HAYVAN ÖLDÜRMENİN CEZASI NEDİR? TÜRKİYE’DE HAYVAN HAKLARI 

HAYVAN ÖLDÜRMENİN CEZASI NEDİR? HAYVAN ÖLDÜRME SUÇU,  TÜRKİYE’DE HAYVAN HAKLARI 

İnsanlar gibi hayvanların da hukuk önünde korunmaya ve çıkarlarının gözetilmesine, haklarının savunulmasına ihtiyaç vardır. Uluslararası belge olan Hayvan Hakları Evrensel bildirgesi, hayvanların da insanlar gibi birer canlı olduğunu ve hayvanların da haklarının olduğunu belirtmektedir.

Hayvan Hakları Evrensel Bildirgesi’ne göre;

• Tüm hayvanlar eşit doğar ve eşit yaşama hakkına sahiptir.
• Tüm hayvanların saygı görme hakkı vardır.
• Yabani hayvanlar, doğal ortamlarında yaşama ve üreme hakkına sahiptir. Vahşi hayvanlar, eğitim amaçlı bile olsa özgürlüklerinden yoksun bırakılamaz.
• Yabani hayvanlar, doğal ortamlarında yaşama ve üreme hakkına sahiptir. Vahşi hayvanlar, eğitim amaçlı bile olsa özgürlüklerinden yoksun bırakılamaz.

Ayrıca bu bildirgeye göre bir hayvanı zorunluluk hali olmaksızın öldürülmesi bir suç oluşturmalı ve hayvana karşı yapılan kötü muameleler (terk etmek, insanların kendi çıkarları için hayvanların özgür yaşama ve üreme haklarını ellerinden almak ve saire) hukuka aykırı sayılmalı ve bu fiiller suç teşkil etmelidir.

TÜRKİYE’DE HAYVAN HAKLARI

“Hayvanların, insanların her türlü kötü muamelesine açık, savunmasız canlılar olması, kendilerine yönelen saldırı ve kötü muamelelere karşı kendilerini savunamayacak durumda olmaları, onların, insanların vicdan ve insafına bırakılması sonucunu doğurmaması gerektiği, onlara karşı suç işleyenlerin, nasıl olsa suçun ortaya çıkmayacağı ve herhangi bir şekilde ceza ya da yaptırıma maruz kalmayacağına güvenip hayvanlara karşı eziyette bulunabilecekleri ya da onların vücut bütünlüğüne zarar verebilecekleri düşüncesiyle hareket etmelerinin önüne geçilmesi gerektiği” Asliye Ceza Mahkemesi 2022/708 Karar sayılı dosyası. İlgili kararda da açıklandığı üzere hayvanların kötü muameleden korunması, haklarının savunulması bir gerekliliktir.

Ülkemizde hayvanların haklarının gözetilmesi ve sahip oldukları hakların korunması için 2004 yılında Hayvanları Koruma Kanunu çıkartılmıştır. İlgili kanunda yapılan yasaklamalar suç niteliği taşımamaktadır. Bu sebeple kanunda yazan yasak davranışları gerçekleştiren kişi suç işlemiş sayılmayacak, yaptıkları davranışlar kabahat olarak nitelendirilecektir. Kabahatlerin cezası ise yalnızca idari para cezasıdır.

Bununla birlikte kanunda sadece yasaklara yer verilmemiş, belli davranışlar suç sayılmıştır.  Bu suçların cezası da idari para cezası değil, hapis cezası ve adli para cezasıdır.

HAYVANLARI KORUMA KANUNU’NA GÖRE YASAKLAR VE YAPTIRIMLARI, HAYVAN ÖLDÜRME SUÇU, HAYVAN HAKLARI, HAYVANLARA İŞKENCE

Hayvanları Koruma Kanunu’nun 14. maddesinde yasaklanan davranışlar yer almaktadır. Buna göre;

• Hayvanları kasıtlı olarak dövmek, kötü davranmak, aç ve susuz bırakmak, aşırı soğuğa ve sıcağa maruz bırakmak, bakımlarını ihmal etmek, fiziksel ve psikolojik acı çektirmek
• Hayvanları, gücünü aştığı açıkça görülen fiillere zorlamak
• Hayvanların kesin olarak öldüğü anlaşılmadan, vücutlarına tedavi maksatlı olmayan müdahalelerde bulunmak
• Hayvanları hasta, gebelik süresinin 2/3’ünü tamamlamış gebe ve yeni ana iken çalıştırmak, uygun olmayan koşullarda barındırmak
• Sağlık nedenleri ile gerekli olmadıkça bir hayvana zor kullanarak yem yedirmek, acı, ıstırap ya da zarar veren yiyecekler ile alkollü içki, sigara, uyuşturucu ve bunun gibi bağımlılık yapan yiyecek veya içecekler vermek

