NAFAKA TÜRLERİ VE SÜRESİZ NAFAKA, NAFAKA NASIL ALINIR 2024?

Nafaka Türleri ve Süresiz Nafaka, Nafaka Nasıl Alınır 2024?

Boşanma davalarıyla ilgili en çok merak edilen konulardan birisi nafakadır. Nafaka, boşanmış eşlerden birinin diğer tarafa ve çocuklarına sağladığı maddi desteği ifade etmektedir. Nafaka, gelir durumu göz önünde bulundurularak belirlenir ve belirli bir süre veya belirli bir durumla sınırlı olarak öngörülebileceği gibi süresiz olarak nafakaya hükmedilmesi de mümkündür.

Nafaka Türleri, Nafaka Şartları, Süresiz Nafakaya Ne zaman Hükmedilir? Süresiz Nafaka Nasıl Alınır?

Nafakaya tarafların mali gücü oranınca hükmolunabilmektedir. Boşanmayla yoksulluğa düşecek olan tarafın, diğer taraftan ekonomik durumu göz önünde tutularak süresiz nafaka talep etmesi mümkündür. Nafaka, boşanan eşler için öngörülen bir ceza değildir. Taraflardan birinin boşanma ile yoksulluğa düşmesine engel olmak için kanunda nafaka öngörülmüştür.

Yoksulluğa düşme tehlikesi bulunan eşe nafaka bağlanması için, nafaka ödeme yükümlülüğü yüklenen tarafın kusurlu olması gerekmez. Ancak Türk Medeni Kanunu’nun 175. maddesinde öngörüldüğü üzere, boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek olan tarafın diğer taraftan süresiz nafaka talep edebilmesi için boşanmadaki kusurunun daha ağır olmaması gerekir.

Hukukumuzda dört çeşit nafaka türü öngörülmüştür. Kanunda her nafaka türü kendine has düzenlenmiş olup her birine hükmedilebilmesi için sağlanması gereken şartlar farklıdır. Hukuk sistemimizde yer alan nafaka türleri tedbir nafakası, yoksulluk nafakası, katılım (iştirak) nafakası ve yardım nafakası şeklinde sayılabilir.

• Tedbir Nafakası: Tedbir nafakasını incelerken, Medeni Kanun’un 169 ve 197. maddelerine bakılması gerekir. Türk Medeni Kanunu’nun 169. maddesi uyarınca, boşanma veya ayrılık davası açıldığında hakimin, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alacağı ifade edilmektedir.
• Bu halde geçici önlem niteliği taşıyan tedbir nafakasına gerekli görüldüğü durumlarda hakim tarafından re’sen hükmedilir ve davanın açıldığı tarihten kararın kesinleşmesine kadar devam eder. Verilen tedbir kararı yine eşlerin mali gücü dikkate alınarak verilir. Amaç, birlikte yaşanılan zamanda sahip olunan geçim şartlarının ayrı yaşama halinde de sağlanacağı oranda destek sağlamaktır.
• Yoksulluk Nafakası: Türk Medeni Kanunu’nun 175. Maddesi uyarınca, boşanma sonucunda yoksulluğa düşecek olan taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Yoksulluk nafakasına hükmedilmesi, tedbir nafakasında olduğundan farklı olarak talebe bağlıdır.

Süresiz Nafakanın Şartları Nelerdir? Süresiz Nafaka Ne Zaman Ödenir?

Türk Medeni Kanunu madde 175’te öngörüldüğü üzere yoksulluk nafakası süresizdir. Halk arasında süresiz nafaka olarak bilinen nafaka türü, yoksulluk nafakasını ifade etmektedir. Süresiz nafaka yukarda bahsedildiği üzere, boşanma sebebiyle yoksulluğa düşecek olan eşe, boşanmada kusuru daha ağır olmamak koşuluyla diğer tarafça yapılan süresiz ödemedir.

