İşten çıkarılan işçinin hakları, işçi ile işveren arasındaki kurulan bağın temelini oluşturan önemli bir hukuki düzenlemedir. Çünkü bağlı olduğu iş sözleşmesine hakim olmayan, haklarını tam olarak bilmeyen işçiler, işten çıkarıldıklarında haklarını yeterli düzeyde arayamamaktadırlar. Pek çok işveren de bu sebeple işçinin hakları üzerinden tasarruf yapabilmektedir. Peki, haksız yere işten çıkarılan işçinin hakları nelerdir? Şimdi içeriğimizde bu konunun tüm detaylarını ele alacağız.
İçindekiler
Haksız Yere İşten Çıkarılan İşçinin Hakları
İşçi ile işveren arasında, iş sözleşmesine dayanan bir anlaşma bulunmaktadır. Bu kapsamda iş sözleşmesi ile hem işverenin hem de işçinin hakları korunmakta, yazılı ya da sözlü olarak düzenlenebilmektedir. İşte bunun için işçi ya da işveren, haklarını devreye sokmak istediğinde, iş sözleşmesine dayanarak haklarını elde edebilmektedir. Peki, işten çıkarılan işçinin hakları nelerdir? Şimdi size bunu detayları ile açıklamaya çalışalım.
1. İşten Çıkartılan İşçinin Kıdem Tazminatı Hakkı
Bir işçinin bu davayı açmaya hak kazanabilmesi için belirli koşulların gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Kişi o iş yerinde en az bir yıl çalışıyor olmalıdır ki kıdem tazminatına hak kazanabilsin. Bir iş yerinde iki yıl çalışan ve on yıl çalışan kişinin kıdem tazminatı aynı değildir. Bir yıldan sonra çalışılan her yıl için kıdem tazminatı artmaktadır.
Bir diğer koşul da iş sözleşmesinin işçinin kusuruyla sona ermemesidir. İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için sözleşmenin bitmesinde kusurunun rolü olmamalıdır. Kişi haksız yere işten çıkarıldıktan sonra 5 yıllık süresi işlemeye başlamaktadır. 5 yıllık zamanaşımı süresi bulunan kıdem tazminatını alabilmek için işçi beş yıl içinde mahkemeye başvurup dava açmalıdır. Kıdem tazminatı özel bir yöntemle hesaplanmaktadır. Buradan hareketle, işten çıkarılan işçinin tazminat hakları içerisinde kıdem tazminatı hakkı oldukça önemlidir.
İstifa Eden İşçi Tazminat Alabilir Mi? Kıdem Tazminatı konulu içeriğimizi de ziyaret edebilirsiniz.
2. İşten Çıkartılan İşçinin İhbar Tazminatı Hakkı
İşten çıkan işçinin hakları içerisinde ihbar tazminatı da önemli bir yer tutmaktadır. İşçiler bir işten ayrıldıktan sonra yeni bir işe girmelidir ki hayatını devam ettirebilsin ve para kazanabilsin kanunumuz da bu konuyu düşünerek işverenlere işçilere işten çıkarılacaklarını önceden bildirme yükümlülüğü getirmiştir. Yukarıda bahsettiğimiz üzere nasıl ki kıdem çalıştıkça artıyorsa ihbar etme süresi de işçinin hizmet etme süresine göre farklılık göstermektedir.
İşçi kimse o iş yerinde 6 aydan az olan çalışma dönemi geçirmiş ise bildirim süresi iki hafta öncesidir. 6 aydan 1,5 yıla kadar olan çalışma döneminde 4 hafta, 1,5 yıldan 3 yıla kadar olan çalışma dönemi için 6 hafta ve 3 yıldan fazla olan çalışma dönemi için 8 haftadır. İşçiye bildirim yapıldıktan sonra kişinin günlük 2 saatlik bir iş arama izni bulunmalıdır.
İş arama izin hakkı olan günlük 2 saati işçiler isterlerse birleştirerek toplu bir biçimde kullanabilmektedirler. Bunu yapabilmesinin şartları işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır. Bahsettiğimiz sürelere uyulmaması durumunda işçi ihbar tazminatına hak kazanmaktadır. İhbar tazminatı davası açabilmek için bu hak gerekmektedir.
İş Kazası Nedeniyle Tazminat Davası isimli içeriğimizi de inceleyebilir ve kapsamlı bilgi alabilirsiniz.
