PONZİ DOLANDIRICILIĞI NEDİR? SAADET ZİNCİRİ NEDİR?
Ponzi dolandırıcılığı, yatırımcıları hızlı kar vaadiyle kandırarak yatırımcılarının yatırımlarını çalan tehlikeli bir finansal suç türüdür. Adını Charles Ponzi’den almıştır ve halk arasında “saadet zinciri” olarak da bilinir. Hızlı kar vaadiyle yatırımcıları cezbederek ve mevcut yatırımcıların paralarını, yeni katılımcıların yatırımlarından gelen paralarla ödemek suretiyle devam ettirilen nitelikli bir dolandırıcılık suçudur.
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun(Aşağıda TKHK olarak anıldığı yerler olacaktır)’un 80. maddesinde “katılımcılarına bir miktar para veya malvarlığı ortaya koymak karşılığında, sisteme aynı şartlar altında başka katılımcılar bulma koşuluyla bir para veya malvarlığı kazancı olanağı ümidi veren ve malvarlığı kazancının elde edilmesini tamamen veya kısmen diğer katılımcıların da koşullara uygun davranmasına bağlı kılan, gerçekçi olmayan veya gerçekleşmesi çok güç olan kazanç beklentisi sistemidir.” olarak tanımlanan bu suç ilgili kanunda yasaklanmış ve suçun meydana gelmesi durumunda suçu işleyen kişilerin cezalandırılacağını hükme bağlamıştır.
Ponzi şeması, genel olarak kısa dönemde normalin çok üstünde bir seviyede geri ödeme vadetmektedir. Şemanın devamlılığı sisteme yeni yatırımcı girmesiyle mümkün olmaktadır. Saadet zinciri genelde, katılımcılardan elde edilen para azaldıkça sistemin çökmesi ve bu esnada kurucuların eldeki paralarla ülkeyi terk etmesi şeklinde sona erer. Ponzi şemasının vadettiği ve ödediği yüksek tutardaki geri ödemelerin sürdürülebilmesi için, yatırımcılardan sürekli artarak gelen bir para akışı olmak zorundadır. Sistemde kazanç elde edilmesi çoğunlukla mümkün olmamakla birlikte, kazanç elde edilse bile bu kazanç genelde müşterilere yapılan ödemelerden daha az olduğu için sistemin başarısız olması kaçınılmazdır.
BİR DİĞER MAKALEMİZ OLAN SAADET ZİNCİRİ NEDİR KONULU MAKALEMİZE DE MUTLAKA GÖZ ATIN.
https://temizerhukuk.com/saadet-zinciri-nedir/
PONZİ SİSTEMİ NASIL İŞLER? PONZİ DOLANDIRICILIĞI NASIL İŞLER?
Ponzi sistemi, yatırımcılara yüksek getiri vaadiyle sunulan yatırım fırsatlarıyla başlar. Dolandırıcılar, genellikle belirli bir sektöre dayalı olarak, abartılı kar vaatleri sunarak potansiyel yatırımcıların ilgisini çekerler. Bu vaatler, gerçekleşmesi muhtemel olmayan karlarla doludur ve genellikle piyasanın normlarının ötesindedir. Şunu da belirtmek gerekir ki ponzi sisteminde herhangi bir ürün satışı ya da hizmeti olmadığından dolayı sistemin devam edebilmesi için yeni üyelerin katılması zorunludur.
TKHK’na göre bir sistemin ponzi sistemi olabilmesi için belirli koşulları sağlamalıdır.
- Katılımcıdan üyelik için belli bir para (veya malvarlığı) istemek
Yatırımcılar, sisteme girebilmek için öncelikle “giriş ücreti” adı altında bir miktar para ortaya koymak zorundadır. Giriş ücretinin para olması mecburi değildir; ev, arsa, arazi gibi taşınır mallar da sisteme giriş için mecbur olan “giriş ücreti” yerine geçebilmektedir. Son zamanlarda adını sıklıkla duyuran “kripto para” da giriş ücreti olarak kabul edilebilir. Giriş ücretinin TL olması da zorunlu değildir.