Mahkeme, süresiz nafakaya talep üzerine karar verebilir. Süresiz nafaka bakımından tedbir nafakasından farklı olarak re’sen hükmedilme söz konusu değildir. Talep halinde süresiz nafakaya hükmedilebilmesinin şartları aşağıdaki şekildedir:

• Taraflardan biri, süresiz nafakaya hükmedilmesi için talepte bulunmalıdır
• Yoksulluk nafakası için talepte bulunan tarafın boşanmadaki kusuru daha ağır olmamalıdır
• Talepte bulunan taraf, boşanma sebebiyle yoksulluğa düşme tehlikesiyle karşı karşıya olmalıdır
• Ödenecek olan nafaka, nafaka ödeme yükümlülüğü yüklenen tarafın mali gücüyle orantılı olmalıdır
• Yoksulluğa düşecek taraf erkek ise kadına; kadın ise, yine mali gücüyle orantılı olarak erkeğe nafaka ödemelidir

Süresiz nafaka bakımından birçok husus merak edilmektedir. Bunlardan birisi süresiz nafakaya hükmedilirken kimin “yoksul” sayılacağıdır. Yargıtay içtihatlarına bakıldığında; yeme, giyinme, barınma ve ulaşım gibi hayatın olağan akışında zorunlu ve gerekli görülen harcamaları karşılayacak geliri bulunmayanlar yoksul kabul edilmiştir.

Süresiz nafaka ile ilgili merak edilenlerden birisi de süresiz nafakanın ne zamana kadar ödeneceği konusudur. Yoksulluk nafakasının sona ermesi için gerçekleşmesi gereken koşullar vardır. Bu koşullar gerçekleştiğinde, nafakanın kaldırılması davası sonucunda hakimin kararı ile nafaka yükümlülüğü sona erer.

Yoksulluk nafakasının sona ermesi için gerçekleşmesi gereken şartlar; lehine nafaka hükmedilen tarafın evlenmesi veya evliymiş gibi yaşam sürmesi, tarafların birbirleri ile yeniden evlenmesi, taraflardan birinin ölümü şeklindedir. Bu koşullardan birisi oluştuğunda nafakanın kaldırılması davası neticesinde nafaka ödeme yükümlülüğü sona erecektir.

• Katılım (İştirak) Nafakası: Bir diğer nafaka türü ise katılım (iştirak) nafakasıdır. İştirak nafakası, Türk Medeni Kanunu’nun 182. Maddesinde düzenlenmek suretiyle, boşanma veya ayrılık sonucunda velayetin kullanılması kendisine verilmeyen eşin, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılması şeklinde öngörülmüştür.
• Hakim, çocuk kendisine bırakılmamış olan eşin, çocuğun bakım ve eğitim masraflarına ne şekilde iştirak edeceğini belirlerken talebe bağlı değildir. Katılım nafakasına hükmedilirken de nafaka yükümlülüğü yüklenen tarafın mali gücü dikkate alınmaktadır.
• İştirak nafakasının sözleşme ile taraflarca kararlaştırılması da mümkündür. Ancak bu takdirde nafakanın geçerli olabilmesi, hakim tarafından onaylanmasına bağlıdır.
• Katılım nafakası, çocukların hayatın olağan akışına uygun bakım, eğitim ve öğretimi için zorunlu olan giderlere yetecek miktarda olmalıdır.
• Katılım nafakası ödeme yükümlülüğü, çocuklar ergin oluncaya kadar devam eder. Çocuğun eğitim ve öğretimi bakımından gerekli olduğu durumlarda, erginlikten sonra da nafaka ödeme yükümlülüğünün devam etmesi mümkündür.

• Yardım Nafakası: Yardım nafakasında amaç yalnızca eşlerden birinin değil; aile bireylerinin yoksulluktan korunmasındır. Kendisine yardım edilmemesi durumunda yoksulluk tehlikesiyle karşılaşacak olan altsoy lehine de yardım nafakasına hükmedilebilir.

• Hakim, yardım nafakasına re’sen hükmedemez. Yardım nafakasına hükmedilebilmesi için böyle bir talebin varlığı gerekir.

• Sözü geçen yoksulluğun tanımını Yargıtay içtihatlarında aramak gerekir. Buna göre zorunlu giderlerini karşılayacak düzeyde geliri olmayanlar yoksul kabul edilmiştir. Bu zorunlu giderler yemek, bakım, barınma gibi giderleri içermektedir.

• Yardım nafakası için bir dava açılması gerekir. Yoksulluğa düşecek olan tarafın talebi ile hakim gerekli olduğuna kanaat getirirse yoksulluk nafakasına hükmedecektir.