3. İşten Çıkartılan İşçinin Fazla Mesai Alacağı Hakkı
Günümüzde 45 saatlik çalışma süresini aşan çalışma süresine mesai denmektedir ve kişi 45 saati aşan her çalışma saati başına mesai ücreti olarak adlandırılan ücretle ücretlendirilmektedir. İşçi 45 saatten fazla çalışabilmektedir. Eğer ki fazla çalışan işçiye 45 saat üzerinde çalışılan süreler için ücret verilmemesi durumunda işçi bunun için dava açabilmektedir. Bu davaya fazla mesai alacağı denmektedir.
İşçinin yaptığı fazla mesai saatlerini işveren tutmakla yükümlüdür. İşçi de bu tutulan kayıtları imzalamakla yükümlüdür. Eğer işveren bunları kayıt altına almamış ise hukuka uygun her türlü delille işçi bunu ispatlayabilmekte ve hakkını kazanabilmektedir. Bir hukuki uzmandan yardım almak kişi açısından en sağlıklı yol olacaktır.
4. İşten Çıkartılan İşçinin Maaş ve Asgari Geçim İndirimi Hakkı
İşçi işten çıkarıldı ve içeride alacağı olan maaşı kalmış ise bunu talep etme hakkı saklıdır. İçeride alan ücretinin miktarı önemli değildir 1 haftalık ücret de olsa 1 günlük ücret de olsa kişinin bunu isteme hakkı saklıdır. Bu hakkının oluşmasında kişinin haklı veya haksız bir şekilde işten çıkartılmasının bir önemi bulunmamaktadır.
İşveren işçiye asgari geçim indirimi ödemelerini yapmamışsa veya bir süredir yapmıyorsa kişi geriye dönük beş yıllık süreli olarak tamamını isteyebilmektedir. Asgari geçim indirimi bir vergi indirimidir. Çalışanın aldığı ücretin belirli bir kısmı vergi dışı bırakılarak vergilendirme yapılmadan çalışana verilmelidir.
5. İşten Çıkartılan İşçinin Yıllık İzin Alacağı Hakkı
Yıllık izin kişinin bir yıllık çalışmasını tamamlamasıyla beraber kazandığı bir haktır. Bu kazanılan hak bir yıllık çalışmanın karşılığında dinlenme hakkıdır diyebiliriz. İşçiler bu yıllık izin süresinde çalışıyormuşçasına maaşları devam etmektedir.
İşçiler ekonomik sıkıntılardan dolayı bu sürede hem çalışmak hem de yıllık izin maaşını alarak gelirlerini artırmayı hedefleyebilmektedirler fakat bu mümkün değildir. Yıllık izin paraya da çevrilmemektedir. Paraya çevrildiği tek durum işçinin işçi hakları kapsamında, kendisine kullandırılmayan yıllık izin karşılığını almasıdır.
İşçinin Çalışma Süresinden Sayılan Halleri
İşçinin çalışma süresinde sayılan haller, çeşitli durumlara göre değişiklik göstermektedir. Bu halleri bilmek, hakkınızı tam anlamıyla savunabilmek adına son derece önemli olacaktır. Şimdi bunlardan söz edelim.
- İşçinin kaza geçirerek işe gidemediği günler,
- Yakalandığı hastalık nedeniyle işe gidemediği günler,
- Kadın işçiler bakımından doğum öncesi ve sonrasında verilen izinler,
- 90 günden fazla olmayan kişinin kanundan doğmuş olan yükümlülüklerinden ötürü işe gidemediği günler ve
- İşyerinde zorlayıcı bir durum olması durumunda bir haftadan fazla işe gidemeyen işçinin çalışmadığı sürenin işçinin işe yeniden başlaması durumunda on beş günlük kısmı, bu hallerdendir.
Yukarıdaki sebepler gerekçe gösterilerek işçinin maaşından ve tazminat haklarından kayıp yaşanırsa, bu kayıplar önlenebilecektir. Tabii ki bu süreçte alanında uzman bir iş hukuku avukatından destek almanız son derece önemlidir.
İşçinin İşe İade Davası
İşçinin haksız yere işten çıkarılması halinde işe iade hakkı da bulunmaktadır. Ancak işe iadenin gerçekleşebilmesi için dava açılması gerekir. İşe iade davasının açılabilmesi için de bu davanın şartlarının gerçekleşmiş olması zorunludur.
- İlk olarak İş Kanunu kapsamında çalışıyor olmak gerekmektedir.
- Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olmak gerekmektedir.
