer kimselere şirket kârından tanınacak menfaatler gibi vasıflı kuruluş halleri,
• Yönetim kurulunun üye sayısı ve şirketi temsile yetkili olan şahıslar,
• Genel kurulların işleyişi,
• Şirketin kuruluşu bir süre ile sınırlandırılmışsa bu süre,
• Şirkete ait ilanların nasıl yapılacağı,
• Kural olarak takvim yılı ( 1 Ocak- 31 Aralık)olan hesap dönemi, 6 aydan az olmamak kaydıyla başkaca bir hesap dönemi de düzenlenebilir.

Bunların dışında Türk Ticaret Kanunu’na göre kurucular istedikleri her hususu esas sözleşmesinde geçiremezler. Ancak kanun açıkça izin verdiği müddetçe bu zorunlu unsurların dışına çıkılabilinir.

Esas Sözleşmesinde Zorunlu Unsurlar Bulunmuyorsa

Zorunlu unsurlardan herhangi biri esas sözleşmenin içeriğinde bulunmuyorsa şirket hukuka uygun olarak kurulamayacaktır. Sicil müdürü esas sözleşmeyi tamamlanmak ya da düzeltilmek üzere geri çevirir. Ticaret Sicili tarafından tescil olunmaması durumunda şirket tüzel kişiliğe sahip olamayacaktır ve dolayısıyla ticari faaliyetlerde bulunamayacaktır.

Esas Sözleşmesinin Tescili ve İlanı

Esas sözleşme, şekil şartına uygun olarak hazırlandıysa  ve zorunlu içeriğe sahip ise şirketin kuruluşunu izleyen 30 gün içinde şirketin merkezinin bulunduğu Ticaret Siciline tescil edilir ve TTSG’de ilan olunur. Bu süre hak düşürücü bir süredir. Söz konusu şirket, tescilin ardından tüzel kişilik kazanır.

Anonim şirket, esas sözleşmenin imzalanması ile hak ehliyetine, ilk yönetim kurulu üyelerinin kabul beyanı ile de fiil ehliyetine sahip olur.

 

Anonim Şirketin Organları

Anonim şirketin iki adet temel organı bulunmaktadır. Bunlar Genel Kurul ve Yönetim Kuruludur.

Genel Kurul

Genel kurul, pay sahiplerinden oluşmaktadır. Karar organı olarak adlandırılır. Kural olarak senede bir defa geçmiş hesap dönemini kapatmak için toplanır. Sürekli  faaliyet halinde değildir çünkü; genel kurulun toplanması oldukça zahmetli bir prosedür gerektirir. Genel kurulun verdiği kararlar yönetim kurulu tarafında icra edilir.

Olağan genel kurul, her faaliyet dönemi sonundan itibaren 3 ay içinde yapılmaktadır. Bu toplantılarda; organların seçimine, finansal tablolara, dağıtılacak kar ve kazanç paylarının oranlarının belirlenmesine ve diğer konulara dair karar alınır.

Olağanüstü genel kurul ise gerekli durumlarda, örneğin borca bataklık gibi, olağan toplantı zamanını beklemeden toplanmaktadır.

Toplantı yeri, esas sözleşmede hüküm bulunmuyorsa şirket merkezinin bulunduğu yerdir.

Toplantıda karara bağlanacak olan hususlar toplantıya çağıran kişi tarafından belirlenip ilan edilmelidir. Genel kurul toplantıya esas sözleşmede belirtilen şekilde, şirketin internet sitesinde ve TTSG’de yayımlanan ilanla çağırılır. Bu çağrı, ilan ve toplantı günleri hariç tutulmak üzere toplantı tarihinden en az 2 hafta önce yapılır.

Toplantıda konuşulacak ve karar bağlanacak konulara gündem denilmektedir. Toplantıda gündem dışı konular müzakere edilip karara bağlanamaz.

TK m.416 uyarınca çağrışım genel kurulun toplanması da mümkündür. Tüm payların sahipleri aralarından biri itirazda bulunmazsa genel kurula katılmaya ve genel kurul toplantılarının yapılmasına ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla çağrıya ilişkin usule uyulmadan genel kurul olarak toplanabilir.

Genel Kurulun Görev ve Yetkileri

• Kanunda ve esas sözleşmede öngörülen durumlarda karar alma,
• Esas sözleşmeyi değiştirme,
• Yönetim kurulu üyelerinin seçimi, süreleri, ikramiyeleri, görevden alınmaları gibi haklarını belirleme,
• Finansal tablolara, yönetim kurulunun yıllık raporuna, kar payları ile kazanç paylarının belirlenmesine, yedek akçe sermaye veya dağıtılacak karara katılması dahil olarak kararlar alma,
• Kandaki istisnalar dışında şirketi feshetme,
• Önemli miktarda şirket varlığının toptan satışını yapma.