• Yardım nafakasında, nafaka yükümlülüğü eşlerle sınırlı değildir. Herkes, yardımda bulunmazsa yoksulluğa düşecek altsoy, üstsoy ve kardeşlere nafaka vermekle yükümlüdür. Altsoy dendiğinde çocuklar ve torunları, üstsoy dendiğinde ise anne, baba ve büyük anne, büyük babayı anlamak gerekir. Bunlar haricinde evlat edinenle arasında veya herhangi bir nedenle yasal sorumluluğu olan kişiler arasında da nafaka yükümlülüğü söz konusu olabilmektedir.

• Yardım nafakasının miktarına hükmedilirken yine nafaka yükümlülüğü yüklenecek tarafın mali gücü dikkate alınır.

Nafaka ve Süresiz Nafaka ile İlgili Merak Edilenler

Süresiz nafakanın ömür boyu ödenmesi mümkün mü?

Nafakanın ne zamana kadar ödeneceği, nafaka yükümlülüğü bulunanlar tarafından merak edilmektedir. Öncelikle belirtmek gerekir ki boşanmaya bağlı nafakaya hükmedilirken, ne kadar evli kalındığı hususu nafaka süresine etki eden bir etken değildir. Bir yıl veya daha az süreyle evli kalan eşler lehine de nafakaya hükmedilebilir.

Nafakaların süresi her bir nafaka türüne göre değişkenlik gösterecektir. Örneğin tedbir nafakası, boşanma davası süresince öngörüldüğünden çekişmeli bir boşanma davasının ortalama 1 ila 1,5 yıl arasında sürdüğü varsayıldığında tedbir nafakasının da bu süre kapsamında 1 ila 1,5 yıl boyunca ödenmesi gerekebilmektedir.

Katılım (iştirak) nafakası ise, çocukların ergin olmasına kadar ödenecektir. Gerekli görüldüğü durumlarda erginlikten sonra da ödeme yükümlülüğü yüklenebilir. Yoksulluk nafakası ise herhangi bir süreye bağlı değildir. Süresiz olarak öngörülmüştür. Ancak bu yoksulluk nafakasının ne olursa olsun ömür boyu ödeneceği anlamına gelmemektedir.

Süresiz nafaka ödeme yükümlülüğünün sona ermesi için gerçekleşmesi gereken bazı durumlar bulunmaktadır. Taraflardan birinin mali gücünde bir değişiklik meydana gelebilir. Örneğin, nafaka alan kişiye miras kalması suretiyle mali gücünün iyileşmesi ve yoksulluk statüsünden çıkması durumunda nafaka ödenmesinin sonlanması davası açmak gerekir.

Bu halde hakim, mevcut durumdaki koşulları değerlendirerek gerekli gördüğü takdirde nafaka ödenmesine son verilmesine de hükmedebilir. Nafaka veren tarafın yoksullaşması durumunda da aynı süreç izlenmelidir. Bunlar dışında, nafaka alan tarafın evlenmesi veya evliymiş gibi bir yaşam sürmeye başlaması halinde de sonuç aynı olacaktır.

Taraflardan birinin ölümü halinde de nafaka yükümlülüğü sona erecektir. Bu koşullardan herhangi biri gerçekleşmediği takdirde nafaka yükümlülüğü kanunda öngörüldüğü üzere süresiz olarak devam edecektir.

Bu halde, tedbir nafakası, boşanma davasının kesinleşmesi ile; iştirak nafakası çocuğun ergin olması ile; yoksulluk nafakası ise kanunda belirtilen özel durumlar ile taraflardan birinin ölümü halinde sona erecektir.

Asgari Ücret Alan Biri Ne Kadar Nafaka Öder?

Öncelikle belirtilmelidir ki nafaka miktarını net olarak tespit edebilmek önceden mümkün olmamaktadır. Nafaka miktarı, hakimin özgür iradesi ile tarafların mali gücü, yaşam tarzları, ihtiyaç ve gereksinimleri göz önünde bulundurularak tayin edilir. Nafaka miktarı hakkında bir tahmine varabilmek için teamüle (uygulamaya) bakılması gerekmektedir.

2024 yılı itibariyle asgari ücret net 17.002 Türk Lirası olarak düzenlenmiştir. Uygulamaya bakıldığında asgari ücret alan taraf bakımından nafaka yükümlülüğünün 1.500-3.000 TL arasında bir miktarla öngörüldüğünü söylemek mümkündür. Ancak unutulmamalıdır ki bu miktarlar kesin değildir. Durum ve koşullara göre ve hakimin takdirine bağlı olarak daha az veya daha çok olması da mümkündür.

Sadece Erkekler mi Nafaka Öder?