- Yeni üye kazandırma şartıyla gerçekçi olmayan veya gerçekleşmesi mümkün olmayan kazanç vadetmek
Yatırımcıların sisteme girebilmeleri için bir diğer şart da sisteme yeni yatırımcı kazandırmaktır. Sistemin ayakta kalabilmesi için sürekli olarak yeni yatırımcıların sisteme dahil olması gerekir. Yeni yatırımcılar, önceki yatırımcıların getirilerini finanse etmek için kullanılır.
- Bu kazancı elde etmek için sisteme kazandırılan üyelerin de aynı koşullara kısmen veya tamamen uyması istemek
- Bunun sebebi ise sistemin çökmemesi ve başarıya ulaşması için her zaman yeni yatırımcılara ihtiyaç duyulmasıdır.
Ponzi sistemi, bir piramit gibi yukarıdan aşağı doğru gidildikçe genişleyen bir kazanç sistemidir. Para veya malvarlığı kazancı ümidi verilmesi nedeniyle kısa sürede zengin olma hayali kuran kişilerin sisteme katılması sonucu bu sistem piramit şeklinde yukarıdan aşağıya genişleyerek büyür. Sistemi kuran kişi/kişiler, mantıklı olmayacak bir kar vaadi sunarak sisteme ilk yatırımcıları alırlar. Bu yatırımcılar sisteme girebilmek için belirlenen “giriş ücretini” ödemek ve sonrasında bu sisteme yeni yatırımcılar bulmak zorundadır. Yatırımcılar, sisteme kendi buldukları yeni yatırımcıları dahil ederek kazanç hiyerarşisini büyütürler. İlk yatırımcılara vadedilen kar, onların buldukları yeni yatırımcıların sisteme giriş için verdikleri ücretten karşılanır. Bu sayede ponzi sistemi ilk bakışta devamlılığı olan ve güvenilir bir sistem gibi gözükür fakat sistem tıkandığı zaman sistemi kuranlar ellerindeki paralar ile kaybolur.
Yargıtay 15.Ceza Dairesi E. 2017/24976 K. 2021/833 T. 28.01.2021 “katılan …’den bir miktar para alarak küçük yatırımları yüksek kârlarla süsleyip göz boyayarak iade ettiği, bu durum sonrası müştekiler… ve …’in yüksek kar marjını kendi çevresine de haber vermesi neticesinde yatırımların büyümeye başladığı ve şüpheli …’ın bir nevi saadet zinciri kurduğu, büyüyen hayali yatırımların tıkanma noktasına gelmesi sonucunda” demiştir.
Yargıtay 23. Ceza Dairesi T. 02.07.2015; “Sanıkların katılan üyelerin zarar edecekleri şekilde yapılanma içerisine girerek saadet zinciri şeklindeki Quest-Net isimli organizasyonda imkansız vaatlerle katılanı kandırmak suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçunu işlediği iddia olunan somut olayda…”demiştir.
Ponzi sistemi, yeni yatırımcılardan toplanan fonların önceki yatırımcılara ödemek için kullanılmasına dayanır ve organizatörleri, topladıkları parayı gerçek yatırımlara yönlendirerek düşük veya sıfır riskle olağanüstü karlar elde etmeyi vadeder. Ancak, bu organizatörler genellikle parayı gerçekten yatırmazlar. Asıl amaç, sistemin ilk yatırımcılarını ödüllendirmek ve sistemi inandırıcı hale getirmektir. Bu sistem, devam etmek için sürekli olarak yeni yatırımlara ihtiyaç duyar. Ancak, organizatörler yeni üye çekmeyi başaramadıklarında veya mevcut yatırımcılar fonlarını geri çekmeye başladıklarında, sistem çöker.