Tek pay sahipli anonim şirketlerde ise bu kişi genel kurulun tüm yetkilerini haizdir.

Yönetim Kurulu

Yönetim ve temsil organıdır. Şirketi kendi sorumluluğunda yönetir ve temsil eder. Şirketin kuruluşunda esas sözleşme ile atanır, daha sonrasında ise kural olarak genel kurul tarafından seçilir. Yönetim kurulu, gerçek veya tüzel olmak üzere en az bir kişiden oluşur, esas sözleşmede bu sayı için minimum bir rakam belirlenmesi de mümkündür. Yönetim kurulu üyesi eğer bir tüzel kişi ise, kendisini temsil etmek üzere bir gerçek kişi görevlendirir ve bu kişiyi şirkete bildirir.

TK m.360’da yönetim kurulunda temsil hakkı düzenlenmiştir. buna göre yönetim kurulu üyelerinin genel kurul tarafından seçilmesi kuralı temsil edilme hakkı kapsamında kısıtlanabilmektedir. Esas sözleşmede öngörülerek belli pay gruplarına ya da belli kategorideki pay sahiplerine yönetim kurulunda temsil edilme hakkı tanınabilmektedir. Bu şekilde bir hakka sahip olan bir grup kendi arasında yapacakları bir kurul ile kendi adaylarını belirler ve bildirirler, genel kurulda kendisine bildirilen adayı haklı bir sebebi yok ise seçmek zorundadır.

Yönetim Kurulunun İşleyişi

• Yönetim kurulu her yıl üyeleri arasından ve başkan ve bir başkan vekili seçer.
• Eğer esas sözleşmede aksi bir hüküm yok ise yönetim kurulu, üye tam sayısının çoğunluğu ile toplanır ve mevcut üyelerin çoğunluğu ile karar alır.
• Toplantılara yönetim kurulu üyeleri bizzat katılırlar, dolayısıyla vekil tayini yapılamaz.
• Toplantıda verilen oylarda bir eşitlik durumu oluşmuş ise söz konusu konu ikinci bir toplantıda yeniden görüşülür. eğer eşitlik bozulmazsa ilgili öneri reddedilmiş sayılır.
• Yönetim kurulu kararlarını sirküle adı verilen bir yöntemle de alabilmektedir. Buna göre üyelerden biri karar taslağı hazırlar ve bu taslak tüm üyelere ulaştırılır. Bu yöntemde üyelerden hiçbiri fiziki toplantı istememiş olmalıdır.
• Yönetim kurulu yazılı karar alır.

Yönetim Kurulunun Görevleri ve Yükümlülükleri

• Genel kurulun yetkisine bırakılmış olanlar haricinde şirketin işletme konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her türlü iş ve işlem hakkında karar almak,
• Üçüncü kişilerle girilen hukuki işlemlerin şirketi temsil ederek şirket adına ve hesabına gerçekleştirilmesini sağlamak,
• Görevlerini özenle yerine getirmek ve şirketin menfaatlerini dürüstlük kurallarına uyarak gözetmek,
• Bir yönetim kurulu üyesi, kişisel menfaatiyle ya da alt veya üst soyunan birinin ya da eşinin veya üçüncü derece dahil kan ve kayın hasımlarından birinin şirket dışı ve kişisel olarak menfaat ile şirketin menfaatinin çatıştığı konulara ilişkin olan müzakerelere katılmamak,
• Genel kuruldan izin almadan kendisi veya başkası adına şirketle bir işlem yapmamak,
• Genel kurulun iznini almadan, şirketin işletme konusuna giren ticari iş türünden aynı tür ticari işlerle uğraşan bir şirkete sorumluluğu sınırsız ortak sıfatıyla da giremez.

Yönetim Kurulunun Hakları

• Her yönetim kurulu üyesi, şirketin tüm iş ve işlemleri hakkında bilgi isteyebilir, soru sorabilir, inceleme yapabilir. esas sözleşme ve yönetim kurulu bu hakkın kapsamını genişletebilir. Bu kapsamda yönetim kurulu üyeleri şirkete ait olan bir defter kaydı sözleşme veya belgenin yönetim kuruluna getirilmesini talep edebilirler. Yönetim kurulu toplantılarının dışında yönetim kurulu başkanının izni ile işlerin gidişi ve belirli işler hakkında bilgi alma hakkına sahiptirler.
• Yönetim kurulu üyelerine huzur hakkı, ücret, ikramiye, prim ve yıllık kardan pay ödenebilmektedir. Bunların tutarı esas sözleşme ile ya da genel kurul kararıyla belirlenir.