Uygulamada sıklıkla merak edilen ve yanılgıya düşülen hususlardan birisi, sadece erkeklerin nafaka yükümlülüğü bulunduğu yanılgısıdır. Nafakayı sadece erkeklerin ödeyebileceği doğru değildir. Nafaka, kadın ya da erkek ayırt edilmeksizin geliri olmayan tarafça talep edilebilir. Hakim gerekli gördüğü takdirde kadının da erkek lehine nafaka ödemesine hükmedebilir.

Nafaka Almak İçin Kaç Yıl Evli Kalmak Gerekir?

Türk hukuk sistemine özgü dört tür nafaka vardır. Kanunda her biri için ayrı şartlar düzenlenmiş olmakla birlikte bu şartlar evliliğe ilişkin bir süreyi içermemektedir. Kanunda, tarafların nafaka alabilmek için belli bir süre evli kalmaları gerektiği yönünde herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla evliliğin süresi nafakaya hükmedilirken önem arz etmemektedir.

1 Yıl Evli Kalan Biri Kaç Yıl Nafaka Öder?  6 Ay Evli Kalan Kişi Nafaka Öder mi? 2 Ay Evli Kalan Nafaka Alır mı? 

Nafaka türlerine özgü süreler, belirli şartlara bağlı tutulmuştur. Nafakaya ilişkin süreler bu şartlar kapsamında belirlenmekle birlikte evliliğin süresi nafakaya ilişkin süre bakımından önem arz etmemektedir. Bu halde, 1 yıl veya daha az süreyle evli kalan eşlerin de boşanma halinde süresiz nafaka ödemesi mümkündür.

Nafaka Ödeyen Erkek Yeniden Evlenirse Ne Olur? Nafaka Ödeyen Başkasıyla Evlenince Ne Olur?

Boşanma davasının kesinleşmesiyle birlikte ödenmesine hükmedilecek nafaka türleri yoksulluk ve katılım (iştirak) nafakasıdır. İştirak nafakası, talebe bağlı değildir. Erkek, iştirak nafakası ödemek suretiyle müşterek çocuklarının bakım ve eğitim giderlerine katılım sağlamak zorundadır.

Uygulamada nafaka açısından merak edilen hususlardan birisi, erkek yeniden evlendiğinde masraflarının artması dolayısıyla nafaka yükümlülüğünün sona erip ermeyeceğidir. Nafaka yükümlülüğü bulunan erkeğin yeniden evlenerek tekrar çocuk sahibi olduğunda nafaka ödemeye devam edip etmeyeceği de oldukça merak edilmektedir.

Kanunda, yoksulluk nafakasının kesilmesine ilişkin sebepler kesin olarak belirtilmiştir. Yargıtay’ın emsal kararları incelendiğinde de erkek tarafın bir başkasıyla evlenerek masraflarının artmasını gerekçe göstermesinin geçerli bir gerekçe olarak kabul edilmediği görülmektedir. Bu durumda dahi, çocuğun bakım giderlerine katılım sağlamak zorundadır.

Nafaka Toplu Olarak Ödenebilir Mi?

Nafakanın hangi miktarda ve ne şekilde ödeneceği hakim tarafından takdir edilmektedir. Hakimin nafakanın irat (gelir) olarak ödenmesine hükmetmesi mümkün olduğu gibi toplu olarak ödenmesine de hükmedebilir. Nafakanın irat (gelir) olarak ödenmesine hükmedildiği durumlarda, nafakanın toplu ödenmesi mümkün değildir. Bu gibi durumlarda dönemsel olarak ödenir. Uygulamada genellikle aylık olarak ödenmesi söz konusudur.

Nafaka Artırılabilir Mi?

Nafaka arttırım davası konulu makalemize de göz atabilirsiniz. Lehine nafaka hükmedilen taraf, boşanma davası kesinleştikten sonra mali gücünde bir değişiklik meydana geldiği ve mevcut nafakanın geçimini sağlamaya yetmediği gerekçesiyle nafakanın artırılması davası açabilecektir. Hakim, tarafların sosyal ve ekonomik durumlarını değerlendirerek artırım isteyen tarafı haklı görürse artırılmasına karar verebilecektir.

Nafaka Ödenmezse Ne Olur?

