Atatürk’e hakaret suçu, ceza hukuku kapsamında ele alınmakta olup, en çok sosyal medya mecraları üzerinden işlenmektedir. Peki, Atatürk’e hakaret suç mudur? Atatürk’e hakaret, bir suçtur ve bu suçu işleyenler bir ila üç yıl arasında hapisle cezalandırılırlar. Atatürk’e hakaret suçuyla ilgili hukuki unsurlar 5816 Sayılı Atatürk Aleyhinde İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanun’da düzenlenmiştir. Bu Kanun, Atatürk’ün şahsına ve manevi değerine karşı yapılan davranışları yasaklamış ve bu tür davranışlarda bulunan faillere ceza uygulanmasını öngörmüştür.
İçindekiler
- 1 Hakaret Suçu Nedir?
- 2 Atatürk’e Hakaret Suçunun Cezası
- 3 Atatürk’e Hakaret Suçunun Nitelikli Halleri
- 4 Atatürk’e Karşı İşlenen Suçlarda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
- 5 Atatürk’e Karşı İşlenen Suçlarda Zamanaşımı
- 6 Atatürk’e Karşı İşlenen Suçlarda Görevli Mahkeme
- 7 Atatürk’e Karşı İşlenen Suçlarda Muhakeme
- 8 Sıkça Sorulan Sorular
Hakaret Suçu Nedir?
Herhangi bir kişinin onuruna, şerefine veya saygınlığına rencide edebilecek nitelikte söylemde bulunan kişi Türk Ceza Kanunu (TCK) 125 kapsamındaki hakaret suçunu işlemiş olur. Aşağıda daha detaylı belirtileceği üzere Atatürk’e hakaret suçlarında TCK hükümleri uygulanmaz. 5816 Sayılı Kanun uygulanır.
Hakaret Suçu ile ilgili detaylı bilgi almak isterseniz, ilgili içeriğimizi ziyaret edebilirsiniz.
Yargıtay’ın hakaret saydığı bazı kelimeler ve tamlamalar aşağıda verilmiştir:
- Küfür içeren herhangi bir kelime ya da tamlama
- Vatan haini
- Şarlatan
- Şerefsiz
- Kör
- Topal herif vs.
Yargıtay’ın hakaret saymadığı bazı kelimeler ve tamlamalar:
- Allah belanı versin
- Lan sen ne biçim adamsın sana yazıklar olsun
- Adam değilsin lan
- Korkak
- Gavur
- Yalancı vs.
Hakaret Sayılmayan Kelimeler hakkında da bilgi almak isterseniz, sizin için hazırladığımız içeriğimizi inceleyebilirsiniz.
Kişinin Hatırasına Hakaret suçu Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) düzenlenmiştir. Mustafa Kemal Atatürk, ülkenin kurucu değeri olduğundan ve halk tarafından çok önemli bir kişi olarak kabul edildiğinden Atatürk’e hakaret suçu için ayrıca bir kanuna ihtiyaç duyulmuştur. Dolayısıyla 5816 Sayılı Kanun, 1951 tarihinde kabul edilmiş ve yürürlüğe girmiştir. TCK’de düzenlenen “Kişinin Hatırasına Hakaret” suçu ile “Atatürk’e Karşı İşlenmiş Hakaret Suçu” birbirine karıştırılmamalıdır. Atatürk’e karşı olan hakaret suçlarında TCK değil 5816 Sayılı Kanun uygulanır. Atatürk’e hakaret suçu şikayete bağlı suç değildir. Savcılık tarafından re’sen soruşturulur ve kovuşturulur (m.3)
Ceza Hukuku ile ilgili daha detaylı bilgi almak ve Ceza Hukuku alanındaki diğer konularda bilgi edinmek isterseniz, ilgili sayfayı ziyaret edebilirsiniz.
Atatürk’e Hakaret Suçunda Korunan Hukuki Değer
Atatürk’e hakaret suçunda Atatürk’ün manevi değeri ve hatırasının korunması amaçlanmıştır. Atatürk’e karşı kötü niyetli olarak argo kullananlar ya da daha da ileri gidip küfür edenler, aşağılayanlar, heykeline ya da kabrine saldıranlar cezalandırılır.