Örneğin, bir ülkedeki faiz oranı %4 ise ponzi sisteminin kurucuları, yatırımcılara %120 faiz vadederler. %120 faiz vadettikleri yatırımcıların sisteme dahil ettikleri yeni yatırımcıların giriş ücretlerinden vadedilen faiz miktarını öderler ve bu döngü sistem inandırıcı oluşana kadar devam eder.
Yargıtay Ceza Genel Kurulu 24.11.1998 tarih ve 1998/280 Esas ve 1998/359 Karar “…sanıkların gerçek durumu açıklamadıkları zira, sistem gereği zincirin halkaları genişledikçe üye temin etmenin zorlaşacağı, belli bir müddet sonra üye temininin imkânsız hale geleceği ve sistemin bu aşamada çökeceği, son üye olanların bu işleyiş içerisinde para kazanma olanağının bulunmadığı, bu durumun bilinçli olarak gizlendiği, bu eylemler nedeniyle mağdurlar zarara uğratılarak sanıkların haksız kazanç elde ettikleri…” denmiştir.
BİR DİĞER MAKALEMİZ OLAN SAADET ZİNCİRİ NEDİR KONULU MAKALEMİZE DE MUTLAKA GÖZ ATIN.
https://temizerhukuk.com/saadet-zinciri-nedir/
PONZİ DOLANDIRICILIĞINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN UNSURLAR
Bir sistemin ponzi sistemi, saadet zinciri olup olmadığını anlamanın yolları vardır. Buna göre;
- Yüksek Getiri Vaatleri
Herhangi bir yatırım fırsatı, normal piyasa koşullarının ötesinde ve gerçekleşmesi muhtemel olmayan yüksek getiriler vadediyorsa dikkatli olunmalıdır. Anormal derecede yüksek getiriler genellikle riskli veya dolandırıcı bir yatırımın göstergesi olabilir.
- Garantili Karlar
Hiçbir yatırım tamamen risksiz olarak nitelendirilemez. Dolandırıcılık teklifleri, “garantili” veya “risk yok” gibi ifadelerle yatırımcılara kar getirisi vadediyorsa, bu tür iddialara şüpheyle yaklaşılmalıdır.
- Sorgulanabilir Yatırım Stratejileri
Yatırım stratejisi veya iş modeli açıkça anlaşılamıyorsa veya mantıksız görünüyorsa, yatırımdan kaçınılmalıdır. Sağlam bir yatırım planı ve stratejisi olmayan şüpheli tekliflerden uzak durulmalıdır.
- Bilinmeyen veya Lisanssız Şirketler
Yatırım yapmayı düşündüğünüz şirketin geçmişi, itibarı ve lisans durumu hakkında detaylı araştırma yapmak sizin bu tarz dolandırıcılık faaliyetleri fark etmenizde önemli bir rol oynar. Lisanssız veya tanınmamış bir şirketle iş yapmak risklidir.
- Bilgi ve Şeffaflık
Yatırımcılar, yatırımı yapacakları şirketten gerekli bilgiyi almalı ve şeffaflık talep etmelidirler. Şüpheli veya eksik bilgiler veren şirketlerden uzak durulmalıdır.
- Basınç ve Acele Ettirme
Dolandırıcılar, yatırımcıları acele etmeleri için baskı yapabilirler. Yatırımcılar, aceleci kararlar vermek yerine rasyonel ve dikkatli bir şekilde düşünmelidirler.
- Mantıklı Beklentiler
Yatırımcılar, gerçekçi getiri beklentilerine sahip olmalıdır. Anormal derecede yüksek getiri vadeden teklifler genellikle dolandırıcılığın işaretlerindendir.
- Yeni Yatırımcı Bulmanın Şart Koşulması
Ponzi sistemi veya saadet zincirinin işleyişinde en önemli olan nokta sistemin devamlılığı için getirilmesi gereken yeni yatırımcılardır. Yatırım yapmak istediğiniz şirket, bahsettikleri vaatleri sizin yeni yatırımcı bulmanız koşuluna dayandırıyorsa dikkatli olmanız gerekmektedir.