Anonim Şirketlerde Azınlık Hakları

Kanun koyucu tarafından azınlık pay sahiplerine özel bir takım haklar tanınmıştır. Bunun başlıca amacı, çoğunluk pay sahiplerinin azınlık pay sahipleri aleyhine olarak hakkaniyete aykırı tasarruflarda bulunulmasını engellemek ve genel anlamda azınlık pay sahiplerinin haklarının ihlal edilmesinin önüne geçilmesidir.

Azınlık olarak nitelendirilen pay sahipleri, TTK m.411 uyarınca halka kapalı şirketlerde sermayenin en az yüzde 10’unu, halka açık şirketlerde ise en az yüzde 5’ini oluşturan pay sahipleridir. Bu hakları şu şekilde sınıflandırabiliriz:

• Genel Kurulu Toplantıya Çağırma ve Gündeme Madde Ekletme Hakkı

Azınlık pay sahipleri, yönetim kurulundan, yazılı olarak geciktirici sebepleri ve gündemi belirterek genel kurulu toplantıya çağırmasını ve genel kurul zaten toplanacak ise karar bağlanmasını arzu ettikleri konuları gündeme koymasını isteyebilirler. Toplantıya çağrı ve gündeme madde ekletme istemi noter vasıtasıyla yapılır. Yönetim kurulu çağrıyı kabul ederse genel kurul en geç 45 içinde yapılacak olan toplantıya çağrılır. Toplantıya çağrı ve gündeme madde eklenmesi istemi yönetim kurulu tarafından reddedildiğinde ya da 7 iş günü içinde olumlu cevap verilmediği takdirde, azınlık pay sahiplerinin başvurusuyla şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesince dosya üzerinden yapılacak olan incelemeyle kesin olarak genel kurul toplantıya çağırılabilir.

• Özel Denetçi Atanmasını Talep Etme Hakkı

Her bir pay sahibi, pay sahipliği haklarının kullanılabilmesi için gerekli olduğu durumda ve bilgi alma ve inceleme hakkı daha önce kullanılmış ise belli olayların özel bir denetimle açıklığa kavuşturulmasını genel kuruldan talep edebilir. Genel kurul bu talebi onayladığında şirket ya da her bir pay sahibi 30 gün içerisinde şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden  özel denetçi atanmasını talep edebilir.

• Genel Kurul Toplantısının Ertelenmesini Talep Hakkı

Finansal tabloların müzakeresi ve buna ilişkin olan konular azınlık pay sahiplerinin istemiyle, toplantı başkasını kararıyla 1 ay sonraya bırakılır. Bu erteleme, pay sahiplerine ilan yoluyla bildirilir ve internet sitesinde yayımlanır.

• Haklı Sebeplerle Şirketin Feshi Davasını Açma Hakkı

Azınlık pay sahipleri, haklı sebeplerin varlığı halinde, şirketin merkezinin bulunduğu yerin asliye ticaret mahkemesinden şirketin feshi için karar talep edebilirler. Fesih yerine, davacı pay sahiplerine paylarının karar tarihe en yakın tarihteki gerçek değerlerinin ödenip davacı pay sahiplerinin şirketten çıkarılmalarına veya duruma uygun düşen ve kabul edilebilir diğer bir çözüme mahkeme tarafından karar verilebilir.

• Bilgi Alma ve İnceleme Hakkı

Pay sahipleri, şirkete ait olan finansal tablolar, faaliyet raporları ve denetim raporlarını genel kurul toplantı tarihinden en az 15 gün önce fiziki olarak inceleme hakkını haizdir. Finansal tablolar ve konsolide tablolar 1 yıl süreyle merkezde ve de şubelerde pay sahiplerinin bilgi edinmesi amacıyla açık bir şekilde tutulur.