Atatürk’e Hakaret Suçunda Eylem
Mustafa Kemal Atatürk’ün şahsına, manevi değerlerine ya da hatırasına alenen sövmek Kanun’da suç olarak düzenlenmiştir. 5816 Sayılı Kanun, faile ceza verilmesi için bir aleniyet aramıştır. Örneğin; halka açık bir etkinlikte, sınıfta ya da sosyal medyada Atatürk’e hakaret etmek suçtur. Atatürk’e karşı hakaret suçu, sadece ağızdan çıkacak kelime ya da cümlelerle değil Atatürk’e karşı yapılmış olan alay edici her türlü eylemle de oluşur. Somut bir örnek vermek gerekirse, geçtiğimiz yıl okuduğu okulda, teneffüs esnasında Atatürk’ün bulunduğu görseli cinsel organına süren bir çocuk, Atatürk’e hakaret suçundan dolayı tutuklanmıştı.
Bu başlık altında önemli bir hususun altını çizmek gerekir. 5816 Sayılı Kanun’un amacı Atatürk hakkında olumsuz konuşan herkesi cezalandırmak değil, Atatürk hakkında kötü niyetle argo ya da küfürlü cümleler kuranları cezalandırmaktır. Dolayısıyla Atatürk’ün şahsını ya da Atatürk’ün zamanında yapmış olduğu herhangi bir şeyi argo veya küfürlü kelimeler kullanmadan eleştirmek suç değildir. Örneğin; ‘’Atatürk bence x inkılabını yapmamalıydı. Bence yanlıştı’’ demek suç değildir. Çünkü eleştiride bulunmak bir özgürlüktür ve herkes herkesi, Anayasa’nın ve kanunların çizdiği sınırlar çerçevesinde eleştirebilir. Ancak eleştirme amacından uzak olarak, Atatürk’e veya Atatürk’ün mirasına saldırıda bulunularak yapılırsa bu durum suçtur ve cezalandırılmaktadır.
Atatürk’e karşı işlenen hakaret suçu yalnızca alenen sövmek suretiyle işlenmez. Atatürk’ü temsil eden heykellere ya da Atatürk’ün kabrine zarar vermek, en azından zarar vermeye teşebbüste bulunmak suçtur. Bu kısım daha detaylı olarak bir alt başlıkta ele alınacaktır.
Atatürk’e Hakaret Suçunda Manevi Unsur
Atatürk’e hakaret suçu yalnızca kasten işlenebilen bir suçtur. Taksirli hali 5816 Sayılı Kanun’da düzenlenmemiştir.
Atatürk’e Hakaret Suçunda Teşebbüs
Hakaret suçlarında teşebbüs mümkün değildir. Hakarete konu olan söylem ya da aşağılayıcı davranış tamamlandığında suç işlenmiş kabul edilir. Ancak Atatürk’ün büstüne zor kullanarak zarar vermeye teşebbüs 5816 sayılı Kanun’da suç olarak düzenlenmiştir.
Atatürk’e Hakaret Suçunda İştirak
5816 Sayılı Kanun’un 1.maddesinin 3.fıkrasına göre bir başkasını Atatürk’e hakaret etmeye, Atatürk’ün heykellerini yıkmaya teşvik eden kişi fail gibi cezalandırılır. Yani bu hükme göre suça yönlendiren kişi suçu işleyenle beraber cezalandırılır.
Kanun’un 2.maddesinin 1.fıkrasına göre eğer Atatürk’e hakarete konu olan suçlar, birden fazla kişi tarafından birlikte işlenirse faillere verilecek ceza yarı oranda artırılır.
Atatürk’e Hakaret Suçunun Cezası
Kanun’a göre Atatürk’ün hatasına açıkça hakaret eden ya da söven kişi bir ila üç yıl arasında hapisle cezalandırılır. Örnek olarak yukarıda verilmiş olan kelime ya da tamlamalardan birini Atatürk hakkında söylemek bu suçun oluşması için yeterlidir. Suçun nitelikli halinde ise yani sosyal medyadan alenen işlenmesi halinde ceza ağırlaşacaktır.
Atatürk’e Hakaret Suçunun Nitelikli Halleri
- Eğer Atatürk’ü temsil eden heykellerden birine ya da Atatürk’ün kabrine herhangi bir zarar verilmesi durumunda faile bir ila beş yıl arasında hapis cezası verilir. Eğer fiil, fail tarafından zor kullanılarak işlenirse ya da işlenmesine teşebbüs edilirse faile verilecek ceza bir kat artırılır. Örneğin; bir ilkokulun önündeki Atatürk büstüne saldırılması halinde fail bir ila beş yıl arasında hapisle cezalandırılır. İlkokulun önündeki Atatürk büstüne saldırırken zor kullanılması halinde ise faile verilecek ceza bir kat artırılır. Zor kullanıldığı halde, olay teşebbüs aşamasında kalsa bile cezalandırılır.