- İşyerinde en az 30 kişinin çalışıyor olması gerekmektedir.
- İşçinin en az 6 aylık kıdeminin bulunması gerekmektedir.
- Feshin geçerli bir sebebe dayanmaması, yani işveren tarafından haklı bir sebebe dayanmaksızın işten çıkarılmak gerekmektedir.
- İş kanununda tanımı yapılan işveren vekili olmamak gerekmektedir.
İşe İade Davası hakkında daha kapsamlı bilgi edinmek isterseniz, ilgili içeriğimize göz atabilirsiniz.
İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gönderilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca arabuluculuk kurumuna fesih bildirim tarihinden itibaren bir aylık süre içerisinde başvuru yapmalıdır. Eğer arabuluculuk sonucunda bir anlaşmaya varılmamış ise işçi arabuluculuk neticesinde düzenlenen son tutanağın düzenlenme tarihinden itibaren iki hafta içerisinde iş mahkemesinde dava açabilir.
- İlk olarak işveren tarafından feshin tebliğ edildiği süreden başlayarak bir ay içinde arabuluculuğa başvurmak gerekmektedir.
- Eğer bir anlaşmaya varılmamış ise son tutanağın düzenlenme tarihinden itibaren iki hafta içerisinde dava açılmalıdır.
İşe iade davasında işverene feshin haklı olduğunu ispatlaması yüklenmiştir. İşveren işçiyi haklı bir sebebe dayanarak işten çıkardığını ispatlamalıdır. Eğer ki işçi feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ediyorsa bunu ispat etmek işçinin yükümlülüğüdür.
İşverenin Haklı Sebeple Fesih Hakkı isimli içeriğimizi de inceleyebilir ve kapsamlı bilgi edinebilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
İşten Çıkartılan İşçinin Hizmet Tespit Davası, Sigortasız Çalıştırılan İşçinin Açacağı Dava Nedir?
Kişilerin emekli olabilmeleri için sigortalı olarak çalışmaları gerekmektedir. Bir işçi çalıştığı süre boyunca sigortasının yatırılmadığını fark ederse ne yapmalıdır.
Sosyal güvenlik hakkı anayasal bir haktır. Sosyal Güvenlik Kurumu kısaca SGK’ye hizmet süresinin eksik bildirilmesi, sigortalılığının bildirilmemesi, giriş tarihinden geç tarihte giriş yapılması, işten ayrılma durumu olmamasına rağmen böyle olmuşçasına giriş çıkış yapılması veya hiç sigortası yaptırılmayan işçinin işverene karşı açması gereken dava hizmet tespit davasıdır.
5 yıllık hak düşürücü süreye tabidir. Kişinin emekliliğini etkileyen önemli bir husus olduğundan hizmet tespit davasında hukuki yardım almak gerekmektedir. Ayrıca SGK’ya ihbarda da bulunabilir.
İş Kazası Sebebiyle İşten Çıkartılan İşçi Ne Yapabilir?
Günümüzde iş kazaları sürekli karşılaşmakta olduğumuz bir gerçektir. İşçiler uğradıkları iş kazaları sebebiyle hak kaybına uğrayabilmekte ve bunun için iş kazasına ilişkin tazminat davası açabilmektedir. Ancak iş kazası sebebiyle işten çıkarılan işçinin hakları bulunuyor. Bu haklar sebebiyle ilgili hukuki yol doğru izlendiğinde, hak iadesinin elde edilmesi de mümkün oluyor.
İş Kazası Bildirimi ve SGK Süresi hakkında en kapsamlı bilgiyi elde etmek isterseniz, ilgili içeriğimizi ziyaret edebilirsiniz.
Sendika Üyesi Olduğum İçin İşten Çıkarıldım Ne Yapmam Lazım?
Sendikalara üye olmak işçilere anayasa tarafından tanınan bir haktır. İşverenler eğer işçileri rahatsız duyduğu sendikalardan dolayı işten çıkarırsa bu durumda işçilerin kanun tarafından tanınan sendikal tazminat hakkı bulunmaktadır. İşverenlerin işçileri sendika üyesi olduğu için işten çıkartıyorsa hukuka aykırı hareket etmiş olmaktadır. Anayasa kanunların bile üstünde gelmektedir.
İşçi Haklarını Korumak İçin Ne Yapmalıyız?