BİR DİĞER MAKALEMİZ OLAN SAADET ZİNCİRİ NEDİR KONULU MAKALEMİZE DE MUTLAKA GÖZ ATIN.
https://temizerhukuk.com/saadet-zinciri-nedir/
PONZİ DOLANDIRICILIĞININ SUÇU
Ponzi dolandırıcılığı, saadet zinciri; TCK’da yer alan dolandırıcılık suçunu meydana getirir. Dolandırıcılık suçunun cezası, bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıdır.
Bununla birlikte ponzi dolandırıcılığı eğer bir şirket veya kooperatif kapsamında yapılırsa nitelikli dolandırıcılık suçu meydana gelmiş olur. Ponzi sistemini üç veya daha fazla kişinin kurması durumunda veya ponzi sisteminin bilişim sistemlerinin aracılığı ile kurulması durumunda da nitelikli dolandırıcılık suçu işlenmiş olur. Nitelikli dolandırıcılık suçunun cezası ise üç yıldan on yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezasıdır.
Ülkemizde binlerce insanın dolandırılmasına sebep olan Çiftlikbank saadet zinciri de bilişim sistemleri kullanılarak işlendiğinden dolayı nitelikli dolandırıcılık suçu oluşmuştur. “Çiftlikbank” dosyasının iddianamesinde ilgili suç, bilişim sistemleri kullanılarak işlendiğinden dolayı, nitelikli dolandırıcılık suçu olarak tanımlanmıştır.
“ Nitelikli dolandırıcılık eylemine katılan örgüt lideri ve yöneticisi olan şüpheliler (…) internet oyunundaki sanal hayvanların ömrünü bir yıl olarak belirleyip, oyuncuların elde ettiği küçük karlar ve kar beklentileri ile oyunda kalmalarını sağlayıp, daha çok oyuncunun daha fazla para yatırmasını hileli davranışlarla temin edip, mağdurları zarara uğratarak eylemlerini süreklilik arz edecek şekilde devam ettirdikleri, bu nedenle; tüm mağdurlara karşı sorumlu oldukları, en başından beri vadedilen kar beklentisinin gerçekleşmesinin imkansız olduğunun şüphelilerce bilinmesine rağmen eylemlere devam ederek; internette oynanan Çiftlikbank oyunu aracılığıyla yatırımcı oyuncularla yüz yüze gelmeden hileli davranışlarla oyuncuların katılımları, oyunda uzun süre kalmaları ve daha çok yatırım yapmaları sağlanarak ekonomik çıkar amaçlı örgütün organizasyonunda bilişim sistemleri araç olarak kullanılıp ticaret şirketlerinin faaliyeti kapsamında nitelikli dolandırıcılık suçlarını işledikleri, (…)” belirtilmiştir.
Dolandırıcılık suçu birçok şekilde gerçekleştirilebilen bir suç olduğundan işlenmesi kolay bir suçtur. Dolandırıcılık suçu ve dolandırıcılık suçunun çeşitleri hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için buraya tıklayabilirsiniz.
YATIRIMCILARIN SUÇU VAR MI?
Ponzi sistemi, saadet zincirinde sistemin kurucuları cezalandırılır. Ponzi sistemine giriş ücreti ödeyerek giren yatırımcılar başka kişilere sisteme üye olmasını ve şirketle sözleşme imzalamalarını önererek yeni katılımcıların ödedikleri bedelden pay alırsa bu hareketleri dolandırıcılık suçuna sebebiyet vermeyecektir. Yatırımcıların hileli davranışları veya dolandırma faaliyetleri olmadığından dolayı onlar da mağdur olarak görülür. Ancak yatırımcılar artık mağdur olmaktan ziyade sistemin kurucularıyla aynı amaçlara sahip olacak kadar sistemi sahiplenmiş ve sistemin aslında bir ponzi sistemi olduğunu farkettiği halde sisteme yeni mağdurlar katmak için büyük bir emek harcıyorsa bir başka deyişle dolandırıcılığı tellallığı yapıyorsa olayın hal ve şartlarına göre o kişinin hukuki durumu ayrıca değerlendirebilir.