- Bu suç birden fazla kişi tarafından birlikte, halka açık alanda ya da basın-yayın organları aracılığıyla işlenirse verilecek ceza yarı oranda artırılır. Örneğin; birkaç arkadaş, okulda Atatürk’ü aşağılayan bir slogan atarsa ya da bir gazeteci, köşe yazısında Atatürk’ü aşağılarsa bu hüküm uygulanır ve faile verilecek ceza yarı oranda artırılır.
Atatürk’ün Heykeline Saldırılması
Atatürk’ü temsil eden heykellere saldırılması durumunda faile bir ila beş yıl arası hapis cezası verilir. Bu saldırı, zor kullanılarak işlenirse faile verilecek ceza bir kat artırılır.
Atatürk’ün Kabrine Saldırılması
Anıtkabir’de Atatürk’ün kabrine herhangi bir zarar verilmesi durumunda faile bir ila beş yıl arası hapis cezası verilir. Zor kullanılarak saldırının gerçekleşmesi durumunda faile verilecek ceza bir kat artırılır.
Atatürk’e Karşı İşlenen Suçlarda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
Yargılama sonucunda eğer faile iki yıldan daha az ceza verilirse Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) uygulanabilir. Faile HAGB uygulanırsa fail 5 yıl boyunca başka herhangi bir suça karışmamalıdır. Eğer fail, bu şarta uymazsa hüküm açıklanır ve faile cezası verilir.
HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması) konusu hakkında daha detaylı bilgi almak isterseniz, içeriğimizi ziyaret edebilirsiniz.
Atatürk’e Karşı İşlenen Suçlarda Zamanaşımı
TCK’nin 66.maddesi uyarınca Atatürk’e karşı işlenen suçlarda dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Atatürk’e Karşı İşlenen Suçlarda Görevli Mahkeme
Atatürk’e karşı işlenen suçlarda görevli mahkeme, suçun cezasının üst sınırı 10 yıldan az olduğu için Asliye ceza mahkemesidir.
Atatürk’e Karşı İşlenen Suçlarda Muhakeme
Atatürk, ülkenin kurucu bir değeri olduğu için toplumda çok ayrı bir yeri vardır. Atatürk’e karşı işlenen suçlarda kamuoyu, bu suça karışmış kişileri linç etmekte ve en ağır yaptırımların uygulanmasını istemektedir. Atatürk’e saygı ve sevgi, çok hassas bir konu olduğu için halkın, Atatürk’ü aşağılayanlara karşı ağır yaptırımlar istemesi normaldir. Ancak bir hukukçu, Atatürk’ü sevsin ya da sevmesin hukukun ve kanunların dışına çıkmayarak somut olaya göre değerlendirme yapmalıdır.
Bu suçun işlenildiğinden şüphelenilmesinin ardından soruşturma ve kovuşturma aşamalarında rol alan hakim ve savcıların, dikkatli ve tarafsız olması önemlidir. Bir savcı, Atatürk’ü çok seviyorsa ya da Atatürk’ten nefret ediyorsa iddianameyi ona göre hazırlamamalı, Anayasa’nın, TCK’nin, ve 5816 Sayılı Kanun’un çizdiği sınırlar içerisinde iddianameyi tarafsız olarak ve somut olayın dışına çıkmayarak hazırlamalıdır.
Atatürk hakkındaki görüşleri, davanın sürecini hiçbir şekilde etkilememelidir. Aynı durum, hakimler için de geçerlidir. Hakim, kovuşturma aşamasında kişisel görüşlerini bir kenara bırakarak sanığa, hukuka ve kanunlara uygun davranmalı ve olaya tarafsız bir gözle bakarak kararını ona göre vermelidir. Mustafa Kemal Atatürk ve onun bizlere bıraktığı değerlerin insanlarda duygusal bir durum yaratması gayet normaldir. Ancak hakim ve savcı, görevi esnasında Atatürk’e karşı olan sempatisini ya da antipatisini bir kenara bırakıp yargılama esnasında tarafsız davranmak zorundadır.
Örneğin; bir hakim sırf Atatürk’ü çok sevdiği için faile üst limite yakın ceza vermemelidir. Bu durumun tam tersi de geçerlidir. Hakim sırf Atatürk’ten nefret ettiği için faile alt sınırdan ceza veriyorsa ya da hiç ceza vermiyorsa hukuka ve meslek etiğine aykırı hareket etmiştir.