Yukarıda sayılan davranışların hepsi Hayvanları Koruma Kanunu’na göre yasaklanmıştır ve karşılığında hayvan başına 1500 TL idari para cezası verilmiştir. İlgili eylemler yasaklanmış olmasına karşın bu eylemleri gerçekleştirenler hakkında ceza hukukunun devreye girebilmesi mümkün değildir. Zira Hayvanları Koruma Kanunu’nda hayvanlara yönelik şiddet içeren eylemler suç olarak değil, kabahat olarak düzenlenmiştir. Bu sebepten dolayı, ilgili fiiller suç sayılmadığı için bu fiillerin denetimi ve cezalandırılması kanunun 17.maddesinde belirtildiği üzere Bakanlığa aittir. Bu yetki Bakanlıkça mahallin en büyük mülki amirine yetki devri suretiyle verilir.

Bununla birlikte bahsedilen suçların veteriner hekim, veteriner sağlık teknisyeni, hayvan koruma gönüllüsü, hayvan koruma derneği üyeleri, hayvan koruma vakfı üyeleri veya hayvanlara bakmak yahut onları korumakla görevlendirilen kişiler tarafından işlenmesi durumunda verilecek ceza yarı oranda arttırılacaktır.

HAYVANLARI KORUMA KANUNU’NA GÖRE SUÇLAR VE CEZALARI, HAYVAN ÖLDÜRME SUÇU, HAYVAN HAKLARI

• HAYVANLARA CİNSEL SALDIRIDA BULUNMAK VEYA TECAVÜZ ETMEK, KEDİYE KÖPEĞE TECAVÜZ ETMEK

İlgili kanunda bu hareketin cezası idari para cezası değil adli cezadır. Hayvanlara cinsel saldırıda bulunan veya tecavüz eden kişi altı aydan üç yıla kadar hapis ve yüz günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılır. Bu suçta herhangi bir ayrım yapılmamıştır, ilgili fiil hangi hayvana karşı işlenirse işlensin suç teşkil edecektir.

Bir köpeğe cinsel istismarda bulunan M.D. hakkında, Bartın 4. Asliye Ceza Mahkemesince “hayvana cinsel saldırı ya da tecavüz” suçu gereğince 1 yıl 9 ay hapis ve dört bin Türk lirası adli para cezasına hükmedilmiştir.

• HAYVANLARA İŞKENCE YAPMAK VEYA ACIMASIZ VE ZALİMCE MUAMELEDE BULUNMAK, KEDİYE KÖPEĞE İŞKENCE ETMEK

İlgili kanuna göre ev hayvanına ya da evcil hayvana kötü muamelede bulunarak işkence eden veya zalimce muamelede bulunan kişi de idari para cezası değil adli ceza alacaktır. Bu suçu işleyen, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Burada bahsedilen fiiller yalnızca ev hayvanına veya evcil hayvana karşı yapılırsa suç meydana gelecektir.

• HAYVANLARI DÖVÜŞTÜRMEK, HOROZ DÖVÜŞTÜRMENİN CEZASI

İlgili kanuna göre Bakanlığın uygun görüşü alınarak il hayvanları koruma kurullarından izin alınmak suretiyle düzenlenen gösteriler haricinde hayvanları başka hayvanlarla dövüştüren kişi üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Bu suçun oluşması bakımından hayvanların ev hayvanı veya evcil hayvan olması aranmamıştır. Her türlü hayvana karşı işlenebilmektedir.

• KASTEN HAYVAN ÖLDÜRME SUÇU VE CEZASI, KEDİ ÖLDÜRMENİN CEZASI, KÖPEK ÖLDÜRMENİN CEZASI

Yukarıda açıklanan yasakların ve suçların yanında Hayvanları Koruma Kanunu, hayvan öldürmeyi suç saymış ve yaptırım olarak idari para cezası değil adli ceza getirmiştir. Kanunun 28/A maddesine göre;

“…bir ev hayvanını veya evcil hayvanı kasten öldüren kişi altı aydan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

Ev hayvanı; evde, iş yerlerinde ya da arazide özel ilgi ve refakat amacıyla muhafaza edilen, bakımı ve sorumluluğu sahiplerince üstlenilen her türlü hayvan anlamına gelmektedir.

Evcil hayvan ise; insanlar tarafından kültüre alınmış ve eğitilmiş hayvanları ifade etmektedir.