• Belirli Grupların Yönetim Kurulunda Temsil Edilmesi Hakkı

Belirli pay gruplarına, özellik ve nitelik itibariyle belirli bir grup oluşturan pay sahiplerine ve azınlığa yönetim kurulunda temsil edilme hakkı verilebilir. Ancak bu durum esas sözleşmede öngörülmelidir. Yönetim kurulu üyeleri; belirli bir grup oluşturan pay sahipleri, belirli pay grupları ve azınlık arasından seçilebilir veya yönetim kurulu üyeliği için aday önerme hakkı da tanınabilir. Bu hususlar elbette esas sözleşmede öngörülmüş olmalıdır. Üyeliğe önerilen adayın haklı bir sebep bulunmadığı müddetçe üye seçilmesi zorunludur. Temsil edilme hakkı, halka açık anonim şirketlerde yönetim kurulu üye sayısının yarısını aşamaz.

• Yönetim ve Denetim Kurulu Üyelerinin İbra Edilmesini Engelleme

Şirket kurucularının, yönetim kurulu üyelerinin, denetçilerin, şirketin kuruluşundan ve sermaye artırımından doğan sorumluluklarının, şirketin tescili tarihinden itibaren 4 yıl geçmediği müddetçe sulh ve ibra yoluyla kaldırılamaz.

• Nama Yazılı Pay Senetlerinin Basılması Talebi Hakkı

Azınlık pay sahiplerinin anma yazılı pay senetlerinin bastırılıp sahiplerine dağıtılmasını talep hakları mevcuttur.

• Kayıtlı Sermaye Sisteminde Azınlığın Dava Açma Hakkı

SPK m.18 uyarınca yönetim kurulunun bu maddedeki esaslar çerçevesinde aldığı kararların aleyhine olarak TTK’nın genel kurul kararlarının iptaline ilişkin hükümleri dolayısıyla, yönetim kurulu üyeleri ya da hakları ihlal edilmiş olan pay sahipleri tarafından 30 gün içinde şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinde iptal davası açılabilir.

 

Anonim Şirketlerde Hisse Devri

Hisse, anonim şirketlerde sermayenin bölünmüş bir kısmını ve buna karşılık gelen hak ve yükümlüleri ifade etmektedir. Anonim şirketler, sermayesi paylara bölünmüş şirketlerdir. Hisse senedi yani pay sahibi, oranına göre şirkete ortak olur.

Anonim şirketlerde birden fazla pay çeşidi bulunur. Payın türüne göre hisse devri farklılık arz etmektedir. Bunları tek tek açıklamak gerekirse:

Hamiline Yazılı Paylar: Pay bedelinin tamamının ödenmesinden sonra bastırılıp, hak sahiplerine dağıtılması zorunlu olan senetlere denir. Bu hisse senetlerinin devredilmesi için alıcı ve satıcı arasında bir anlaşma mevcut olmalıdır. Alıcı, hisse senetlerinin bedelini tamamen ödemek zorundadır. Bedeli tam olarak ödenmeyen hisse senedi geçersiz sayılır. Bu hisse senetlerinin devri, zilyetliğin teslimi ile gerçekleşir.

Nama Yazılı Paylar: Azlığın istemde bulunması şartıyla çıkartılan senetlere denir. Kanunda veya esas sözleşmede aksi bir hüküm yok ise nama yazılı hisse senetleri serbestçe devredilebilir. Bu şekilde senede bağlanmış olan hisseler senedin ciro edilmesiyle devredilebilmektedir. Ciro konusunda özel bir usul mevcut değildir. Senedin sahibi olan kişi, senedi devrettiği kişiyi belirten devir beyanını imzalar.

İlmühaber: Hamiline yazılı paylar çıkartılana kadar, bunların yerine geçmesi amacıyla bastırılan senetlere denir. Nama yazılı senetlerle devir açısından aynı hükümlere tabidir.

Çıplak Paylar: Bir pay hakkının bir senede bağlanmamış olması anlamına gelir. Bu payların devri herhangi bir sınırlamaya tabi olmayıp, devir işlemi alacağın temliki hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilir.

Anonim şirketlerde hisse devri, hissenin tamamı veya bir kısmının devredilmesi şeklinde yapılabilinir. Mevcut bulunan hissedarlara yapılabileceği gibi, şirket dışındaki bir kişiye de yapabilir. Kanuna ve esas sözleşmeye uygun bir şekilde devir gerçekleştirilmelidir.