İşçi haklarını korumak için ilk olarak arabuluculuk kurumuna başvurmalıyız. Arabuluculuk kurumundan bir sonuç elde edemez isek iş hukuku alanında uzman olan bir avukattan yardım alarak dava açmalıyız. Yukarıda da bahsettiğimiz üzere hangi davanın avantajlı olacağını avukat yardımıyla beraber belirleyip dava açılmasında fayda bulunmaktadır.
İşverenim Doğum İzni Vermedi, Doğum İzni Alamadığım İçin İşten Ayrıldım Ne Yapmam Lazım?
Kadın işçiler doğumlarının öncesinde ve sonrasında alacakları doğum izninde çalışmış gibi sayılmaktadırlar ve ücretleri ödenmektedir. Eğer işvereniniz size böyle bir durumda izin vermemiş ise ilk önce arabuluculuk kurumuna sonrasında ise duruma göre işe iade davası veya alacak ve tazminat davası açmanız gerekmektedir. Hukuki yardım almanız hakkınızı korumanızda en sağlıklı çözüm yolu olacaktır.
Haksız Yere İşten Çıkarıldım Ne Zaman Dava Açmam Gerekiyor?
Böyle bir durumda kanunda belirtildiği üzere ilk olarak arabuluculuk kurumuna başvurmak gerekmektedir. Fesih tarihinden itibaren 1 ay içinde arabulucuya anlaşılamaması durumunda son tutanakla beraber 2 hafta içinde mahkemeye başvurulması gerekmektedir.
İbraname İmzaladım Ama Gerçeği Yansıtmıyor Ne Yapmam Lazım Haklarımı Alabilir Miyim?
Böyle bir durumda korkmanıza gerek yoktur. İbranamede bulunduğunuz irade beyanı her şeyi bitirmemektedir. Büromuza danışarak alacağınız hukuki destekle dava yoluyla kalan haklarınızı talep edebilirsiniz.
10 Aydır Çalışıyorum Kıdem Tazminatı Alabilir Miyim ?
Kıdem tazminatı alabilmenin şartlarından birisi bir yıl boyunca çalışmaktır. Kişi bir yıl boyunca çalışmamış ise kıdem tazminatına hak kazanması mümkün değildir. Kıdem tazminatı bir yıl çalışma sonrasında doğan bir haktır.
5 Yıllık İşçiyim Kıdem Tazminatımı Çalışma Sürem Etkiler Mi?
Kıdem tazminatı bir yıl çalışıldıktan sonra kazanılan bir haktır. Bir yıldan sonra geçen her yıl için kıdem tazminatı artmaktadır. Özel bir hesaplamaya tabi olan kıdem tazminatı haksız işten çıkarılan işçilerin açacağı dava sonrasında bilirkişiler tarafından hesaplanmaktadır.
İşten Çıkarıldım Ne Kadar Tazminat Alabilirim? İşten Çıkartılan İşçinin Hakları Nelerdir?
Tazminat hesapları çıkarılma şeklinize, açacağınız davaya, işte çalışma sürenize gibi bir çok farklı duruma bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Alacağınız hukuki yardım neticesinde açmayı belirlediğiniz dava sonucu bunu hesaplamak daha sağlıklı olacaktır.
Patronum İşten Çıkartılacağımı Söyledi İş Bulmak İçin Sürem Yok Ne Yapmam Lazım? İşten Çıkartılan İşçinin Hakları Nelerdir?
Size patronunuz tarafından böyle bir ihbarda bulunulmuş ise süre konusunda korkmanıza gerek bulunmamaktadır. İşçilerin böyle bir fesih ihbarıyla karşılaşmaları durumunda günde 2 saatten az olmamak koşulu ile yeni iş arama hakları bulunmaktadır. Size böyle bir süre tanınmaması durumunda hakkınızı savunabilirsiniz. Uğradığınız zararların tazminini isteyebilirsiniz.
Arabuluculuk Kurumuna Başvurmadan Dava Açtım Ne Yapmam Lazım?
Arabuluculuk kurumuna başvurulması kanunda bir şart olarak belirtilmiştir. Açmış olduğunuz dava usulden dolayı ret edilecektir. Korkmanıza gerek yoktur. Büromuzun deneyimli avukatlarına başvurabilirsiniz. Mahkemenin ret kararının tebliğinden itibaren iki hafta içinde arabuluculuk kurumuna başvuru yapabilirsiniz.
İhbar Tazminatı Ne Kadardır? İşten Çıkartılan İşçinin Hakları Nelerdir?