Buna göre vahşi bir hayvan söz konusu olsa da iş yeri, ev ya da arazisinde, özel ilgi ve eşlik  ile ya da mevzuatta belirtilen izinler alınarak bakılan geyik, papağan, kaplan ve benzeri hayvan türleri de ev hayvanı olabileceğinden düzenlenen suçun konusu kapsamındadır. Ayrıca sokakta yaşayan kedi veya köpek, insan tarafından eğitildiği ve kültüre alındığı için evcil hayvan sıfatına sahiptir

Görüldüğü üzere, bir evcil/ev hayvanını kanunî istisnalar ile bilimsel gerekçeler ve gıda amaçlı olmayan, insan ve çevre sağlığına yönelen önlenemez tehditler bulunan acil durumlar dışında kasten öldüren kişiler altı aydan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır.

Sahipsiz hayvanların durumunda ise aynı hükümler uygulanacaktır. 7332 sayılı Kanun’un 11. maddesinin gerekçesinde; “kedi veya köpek, sahipsiz bile olsa, insan tarafından kültüre alınmış bir tür olarak ‘evcil hayvan’ sıfatıyla suçun konusu olabilecektir” ifadesine yer verilmiştir. Kedi veya köpeğe karşı işlenen suçlar; sahipli veya sahipsiz olup olmadığına bakılmaksızın, aynı ceza yaptırımına tabi tutulmuştur.

Ev ve evcil hayvanlar haricinde nesli tükenmekte olan hayvanların öldürülmesi fiili de ilgili kanunda cezaya bağlanmıştır. Buna göre;

“Nesli yok olma tehlikesi altında olan bir hayvanı öldüren kişi bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası; bir hayvan neslini yok eden kişi beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

Hayvanları Koruma Kanunu’nda yer alan cezalar haricinde yukarıda bahsedilen fiiller için başka bir kanunda bir ceza bulunmamaktadır. Bahsedilen suçların tekrarı halinde verilecek para cezaları bir kat, daha fazla tekrarı halinde üç kat artırılarak verilecektir. Ayrıca, düzenlenen suçların birden fazla hayvana karşı aynı anda işlenmesi durumunda verilecek ceza yarı oranında artırılacaktır.

Bununla birlikte bahsedilen suçların veteriner hekim, veteriner sağlık teknisyeni, hayvan koruma gönüllüsü, hayvan koruma derneği üyeleri, hayvan koruma vakfı üyeleri veya hayvanlara bakmak yahut onları korumakla görevlendirilen kişiler tarafından işlenmesi durumunda verilecek ceza yarı oranda arttırılacaktır. Örneğin; Konya 14. Asliye Ceza Mahkemesinin 2022/918 Esas sayılı dosyasında 20.01.2023 tarihinde verilen karar ile bir köpeği öldüren barınak görevlileri sanıklar hakkında, evcil hayvanı kasten öldürme suçundan 1 yıl 3’er ay hapis cezasına hükmedilmiş, barınakta görevli olmaları nitelikli hal kabul edilerek cezalar 1 yıl 6 aya çıkarılmıştır. Cezada iyi hal indirimi uygulanarak sanıklar için ayrı ayrı 1 yıl 3 ay hapis cezası ve HAGB kararı verilmiştir.

EROS DAVASI, HAYVAN ÖLDÜRME SUÇU HAPİS CEZASI

Son zamanlarda toplumun gündeminde olan sokak kedisi “Eros”, 1 Ocak 2024 tarihinde 6 dakika boyunca İbrahim Keloğlan adlı bir kişi tarafından tekmelenerek öldürülmüştü. 8 Şubat 2024 tarihinde ilk duruşması görülen sanık için “bir ev hayvanını veya evcil hayvanı kasten öldürme” suçundan altı aydan dört yıla kadar hapis cezası istendi, karar ise bir yıl üç ay hapis cezası oldu. İyi hal kararıyla cezası 1 yıla düşen ve hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen kedi katili sanık üzerinden toplumca protestolara başlandı. Sosyal medya günlerce bu konuyla çalkalandı.

Hayvanseverler tarafından yapılan bu gösteriler ve protestolar, Eros’un duyulmasını ve hayvanlara karşı işlenen suçların cezalarının caydırıcılığı hakkında toplumsal farkındalığı sağladı. Kararın caydırıcı olmaması gerekçesiyle karara itiraz edildikten sonra HAGB kararı itiraz merci nöbetçi ağır ceza mahkemesi tarafından kaldırıldı. Küçükçekmece asliye ceza mahkemelerinde yeniden görülen dava kapsamında 13 Mart 2024 tarihinde tekrar görülen duruşmada sanığa, “kasten hayvan öldürme” suçundan iyi hal indirimiyle 2 yıl 6 ay hapis cezası ve yurt dışına çıkış yasağı verildi.