Hisse Devir Sözleşmesi

Anonim şirketlerde hisse devrinde serbestçe devredilebilirlik ilkesi geçerlidir. Dolayısıyla kural olarak hisse devir sözleşmesi yapılması zorunlu değildir. Fakat bazı durumlarda gerekli olabilmektedir. Bu durumlar:

• Senede bağlanmamış hisse senetlerinin devri: Senetlerin bedeli tamamen ödenmişse alacağın temliki hükümlerine göre devir yapılır. Alacağın temliki sözleşmesinin yazılı yapılması zorunludur. Bu senetlerin bedeli tamamen ödenmemişse devir, borcun nakli çerçevesinde olur. Bu halde de sözleşme yapılması zorunludur.
• Merkezi Kayıt Kuruluşu sistemine tabi şirketlerde hisse devri: Payları borsaya köfte edilmiş olanlar SPK’ya tabidir. Bu anonim şirketlerde pay sahipliği MMK’ da tutulan kayıtlara göre belirlenir. Bu tür anonim şirketlerde de yazılı sözleşme yapılması zorunludur.

Hisse Devrinde Noter Zorunlu Mu?

Hisse devri için sözleşme yapılması gereken haller istisnai olarak yukarıda açıklanmıştır. Bu sözleşmelerin noter aracılığıyla yapılmasına gerek yoktur. Fakat tarafları bağlayıcılığı açısından noter aracılığıyla yapılmasında yarar vardır.

Hisse Devri Tescile Tabi Mi?

Hisse devri tescile tabi değildir. Hisse devir işlemleri tescil edilmeden ilan olunur. Fakat tescil ile ilan edilmek isteniyorsa; noterlik tarafından düzenlenmiş olan hisse devir sözleşmesi, devrin pay defterine işlendiğini gösterir belge ve noter onaylı yönetim kurulu kararı hazırlanmalıdır.

Hisse Devrinin Kanuni Sınırlanması

TTK m.491, bedeli tamamen ödenmemiş nama yazılı payların devrinin, şirket onayıyla gerçekleştirilebileceğini ifade eder. Yönetim kurulu, devir işlemlerini incelemelidir. Eğer ödeme gücünde şüphe duyulan durumlar mevcutsa teminat telkinde bulunabilir.

Hisse Devrinin Esas Sözleşme İle Sınırlanması

Hisse devri, esas sözleşme ile belirlenebilmektedir. Esas sözleşmenin kapsamında hisse devriyle alakalı olarak bir takım sınırlamalar bulunabilmektedir. Fakat, hamiline yazılı hisse senetlerinin devri sınırlamamak olup serbestçe devredilebilirler.

Borsaya kote edilmemiş anonim şirketlerde esas sözleşmede yer alabilecek ret sebepleri TTK m.493 ve 494’te yer almaktadır. Borsaya kote edilmiş anonim şirketlerde hisse devrine ilişkin ret sebepleri ise m.495 ve 498 arasında düzenlenmiştir.

Hisse Devrinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

• Hisse senedinin türü,
• Hisse senedinin bedelinin tamamının ödenip ödenmediği,
• Hisse üzerinde teminat veya haciz gibi bir takım şerhlerin bulunup bulunmadığı,
• Esas sözleşmedeki sınırlamalar,
• Şirketin mali durumu,
• Şirket sermayesinin tamamının ödenip ödenmediği hususlarına dikkat edilmesi gerekir.

Anonim Şirketlerde Sona Erme ve Tasfiye

Anonim şirketler kurulma amaçlarının ortadan kalkması ile sona ererler. Anonim şirketin sona ermesi kendiliğinden veya bir mahkeme kararı ile gerçekleşmektedir. Sona ermeden sonra şirket malvarlığının tasfiye edilmesi gerekir. Eğer şirket birleşme veya tam bölünme sebepleri ile sona erdiyse tasfiye gereken bir mal varlığı kalmadığı için sicilden terkin ile birlikte şirket, tasfiyesiz biçimde doğrudan sona erer. Anonim şirketlerin sona erme sebepleri genel ve özel olarak sınıflandırılır:

Genel Sona Erme Sebepleri

• Esas sözleşmede öngörülmüş olan sürenin sona ermesiyle anonim şirket sona erer. Fakat, sürenin sona ermesine rağmen işlere fiilen devam etmek suretiyle belirsiz süreli hale gelmemişse anonim şirket sona ermez.
• Genel kurul kararı ile anonim şirket sona erebilmektedir. TK m.421/3 uyarınca sermayenin en az %75’ini temsil eden pay sahiplerinin olumlu oyu ile anonim şirket her zaman sona erdirilebilir.
• Şirketin iflasına karar verilmesiyle şirket sona erer.
• Anonim şirketin sahip olduğu amacın, işletme konusunun gerçekleşmesi ya da gerçekleşmesinin imkansız hale gelmesiyle sona erebilmektedir.
• Esas sözleşmede öngörülmüş bulunan bir sona erme sebebinin gerçekleşmesi ile anonim şirket sona erer.
• Şirket kuruluşuna sonradan giderilemeyecek türden eksiklikler varsa ya da kamu düzenine aykırı işlemlerde ve faaliyetlerde bulunulmuşsa anonim şirket sona erebilmektedir.