İhbar tazminatı sizin ne kadar çalıştığınıza ve size yapılan bildirim süresine göre değişiklik göstermektedir. 6 aydan az olan çalışma dönemi için 2 haftalık ücret, 6 aydan 1.5 yıla kadar olan çalışma dönemi için 4 haftalık ücret, 1.5 yıldan 3 yıla kadar olan çalışma dönemi için 6 haftalık ücret, 3 yıldan fazla olan çalışma dönemi için 8 haftalık ücrettir.
Evlenmesi Sebebiyle İstifa Eden Kadın İşçi Kıdem Tazminatı Alabilir Mi?
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi kıdem tazminatı alabilmek için en az bir yıl boyunca çalışmak gerekmektedir. Bunun bir istisnası bulunmaktadır. Yasal düzenlemeye dayanarak kadın işçiler, evlenmeleri sebebiyle işten ayrılması durumunda, çalışma süresince süreye oranla kıdem tazminatı almaya hak kazanmaktadırlar. Bu hakkın kullanılabilmesi iş akdinin evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde yazılı feshi, evlilik cüzdanının işverene sunulması ve yapılan feshin sebebinin evlilik olduğunun açıkça belirtilmesine bağlıdır.
İşçinin Yazılı Bir Sözleşmesi Olmaması Durumunda Ne Olmaktadır?
İşçi ile yazılı sözleşme yapılmayan durumlarda işveren taraf işçi tarafa en geç iki ay içinde genel ve özel çalışma koşullarını, günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymakla yükümlü oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlüdür. Süresi bir ayı geçmeyen sözleşmelerde bu hüküm geçmemektedir. İş sözleşmesi iki aylık süre dolmadan sona ermiş ise, bu bilgilerin en geç sona erme tarihinde işçiye yazılı olarak verilmesi zorunludur.
İşten çıkarılan işçiye hakları verilmesi durumunda anlaşma sağlanmış olmaktadır. İş verenin ayrı bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Burada ibraname verilmesi şarttır. İbranamede işçinin bütün haklarını aldığına dair irade beyanı yer almaktadır. Bu ibraname gerçeği yansıtmıyor ise imzalamış olsa dahi dava yoluna başvurarak verilmeyen haklarını talep edebilmektedir. İşten çıkarılan işçinin haklarını irdelerken aslında iki farklı açıdan inceleme yapmak doğru olacaktır.
Kişi haklarını alarak o işten çıkmışsa anlaşma sağlanmış demektir. Fakat işçi haklarını alamamış ve işten çıkarılmışsa iş kanununa bakmak işçinin haklarını aramak gerekmektedir. İş kanunu genelde işçiyi ve işvereni birbirlerine karşı korumak amacıyla çıkmış bir kanundur. Günümüzde pek çok kez karşı karşıya gelinen bir durum olan işçi ve işveren anlaşmazlıklarını çözüme kavuşturma gayesi bulunmaktadır. Kimi işverenler kanuna uygun şekilde hareket edip işçilere hakkı olan haklarını teslim ederken kimi işverenler ise güçlerine güvenip işçinin bir şey yapamayacağını düşünüp veyahut farklı sebeplerden dolayı işçilere haklarını vermeden ve haklı bir sebep olmadan işçileri işten çıkartmaktadır.
İş Hukuku Alanında Hukuki Desteğin Önemi ve İşçi Avukatı İle Çalışmanın Faydaları
Haksız yere işten çıkarılan işçi hakları ile ilgili yaşadığınız sorunlarda, Burak Temizer Hukuk Bürosu’nun deneyimli İstanbul iş hukuku avukatı kadrosu her zaman yanınızda yer almaktadır.
İş davaları, kişilerin hem ekonomik birikimlerini hem kişisel haklarını/gururlarını hem de zamanlarını ve dahi emeklerini doğrudan ilgilendirmektedir. İş hukukunun usul açısından pek çok ince noktası bulunmaktadır. Hele ki işçi hakları konusu çok niş bir alandır. Mağdur olmamak adına hukuki bir destek almanın bir avukatla bu işleri yürütmenin önemi çok ama çok büyüktür. Hukuki bir destek almadan yapacağınız bir işlemin hak kaybı yaşamanıza neden olabileceğini unutmamanız gerekmektedir. İş hukuku alanında deneyim sahibi olan iş hukuku ofisimize iş hukuku avukatlığı için her zaman ulaşabilirsiniz.
ERDOĞAN HEYBET
BURAK TEMİZER HUKUK BÜROSU