HAYVAN ÖLDÜRME SUÇUNDA VERİLEN CEZALARDA İNDİRİM: İYİ HAL İNDİRİMİ

TCK md. 62’de yer alan “iyi hal indirimi”, yargılamayı yapan hakimin takdirine göre failin bazı durumlarını göz önüne alınarak verilecek bir karardır. Buna göre;

1. Failin geçmişi,
2. Failin sosyal ilişkileri,
3. Falin fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki pişmanlığını gösteren davranışları,
4. Cezanın failin geleceği üzerindeki olası etkileri.

Yukarıda sayılan dört unsur harici hiçbir şey iyi hal indirimine sebep olamaz. Bununla birlikte, failin duruşma esnasındaki tavrı da iyi hal indirim sebepleri arasında değildir.

İyi hal indirimi; ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını müebbet hapis cezasına, müebbet hapis cezasını 25 yıl hapis cezasına ve son olarak, süreli hapis ve adli para cezalarının altıda birine kadar indirir.

Örneğin, son zamanlarda gündemde olan “Eros” isimli kedinin kasten öldürülmesi sonucu faile ilk olarak 3 yıl hapis cezası verilmiş ve iyi hal indirimi uygulanarak bu ceza 2 yıl 6 ay hapis cezasına düşürülmüştür.

HAYVAN ÖLDÜRME SUÇUNDA SORUŞTURMA, HAYVANA KARŞI İŞLENEN SUÇLARIN SORUŞTURULMASI

Bu suçların soruşturulması ise şikayete bağlıdır. Yukarıda belirtilen suçların işlenmesi halinde soruşturma yapılması Tarım ve Orman Bakanlığının il veya ilçe müdürlükleri tarafından Cumhuriyet başsavcılığına yazılı başvuruda bulunulmasına bağlıdır. Yani, doğrudan savcılığa suç duyurusunda bulunulduğu zaman maalesef ki bu durum işe yaramamaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığı il veya ilçe müdürlüklerine yapılan ihbar sonrasında onların savcılığa yazılı başvuruda bulunması gerekmektedir.

Bir vatandaşın, bu tarz bir durumla karşılaştığı zaman yapması gereken “HAYDİ” isimli uygulamadan doğa ve çevre koruma polislerine ihbarda bulunmaktır. “HAYDİ”, Hayvan Durum İzleme uygulaması; hayvanlara yönelik her türlü yapılan işkence, cinsel istismar durumunda kolluk kuvvetlerine ihbarda bulunma olanağı sunan, Emniyet Genel müdürlüğü Asayiş Daire Başkanlığı tarafından kullanıma sunulan bir uygulamadır. Hayvana yönelik öldürme veya yaralama, sokağa atma, aç/susuz bırakma, kötü davranma, gücünü aşan yük yükleme, zararlı yiyecek içecek verme, çevrenin kirletilmesi suretiyle hayvanın zarar görmesi, trafikte hayvana çarpıp yardım etmeme, işkence, eziyet, zarar verme, cinsel ilişkide bulunma, hayvanların cinsel içerikli yayınlarda kullanılması, bakımlarını ihmal etme, hayvanların dövüştürülmesi suretiyle kumar oynama/oynatma gibi durumlarla karşılaştığınız zaman bu uygulama üzerinden polis ile iletişime geçebilir ve ihbarda bulunabilirsiniz.

TÜRK CEZA KANUNU’NDA HAYVAN

Türk Ceza Kanunu’nda hayvan, Hayvanları Koruma Kanunu’nun aksine bir canlı olarak değil, daha çok ‘malvarlığı’ olarak tanımlanmış ve malvarlığına yönelik suçların hayvanlara karşı işlenmesi durumunda ilgili suçun artırımına olanak sağlanmıştır.

Örneğin; “Malvarlığına Karşı Suçlar” kısmında bulunan ve TCK md. 142’de yer alan “nitelikli dolandırıcılık” suçunun büyükbaş ya da küçükbaş hayvana karşı işlenmesi durumunda verilecek hapis cezası beş yıldan on yıla olacak şekilde artırılmıştır.

Buna karşın, sadece çevreye karşı suçlar bölümünde yer alan bazı suçlarda hayvanlar, çevrenin bir unsuru olarak ele alınmış ve suçla korunan hukuksal değer olarak sınırlı bir biçimde korunmuştur.