Özel Sona Erme Sebepleri

• Haklı sebeple fesih davası: TK m.531’de düzenlenmiş bulunan hükme göre haklı sebeplerin var olması halinde, sermayenin en az onda birini ve halka açık şirketlerde yirmide birini temsil eden payların sahipleri, şirketin fesihine karar verilmesini talep edebilirler. Şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesi görevlidir.

Mahkeme fesih kararı vermeyebilir. Fesih yerine, davacı pay sahiplerine, karar tarihine en yakın tarihteki paylarının gerçek değerlerinin ödenip şirketten çıkarılmalarına ya da durumu uygun olan ve kabul edilebilir başka bir çözüme karar verebilir.

Burada haklı sebebi, yalnızca çoğunluğun haklarını kullanırken süreklilik arz edecek bir şekilde, örtülü bir kazanç dağıtımı gibi kötü niyetli hareket etme, haklarını azınlığı sakınarak kullanmaması ve kar payı dağıtılmaması oluşturabilir.

Haklı fesih davasında fesih, her zaman son çaredir.

• Organsız kalma: genel kurul ve yönetim kurulu organları Kurullar halinde çalışır ve bu her iki kurul için de toplantı yeter sayıları aranır. Kurulumlar bu yeter sayılarını karşılayamadıkları zaman toplanamayabilirler ya da bazı durumlarda orada eşitlik gibi sebeplerden dolayı olumlu bir karar almakta mümkün olmayabilir. Bu sebeple şirket organları işlevlerinin yerine getiremez hale gelebilir. Bu durumda TK m.530 gereğince fesih davası açılabilir.

İlgili maddeye göre uzun bir süredir şirketin kanunen gerekli olan organlarından biri yoksa ya da genel kurul toplanamıyorsa pay sahipleri, şirket alacaklıları ya da Gümrük ve Ticaret Bakanlığının talebi üzerine, yönetim kurulu da dinlenerek şirketin durumunu kanuna uygun hale getirilmesi için bir süre belirlenir. Bu süre içerisinde bir düzeltme olmaz ise mahkeme şirketin fesine karar verir.

Şirketin feshine yol açabilecek organlık durumu, şirketin günlük işlemler dolayısıyla dahi temsil edilemez hale gelmiş olmasıdır.

---

Anonim Şirketin Sona Ermesi ile ilgili daha detaylı bilgi edinmek isterseniz, ilgili içeriğimizi ziyaret edebilirsiniz.

---

Sona Ermenin Tescil ve İlanı

Şirketin sona ermesi, iflas ya da mahkeme kararı dışında bir sebepten kaynaklıysa, yönetim kurulu tarafından ticaret siciline tescil ve ilan ettirilir. Sona eren şirket, kanunda yer alan istisnalar haricinde tasfiye haline girer. Bir şirket tasfiye aşamasına girdiğinde şirketin hukuki statüsü değişir. Şirketin ticaret ünvanında bir değişiklik gerçekleşir ve ticaret ünvanı önüne ‘ tasfiye halinde’ şeklinde bir ibare eklenir. Çünkü, tasfiye ile birlikte şirketin fiil ehliyeti de kısıtlanır ve bu husus üçüncü kişiler tarafından bilinebilir kılınmalıdır.

Anonim Şirketlerde Tasfiye Süreci

Tasfiye süreci, şirketin sona erme sebebinin gerçekleşmesi ile başlar ve şirketin ticaret sicil inden terkin edilmesine kadar olan bir zaman aralığını kapsar. Tasfiye aşamasında önem arz eden hukuki durumlardan biri, yukarıda da belirtildiği üzere şirketin ticaret ünvanının değişmesidir. Bir diğer durum ise şirketin amacının değişmesi halidir. Şirket tasfiye aşamasında, esas sözleşmede yazılı işletme amacı dairesinde her türden işlevi tesis etse bile bu işlemler ancak mevcut borçları ödemek amacıyla sınırlanmış durumdadır.