“ Sanığın … kurulan organizasyona sonradan para ödeyerek katıldığı, sistem içinde yükselerek sistem yöneticisi unvanını aldığı ancak, organizasyonun kuruluş ve işleyişinde yönetici olarak görev üstlenmediği, Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 24.11.1998 gün ve 6/280-359 sayılı kararında açıklandığı üzere yönetici grubundan olmaması nedeniyle sistemin işleyişinden sorumlu tutulamayacağı, organizasyonu kuranlar tarafından düzenlenen ve sanığın bir katkısı olduğuna ilişkin delil de bulunmayan Bursa’daki toplantıya müdahil Hanife’nin iştirak edip sistem hakkında yöneticilerden bilgi edindikten 2 gün sonra Mustafa Kemalpaşa ilçesinde, sanığa 2450 Mark vererek organizasyona katıldığı toplantıda karşılaştıklarında sanığın “sisteme katılması halinde çok para kazanacağı” şeklindeki beyanının hile ve desise boyutlarına ulaşan kandırıcı nitelikte bulunmadığı gözetilmeden, unsurları oluşmayan dolandırıcılık suçundan…”
TİTAN SAADET ZİNCİRİ, ÇİFTLİKBANK SAADET ZİNCİRİ, GÜNEŞ TARLASI SAADET ZİNCİRİ
Ülkemizde bugüne kadar pek çok örneğine şahit olduğumuz ponzi sistemi, saadet zinciri ilk önce 1990’lı yıllarda Titan Saadet Zinciri olarak karşımıza çıktı. Bir katılım ücreti karşılığında üyelerine kısa süre içerisinde yüksek kar oranı sunan ve getirdikleri her yeni üye karşılığında pirim ödeneceğini iddia eden Titan Saadet Zinciri’ne katılım bedeli 2400 marktı.
Daha yakın tarihte gerçekleşen ÇiftlikBank saadet zinciri ise 2016 yılında Türkiye’de faaliyet gösteren bir internet sitesi olarak tanıtılmış ve insanlara yatırım yaparak tarım işletmeleri kuracaklarını ve bu işletmelerden yüksek getiri elde edeceklerini vadetmiştir. Oyun oynayarak para kazanmak üzerine kurulu bir sisteme sahip olan Çiftlik Bank; oyuncuların internet üzerinden sanal çiftlik hayvanları satın aldığı, yetiştirdiği ve bunların sanal ortamdaki ürünleri üzerinden para kazandığı bir internet oyunudur.
ÇiftlikBank, yatırımcılara tarım işletmeleri üzerinden yüksek getiri vadederken, aslında mevcut yatırımcıların paralarıyla yeni yatırımcıların getirilerini ödeyerek bir finansal piramit oluşturmuştu. Bu sistem sürdürülebilir değildi, sürdürülemeyecek kısma geldiği zaman çökmüştür. Sistemin kurucu ise milyonlarca lira ile birlikte yurtdışına kaçmaya çalışırken yakalanmıştı. SPK raporuna göre, Çiftlik Bank bir elektronik para kuruluşu kanalıyla 2016-2017 arasında 77 bin 843 kişiden toplam 511.7 milyon TL toplamıştır.