Nafaka borcu, İcra ve İflas Kanunu uyarınca zamanaşımına uğramayan ve özel hükümlere sahip olan bir borç türüdür. Nafaka borcundan feragat edebilmek mümkün olmamaktadır. Nafaka alacağını tahsil edemeyen taraf, icra takibine başvurabilir.

İcra takibi ile geriye dönük birikmiş nafakanın tahsil edilmesi mümkündür. Nafaka borcu, uygulamada genellikle aylık olarak ödenmektedir. Ödemelerin aksaması halinde şikayet edilebilmesi için 3 aylık bir süre öngörülmüştür. Şikayet, bu 3 aylık sürenin içinde yapılmalıdır. Dolayısıyla borcunu 3 ay geciktirmiş olan tarafa karşı dava yoluna gidilebilecektir.

Özetle, mahkeme kararı ile hükme bağlanan bir nafaka mevcutsa ve bu nafaka ödenmiyorsa icra takibi başlatılması mümkündür. İcra takibi ile sonuç alınamazsa, nafaka yükümlüsünün şikayet edilmesiyle beraber 3 aylık ödenmeyen nafaka sebebiyle 90 gün süreyle tazyik hapsine hükmedilmesi de mümkündür.

Nafaka Alan Başkasıyla Evlenirse Nafaka Kesilir Mi? Nafaka Alanın Yeniden Evlenmesi

Boşanma davasının kesinleşmesiyle birlikte hükmedilen nafaka yükümlülüğü, lehine nafakaya hükmedilen tarafın yeniden evlendiği durumlarda sona erer. Ek olarak, lehine nafakaya hükmedilen, bir başkasıyla evliymiş gibi ilişki yaşadığı takdirde de nafakaya ilişkin hakkını kaybedecektir.

Nafaka alacaklısı yeniden evlenir ve bu evliliğini de sonlandırırsa, yani yeniden boşanırsa, yoksulluk tehlikesiyle karşı karşıya olduğu iddiasına dayanarak yeniden ilk eş bakımından yani nafaka aldığı eşinden nafaka istemesi mümkün değildir, artık eski eşin nafaka yükümlülüğü kalıcı olarak bitmiştir.

SONUÇ:

Türk Medeni Kanunu uyarınca düzenlenen dört tür nafaka mevcuttur. Bunlar tedbir nafakası, katılım (iştirak) nafakası, yoksulluk nafakası ve yardım nafakasıdır. Her nafaka türü kendine has düzenlenmiş olup her birine ilişkin şartlar değişiklik göstermektedir. Bunun yanında, nafakaya hükmedilirken tarafların evlilik süresi dikkate alınmamaktadır.

Nafakayı erkek ödeyebileceği gibi, koşullar gerçekleşmişse erkek taraf lehine kadının ödemesine hükmedilmesi de mümkündür. Yoksulluk nafakası halk arasında süresiz nafaka olarak bilinmektedir. Süresiz nafakanın sona ermesi için gerçekleşmesi gereken koşullar ise kanunda kesin olarak sayılmıştır.

Gerekli görüldüğü takdirde ve koşullar gerçekleşmişse nafaka artırılabileceği gibi nafaka ödenmesine son da verilebilecektir veya nafakanın indirilmesi de mümkündür.

NAFAKADA AVUKATIN ÖNEMİ, BOŞANMA AVUKATI :

Evlilik aslında karşılıklı atılan imzalardan ötürü hukuki bir akittir. Kanaatimizce de evlilik akdi bir başka deyişle evlilik sözleşmesi; insanoğlunun imza attığı hayattaki en önemli sözleşmesidir, evlilik akdinin sona erdirilmesi de hayattaki en önemli sözleşmenin feshedilmesi  anlamına gelmektedir. Bu akit sona ererken, boşanma sebeplerinin iyi irdelenmesi doğru sebeplere doğru gerekçeler ile dayanılması ve de dava süreci neticesinde maddi manevi tüm hakların elde edilebiliyor olması elzemdir. Bu yüzden boşanma davalarında mutlaka ama mutlaka aile hukuku alanında uzman bir Nafaka Avukatından destek almanızı tavsiye ederiz, aksi durum manevi ve maddi kayıplara yol açabilecektir. Hastalandığınızda nasıl ki doktora başvuruyorsanız, hukuki meselelerinizde mutlaka işin boşanmada uzman bir avukata başvurmanız gerekmektedir. Ofisimiz uzman olduğu aile hukuku alanında daima yanınızdadır.

BURAK TEMİZER HUKUK BÜROSU