TCK md 181’de yer alan “Çevrenin Kasten Kirletilmesi” suçu, hayvanların veya bitkilerin doğal özelliklerini değiştirmeye neden olabilecek niteliklere sahip olan atık veya artıklarla ilgili olarak işlenmesi halinde verilecek ceza arttırılmış ve beş yıldan az olmamak üzere hapis cezasına ve bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunacağına karar verilmiştir.

SIK SORULAN SORULAR

BİR HAYVANA ŞİDDET UYGULANDIĞINI GÖRDÜM, NE YAPMALIYIM?

Bir hayvana şiddet uygulandığını gördüğünüzde “HAYDİ” isimli uygulamadan kolluk kuvvetlerine ihbarda bulunabilirsiniz. Bununla birlikte bahsettiğiniz ihbara ilişkin elinizde görüntü, video varsa aynı şekilde uygulama üzerinden bunu paylaşabilirsiniz. İspat açısından önem arz edeceği için böyle bir durumla karşılaştığınız zaman ne kadar zor da olsa görüntü veya video almaya çalışmanız soruşturma açısından önem arz edecektir.

HAYVAN ÖLDÜRMENİN CEZASI NEDİR?

Hayvan öldürmenin cezası, Hayvanları Koruma Kanunu gereğince altı aydan dört yıla kadar hapis cezasıdır.

HAYVAN ÖLDÜRME SUÇUNDA İYİ HAL İNDİRİMİ YAPILABİLİR Mİ? HAYVAN ÖLDÜRMEDE NEDEN İYİ HAL VAR?

Evet, iyi hal indirimi için gereken şartlar taşınıyorsa her suç tipinde iyi hal indirimi uygulanabilmektedir. Bu yapılan şeyin, işlenen suçun iyi bir şey olduğu anlamına gelmemektedir; TCK’nın 62. Maddesi gereğince daha önce sabıkası olmayan, duruşmalarda pişmanlık gösteren, duruşmalara katılan; davasını takip eden, duruşma düzenine uyan kişilere iyi hal indirimi yapılmasını öngörmektedir. Bu her suçta yapılabilecek bir indirimdir. İyi hal indirimi bu tip suçlarda tepki çekse de şu an yasal düzenlemeler buna imkan vermektedir.

HAYVANA ŞİDDET SUÇUNDAN SAVCILIĞA SUÇ DUYURUSUNDA BULUNDUM FAKAT KABUL EDİLMEDİ, NEDEN? HAYVANA ŞİDDET ŞİKAYET SÜRECİ

Kanun gereğince hayvanlara karşı işlenilen suçlarda savcılığa vatandaşın değil, Tarım ve Orman Bakanlığının il veya ilçe müdürlüklerinin yazılı başvuruda bulunması gerekmektedir. Savcılığa başvuruda bulunduğunuzda yaptığınız başvuru dikkate alınmayacaktır. Bu sebeple ilk önce Tarım Ve Orman Bakanlığı’nın il/ilçe müdürlüklerine ihbarda bulunmanız vakit kaybetmenizi engeller.

SOKAK HAYVANINI ÖLDÜRMEK SUÇ MUDUR? SAHİPSİZ HAYVANI ÖLDÜRMEK SUÇ DEĞİL Mİ?

Evet, sokak hayvanını öldürmek suçtur. Bir canlının öldürülmesi fiilinin suç teşkil etmesi için hayvanın sahipli olması gerekmemektedir. Hayvanları Koruma Kanunu’na göre ev hayvanını veya evcil hayvanı öldürmek suçtur. Bir hayvanın evcil hayvan sayılması için evde bakımına gerek yoktur, kanuna göre insanlar tarafından kültüre alınmış her hayvan evcil hayvandır. Buna göre sokak kedisi, sokak köpeği gibi hayvanlar evcil hayvan sayılacaktır, öldürülmeleri suç teşkil etmektedir.

EVCİL HAYVANI ÖLDÜRMEK SUÇ MU?

Suçtur. Bir canlının öldürülmesi fiilinin suç teşkil etmesi için hayvanın sahipli olması gerekmemektedir. Hayvanları Koruma Kanunu’na göre ev hayvanını veya evcil hayvanı öldürmek suçtur. Bir hayvanın evcil hayvan sayılması için evde bakımına gerek yoktur, kanuna göre insanlar tarafından kültüre alınmış her hayvan evcil hayvandır.

SONUÇ :

Hukuk büromuz patili dostlarımızın hukukuyla da yakından ilgilenmektedir, şiddete uğradığını düşündüğünüz hayvan varsa sizlere gönüllü olarak yardımcı olmak üzere buradayız.  Bizimle iletişime geçiniz.

ECE DEĞER 

Burak Temizer Hukuk Bürosu