Tasfiyenin Aşamaları

• Borçların ödenmesi,
• Sermaye bedellerinin iadesi,
• Tasfiye bakiyesinin dağıtılması

Şirket sermaye bedellerinin iadesine başlanmasıyla gerçek anlamda sona erer. Sermaye bedenlerin iadesine başlanması ile artık ortada sermayesi bulunan ve sermaye payları bölünmüş bir şirketten bahsetmek imkanı bulunmaz. bu bakımdan şirket artık bir anonim şirket tanımını karşılamaz ve gerçek anlamda sona ermiş olur.

Şirketin tüzel kişiliğinin kaybı ise sicilden terkin edilmek şartına bağlıdır, bu sebeple sermaye bedellerin iadesi ile birlikte şirket, ticaret sicilinde terkin olununcaya kadar tüzel kişiliğini korur. Dolayısıyla şirketin resmi olarak sona erme tarihi ticaret sicilinden terkin olunduğu tarihtir.

Sıkça Sorulan Sorular

Anonim Şirket Nedir?

Anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olup, yalnızca kendi malvarlığıyla borçlarından sorumlu olan ve pay sahiplerinin şirkete karşı yalnızca taahhüt ettikleri sermaye paylarıyla yükümlü olduğu bir şirket türüdür. Bu şirket tipi, Türk Ticaret Kanunu’nun 329. maddesinde düzenlenmiştir.

Anonim Şirket Nasıl Kurulur?

Anonim şirketin kuruluşu için şu işlemlerin gerçekleşmesi gereklidir; esas sözleşmenin imzalanması ve noterden tasdik edilmesi, ayni sermaye varsa mahkemeden bilirkişi temin edilmesi, nakdi sermayenin dörtte birinin ödenmesi, kurucuların beyanı, ticaret tescil ve ilan ne de kuruluş belgelerin sicile teslimi.

Genel Kurul Toplantısı Ne Zaman Yapılır?

Olağan genel kurul toplantısı, her hesap dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılır. Olağanüstü genel kurul toplantısı toplantının yapılmasını gerektiren hallerin ortaya çıktığı zamanlarda yapılır.

Genel Kurul Toplantısı Nerede Yapılır?

Esas sözleşmede aksine bir hüküm yoksa, şirketin merkezinin bulunduğu mülki idare birimi sınırları içerisinde yapılır. Eğer esas sözleşmede toplantının hangi adreste yapılacağı belirtilmemişse, bunu toplantı çağrısı yapanlar belirler. Toplantı yapılacaksa bu durum esas sözleşmede açıkça düzenlenmiş olmalıdır.

Çağrısız Genel Kurul Toplantısı Yapılabilir Mi?

Tüm pay sahipleri veya temsilcileri, aralarından biri dahi itirazda bulunmaz ise çağrı usulüne uyunmadan genel kurul olarak toplanabilir ve toplantıya her sayısı var olduğu sürece de karar alabilirler.

Genel Kurulda Yönetim Kurulu Üç Yıl Süre İle Seçilebilir Mi?

Şirket esas sözleşmesinde öngörülen süreler geçerli olmaktadır. dolayısıyla esas sözleşmenin yönetim kurulu ve süresi ile ilgili maddesine göre en az bir yıl ve en çok üç yıl süreyle olmak üzere yönetim kurulu seçilebilir.

Kuruluşu ve Esas Sözleşme Değişikliği Bakanlık İznine Tabi Olan Anonim Şirketler Hangileridir?

Sigorta şirketleri, bankalar, finansal kiralama şirketleri, bağımsız denetim şirketleri, faktoring şirketleri, umumi Mağazacılıkla uğraşan şirketler, gözetim şirketleri varlık yönetim şirket, tarım ürünleri lisanslı depoculuk şirketleri, döviz büfesi işleten şirketler, teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketleri, sermaye piyasası kanununa tabi şirketler, serbest bölge kurucusu ve işleticisi şirketlerdir.

Bu şirketlerde genel kurul toplantıları ancak izin alındıktan sonra yapılabilmektedir.

Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyeleri En Az Kaç Kişi Olmalıdır ve Yönetim Kurulunun Görev Süresi Ne Kadardır?

Bir veya birden fazla kişi yönetim kurulunda bulunabilir. Yönetim kurulu üyeleri en fazla üç yıl görev yapmak üzere seçilmektedir. Esas sözleşmede aksi bir hüküm bulunmamaktaysa aynı kişiye yeniden yönetim kurulu üyesi olarak seçilebilir

Genel Kurul Toplantısına Bakanlık Temsilcisi Çağrılması Gereken Konular Hangileridir?