Sıkça Sorulan Sorular
Hangi Davranışlar Atatürk’e Hakaret Suçunu Oluşturur?
Atatürk’e karşı argo ya da küfürlü kelimeler sarf etmek, Atatürk’ü aşağılamak, Atatürk’ün heykeline ya da kabrine saldırıda bulunmak bu suçu oluşturur. Atatürk’ü hukuka uygun bir dille eleştirmek, suç oluşturmaz.
Atatürk’e Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
Suçun basit halinin işlenmesi halinde faile bir ila üç yıl arası hapis cezası verilir.
Eğer Atatürk’ün heykeline ya da kabrine bir saldırıda bulunulursa faile bir ila beş yıl arası hapis cezası verilir. Bu suç zor kullanılarak işlenilir ya da işlenmesine teşebbüs edilirse faile verilecek ceza bir kat artırılır.
Atatürk’e hakaret suçu toplu olarak, umumi ortamda ya da basın-yayın aracılığıyla işlenirse faile verilecek ceza yarı oranda artırılır.
Atatürk’e Hakaret Suçunda Görevli Mahkeme Hangisidir?
Atatürk’e hakaret suçunda görevli mahkeme Asliye ceza mahkemesidir.
Atatürk’e Hakaret Suçunda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Uygulanabilir Mi?
Yargılama sonucunda eğer fail iki yıldan daha az ceza almışsa HAGB hükümleri uygulanabilir.
Atatürk’e Hakaret Suçunda Dava Zamanaşımı Süresi Ne Kadar?
Atatürk’e hakaret suçunda dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Sosyal Medyada Atatürk’e Hakaret Ettim. Ceza Alır Mıyım?
Sosyal medyada Atatürk’e hakaret edilmesi durumunda, umuma açık bir durum söz konusu olduğu için faile verilecek ceza yarı oranda artırılır. Yargıtay’ın içtihatları bu doğrultudadır.
Atatürk’e Hakaret Eden Kişiyi Nereye Şikayet Edebilirim?
Atatürk’e hakaret eden kişiyi CİMER’e, en yakın kolluk birimine ya da savcılığa şikayet edebilirsiniz.
Twitter’da Atatürk’e Hakaret Etmek Suç Mu?
Twitter’da Atatürk’e hakaret edilmesi suçtur ve faile verilecek ceza yarı oranda artırılır. Yani suçun basit halinin cezası bir ila üç yıl arasıyken, sosyal medya gibi umuma açık bir ortamda hakaret edildiğinde ceza yarı oranda artar.
Atatürk’e Beddua Etmek Suç Mu?
Beddua etmek, Yargıtay tarafından suç olarak kabul edilmemektedir. Dolayısıyla Atatürk’e beddua edildiğinde suç oluşmaz.
Atatürk’e Hakaret Suçu Şikayete Tabi Mi?
5816 Sayılı Kanun’un 3.maddesi gereğince suç şikayete tabi değildir. Savcılık, suçun oluştuğunu düşündüğü an kendiliğinden harekete geçer.
Atatürk’ün Heykeline Saldırmak Suç Mu?
Atatürk’ü temsil eden heykellere saldırılması durumunda faile bir ila beş yıl arası hapis cezası verilir. Bu saldırı, zor kullanılarak işlenirse faile verilecek ceza bir kat artırılır.
Atatürk’ü Koruma Kanunu’nu Kim Çıkardı?
5816 Sayılı Kanun, 1951 yılında dönemin Başbakan’ı Adnan Menderes tarafından çıkartılmıştır.
Atatürk’e Hakaret Para Cezası Ne Kadar?
5816 Sayılı Kanun, Atatürk’e hakaret suçunda herhangi bir para cezası öngörmemiştir. Bunun yerine hapis cezası öngörülmüştür.
Atatürk’e Ayyaş Demek Suç Mu?
Atatürk’e ayyaş demek hakaret sayılacağından, Atatürk’e ayyaş denmesi suçtur.
Atatürk’e Hakaret Yasası Kaldırıldı Mı?
Atatürk’e hakaret yasası kaldırılmamıştır. Atatürk’e karşı hakaret suçu işleyenler 5816 Sayılı Kanun uyarınca yargılanmaya ve ceza almaya devam etmektedirler.
MEHMET KIŞLIK