Ülkemizde ponzi sistemi yasaklanmış olmasına rağmen hala mevcudiyetini sürdüren bir dolandırıcılık çeşididir. Bugüne kadar birçok şekilde karşımıza çıkan saadet zinciri en son “Güneş Tarlası” olarak karşımıza çıktı. Dijital platformlarda reklam ve ilan veren enerji şirketi görünümü altındaki dolandırıcılar, 25 metrekarelik parselleri 20 bin TL’den satarak, buralara kurulacak güneş paneli tarlalarından üretilen elektrikle aylık 2 bin TL kira vermeyi vadetmiş ve şu ana kadar yüzlerce kişiyi dolandırmışlardır. Bahsedilen dolandırıcılar, kooperatif görüntü ile satış vaadi vermiştir ve sitelerine sahte bir “tedarik lisansı” ekleyerek insanların güvenlerini kazanmaya çalışmışlardır.
BİR DİĞER MAKALEMİZ OLAN SAADET ZİNCİRİ NEDİR KONULU MAKALEMİZE DE MUTLAKA GÖZ ATIN.
https://temizerhukuk.com/saadet-zinciri-nedir/
SIK SORULAN SORULAR
Bir yatırım fikrinin saadet zinciri olup olmadığını nasıl anlarım?
Eğer yatırım yapmak istediğiniz şirket, size gerçek olamayacak kadar risksiz ve fazla bir kar elde garantisi veriyorsa ve bu kar oranını şirkete yeni bir yatırımcı bulma koşuluna bağlıyorsa saadet zinciri dolandırıcılığı ile karşılaşmış olabilirsiniz. Yatırımınızı yapmadan önce şirketi araştırmanızı öneririz.
Yatırım yaptığım şirket ponzi dolandırıcısı çıktı ama ben de şirkete yatırımcı bulmuştum. Ceza alır mıyım?
Hayır, ponzi şemasında yalnızca sistemi kuranlar dolandırıcılık suçundan ceza alırlar. Eğer bulduğunuz yatırımcıyı size verilen vaatlere inanıp bulduysanız ve hileli bir davranışınız yoksa ceza almazsınız.
Dolandırıldım, ne yapmalıyım?
Dolandırıldığınızı fark ettiğiniz an yapmanız gereken ilk işlem banka hesaplarınıza bloke koymaktır. Hemen ardından uzman bir ceza avukatından destek almanız gerekir.
Saadet zinciri dolandırıcılık mı?
Evet, halk arasında saadet zinciri olarak da bilinen ponzi sistemi; yatırımcıları kısa sürede yüksek kar oranı elde edeceklerine inandırılarak işleyen bir dolandırıcılık çarkıdır.
SONUÇ
Spesifik bir dolandırıcılık hali olan ponzi dolandırıcılığı, saadet zinciri dolandırıcılığı ile karşılan ve maddi kayıplar yaşayan mağdurların mutlaka bir uzman ceza avukatından yardım alması, bir başka deyişle ceza hukukunda uzman bir hukuk bürosuyla çalışması gerekmektedir. Aksi takdirde en baştan itibaren yani şikayet aşamasından itibaren gerek kolluk tarafından gerekse savcılık tarafından suçun yanlış tasnif edilmesi, eksik iddianame hazırlanması ve hatta konuya hukuki alacak verecek meselesi şeklinde yaklaşılarak suçun oluşmadığından sebeple takipsizlik kararı ile karşılaşılması söz konusu olabilecek, böylece dolandırıcılar tarafından yani şüpheli veya sanık tarafından yargı baskısı ile mağdurun zararının giderilmesi ihtimali ise ortadan kalkmış olacaktır. Ofisimiz uzun yıllardan beri ceza avukatlığı alanında uzmanlaşmış olup özellikle dolandırıcılık suçlarında üstün bir tecrübeye sahiptir.
DİĞER MAKALELERİMİZE DE GÖZ ATABİLİRSİNİZ.
DOLANDIRICILIK SUÇUNDA HİLE https://temizerhukuk.com/dolandiricilik-sucunda-hile/
İNTERNET DOLANDIRICILIĞI SUÇU https://temizerhukuk.com/internet-dolandiriciligi-sucu/
ECE DEĞER
BURAK TEMİZER HUKUK BÜROSU