Sermayenin artırılması veya azaltılması, kayıtlı sermaye sistemine geçilmesi ya da çıkılması, kayıtlı sermaye tavanını artırılması, birleşme, bölünme ya da tür değişikliği konuları müzakere edilecek olan genel kurul toplantılarında, genel kurula elektronik ortamda katılım sistemini uygulayan anonim şirketlerin genel kurul toplantılarında, yurt dışına yapılacak olan genel kurul toplantılarında ve yurt dışında yapılacak imtiyazlı Paris sahipleri özel kurul toplantılarında bakanlık temsilcisi bulunmalıdır.

Yönetim Kurulu Üyelerinden Birinin İstifa Etmesi Halinde Ne Yapılmalıdır?

İstifanı ardından yönetim kurulu üyeliğine ortaklardan biri, ilk yapılacak olan genel kurul toplantısına kadar, atanmalıdır.

Ortaklar Dışında Birisi Yönetim Kurulu Üyesi Olabilir Mi?

TK m. 359 uyarınca anonim şirketin, esas sözleşmeyle atanmış veya genel kurul tarafından seçilmiş bir veya birden fazla kişiden oluşan bir yönetim kurulu bulunmaktadır. Bu nedenle, yönetim kurulu üyeliğine şirket ortağı olmayan bir kişi de seçilebilir.

Anonim Şirketlerin Tutması Zorunlu Olan Defterler Hangileridir?

Yevmiye defteri, pay defteri, genel kurul karar defteri, pay sahipleri defteri, tahvil defteri, yönetim kurulu karar defteri, envanter ve bilanço defteri.

Anonim Şirket Neden Sona Erer?

Esas sözleşmede şirket için öngörülen sürenin dolması, şirketin kuruluş amacının gerçekleşmesi ya da gerçekleşmesinin imkansız hale gelmesi, şirketin iflas etmesi, esas sözleşmede kararlaştırılmış olan sona erme sebeplerinin gerçekleşmesi, esas sermayenin üçte ikisinin kaybı durumunda pay sahiplerinin kalan sermaye ile devam etmeye karar vermemesi ya da sermaye arttırma yoluna gitmemeleri halinde anonim şirket sona erer. Bunların dışında pay sahiplerinin iradesine dayalı olarak fesih nedenlerinin varlığı halinde, şirketin birleşmesi veya devri halinde ya da genel kurulun şirketi feshine karar vermesi halinde anonim şirket sona erer. Ayrıca mahkeme kararı ile olan haklı sebeplerin varlığı halinde ya da organ eksikliği halinde sona erer.

Tasfiye Aşamaları Nelerdir?

Şirketin mali durumu ile ilgili olarak bilanço hazırlanır ve genel kurul tarafından onaylanır, alacaklılar çağrılır, devam eden şirket işleri tamamlanır, şirket borçları ödenir eğer iflas hali mevcutsa mahkemeye bildirimde bulunur ve son olarak ticaret siciline sona erme hali tescil ve ilan edilir.

Anonim Şirketlerde Azınlık Hakları Nelerdir?

• Genel kurulu toplantıya çağırma ve gündem madde ekletme
• Özel denetçi atanmasını talep etme
• Genel kurul toplantısının ertelenmesini talep etme
• Haklı sebeplerle şirketin feshi davasını açma
• Bilgi alma ve inceleme
• Belirli grupların yönetim kurulunda temsil edilmesi
• Yönetim ve denetim kurulu üyelerinin ibra edilmesini engelleme
• Name yazılıp pay senetlerinin basılmasını talep etme
• Kayıtlı sermaye sisteminde azınlığın dava açması

Sonuç

---

Anonim şirketler ile ilgili yaşadığınız sorunlarda, Burak Temizer Hukuk Bürosu’nun deneyimli İstanbul şirket avukatı kadrosu her zaman yanınızda yer almaktadır.

---

Anonim şirketin sunduğu avantajlardan en iyi şekilde faydalanabilmek ve olası hukuki sorunlardan korunmak adına, ticaret ve şirketler hukuku alanında uzman bir avukatın rehberliği önem arz etmektedir. Burak Temizer Hukuk Bürosu olarak uzman avukat kadromuzla anonim şirketlerin kuruluş aşamasından itibaren tüm hukuki süreçlerde sizlere yardımcı olmak için buradayız. Risklerinizi minimize etmek ve ticari faaliyetlerinizi güven içinde sürdürmeniz için şirketler hukuk hukuku alanında tecrübeli hukuk büromuza danışabilirsiniz.

İPEK HEPDİKER
BURAK TEMİZER HUKUK BÜROSU